ΤΕΥΧΟΣ #10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019

Get out there and get engaged

Shadd Maruna
Ο καθηγητής Δικαιϊκών Επιστημών και Ανθρωπιστικής Ανάπτυξης, καθώς και Διευθυντής του Ινστιτούτου Εγκληματολογίας και Ποινικής Δικαιοσύνης του Πανεπιστημίου Queens, κ. Shadd Maruna, ανέπτυξε τις σκέψεις του στη Γενική Γραμματέα του Crime Times Δρ. Αναστασία Χαλκιά* αναφορικά με την   μεθοδολογία της επιστημονικής ρητορικής, την απεμπλοκή από  το έγκλημα, την  κοινωνική επανενσωμάτωση του δράστη και την ανάγκη  μεταρρυθμίσεων στο χώρο της ποινικής δικαιοσύνης.

Ο πολύτιμος επιστημονικά διάλογος ξεκινά με την ανάδειξη της επιστημονικής ρητορικής, ως πυλώνα παραγωγής και μετασχηματισμού προτύπων σκέψης, συγγραφής και θεματολογίας των εγκληματολογικών έργων. Διαφορετικές γενιές εγκληματολόγων τείνουν να επηρεάζονται από τις εμβληματικές μορφές εγκληματολόγων της εποχής τους, από τα θέματα που οι τελευταίοι επιλέγουν  να αναδείξουν εγκληματολογικά έως το προφίλ της γραφής και της επιχειρηματολογίας τους. Υπό αυτό το πρίσμα, η σύγχρονη γενιά των Βρετανών εγκληματολόγων έχει στρέψει κατά μεγάλο μέρος την προσοχή της στο εγκληματολογικό πεδίο της απεμπλοκής από το έγκλημα.

Με αφορμή το ιστορικό πλαίσιο της Βόρειας Ιρλανδίας η συζήτηση προσεγγίζει το θέμα της ‘’μετάβασης από το έγκλημα’’. Το παράδειγμα της Βόρειας Ιρλανδίας δεν είναι τυχαίο. Πρόκειται για περιοχή, η οποία βυθίστηκε στην εμφύλια διαμάχη και τον κοινωνικό διχασμό για μια περίοδο άνω των τριάντα ετών. Σε ένα ιδεολογικά φορτισμένο πλαίσιο, γενικότεροι θεσμοί της ποινικής δικαιοσύνης και ειδικότερα ο θεσμός της φυλακής χρησιμοποιήθηκαν εργαλειακά προς ικανοποίηση μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων: μέλη των αντίπαλων παραστρατιωτικών οργανώσεων αποτελούσαν τον βασικό πληθυσμό των σωφρονιστικών καταστημάτων, γεγονός που συνηγορεί στην πολιτικοποίηση του εγκλήματος την προαναφερθείσα ιστορική περίοδο.  Η κοινωνική ενσάρκωση της  ‘’μετάβασης από το έγκλημα’’ αντικατοπτρίζεται στην αναγκαία αποφυλάκιση μελών ων αντίπαλων παραστρατιωτικών οργανώσεων με την λήξη της διαμάχης και την αναγκαία προσήλωση στην αποκατάσταση της κοινωνικής ειρήνης. Παράδειγμα φιλόδοξης και επιτυχημένης κοινωνικής επανενσωμάτωσης θεωρείτο ο διορισμός αποφυλακισμένων μελών παραστρατιωτικών οργανώσεων στην Βουλή της Βόρειας Ιρλανδίας.

Στη συνέχεια η συζήτηση προσεγγίζει τις εγκληματολογικές έννοιες της ‘’απεμπλοκής από το έγκλημα’' και της ‘’'κοινωνικής επανενσωμάτωσης’’. Η  ‘’απεμπλοκή από το έγκλημα’’ θα πρέπει να ιδωθεί υπό ένα σχετικά ουδέτερο φως, ως ένα σύνολο μορφών συμπεριφοράς εκ μέρους του πρώην εγκληματία, οι οποίες διακόπτουν τον δεσμό του από την εγκληματική δράση. Η ‘’επανενσωμάτωση’’ του δράστη στην κοινωνία, ως μία έννοια μετάβασης από το κοινωνικό περιβάλλον της φυλακής στην ελεύθερη κοινωνία, ή κατ’ άλλους ως μία διαδικασία βαθύτερης κοινωνικής συμμετοχής, ικανής να οδηγήσει στην ηθική συγχώρεση του τέως δράστη, δύναται να αποτελέσει μέρος μίας επιτυχημένης ‘'απεμπλοκής από το έγκλημα’’, δεν ταυτίζεται όμως εννοιολογικά με την τελευταία. Οι δύο έννοιες συσχετίζονται υπό το πρίσμα ότι ανεπτυγμένες δομές κοινωνικής επανενσωμάτωσης των τέως δραστών συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη απεμπλοκή από το έγκλημα. Ωστόσο, η απεμπλοκή από το έγκλημα είναι αυτόνομη και μπορεί να συντελεστεί χωρίς αυτές τις δομές.

Η ΄΄απεμπλοκή από το έγκλημα’’ έχει εδραιωθεί πέρα από στενά επιστημονικούς κύκλους στην καθημερινότητα των επαγγελματιών στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης, έχοντας αποτελέσει έναυσμα ευρύτερων πολιτικών μεταρρυθμίσεων αναφορικά με την διαχείριση των τέως δραστών. Το πρόγραμμα ‘’Ανταλλαγή Γνώσεων για την Απεμπλοκή από το Έγκλημα’’ εκκινεί από την παραδοχή ότι οι επαγγελματίες στον χώρο της ποινικής δικαιοσύνης σπάνια είναι απόλυτα συντονισμένοι με τις πιο πρόσφατες ερευνητικές εξελίξεις στο χώρο της ‘’απεμπλοκής από το έγκλημα’’. Η δημιουργία του ντοκιμαντέρ ‘’The Road from Crime’’ ήρθε να καλύψει αυτά τα κενά,  ανανεώνοντας παραδοσιακές δομές υπό τις οποίες ερευνητικά πορίσματα έρχονται να μεταμορφώσουν την κοινωνική πραγματικότητα. Εν ολίγοις το πρόγραμμα ‘’Ανταλλαγή Γνώσεων για την Απεμπλοκή από το έγκλημα’' παρέχει το έναυσμα για μία εφαρμοσμένη εγκληματολογία.

Τέλος, προς τους νέους εγκληματολόγους, ο καθηγητής Shadd Maruna απευθύνει κάλεσμα προς συμμετοχή σε μία ανανεωμένη, δημόσια και κριτική εγκληματολογία, ικανή να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις μίας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας, χαρακτηριζόμενη από οικονομική ανισότητα, δημοκρατικά ελλείμματα και περιβαλλοντική ασυνειδησία. Κάθε νέο εγκληματολογικό εγχείρημα  πρέπει να δίνει το έναυσμα προς σημαντικούς κοινωνικούς μετασχηματισμούς, γεγονός που προαπαιτεί την συνεχή και έμπρακτη ανάμιξη στην κοινωνική ζωή.

Διαβάστε Ολόκληρη τη Συνέντευξη στα Αγγλικά ΕΔΩ

* Η περίληψη της συνέντευξης στα ελληνικά έγινε από το δικηγόρο και συντονιστή συντακτικής ομάδας του Crime Times, Δημήτρη Τσιατσιάνη.