Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής

Βασιλική Ι. Σγάντζου, ΥπΔΝ. Επισκόπηση ελληνικής νομολογίας μετά τους Ν 4619/2019, Ν 4637/2019, Ν 4855/2021, Ν 4947/2022 (ΜΕΡΟΣ Β’)

Επισκόπηση ελληνικής νομολογίας μετά τους Ν 4619/2019, Ν 4637/2019, Ν 4855/2021, Ν 4947/2022 (ΜΕΡΟΣ Β’)

Διαβάστε εδώ το μέρος Α' 

Η παρούσα αρθρογραφία αποτελεί τμήμα ευρύτερης θεματικής για τη νομολογιακή προσέγγιση των αδικημάτων του 19ου Κεφαλαίου του Ειδικού Μέρους του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, όπως έχουν τροποποιηθεί με τους Ν 4619/2019,Ν 4637/2019, Ν 4855/2021, Ν 4947/2022 και εν προκειμένω λαμβάνει χώρα η ανάλυση των αδικημάτων του 19ου Κεφαλαίου του Ποινικού Κώδικα που στρέφονται εις βάρος των ανηλίκων ως Μέρος Β’.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα αρθρογραφία έχει ως στόχο τη νομολογιακή προσέγγιση των αδικημάτων του 19^ου Κεφαλαίου του Ειδικού Μέρους του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, όπως έχουν τροποποιηθεί με τους Ν 4619/2019, Ν 4637/2019, Ν 4855/2021, Ν 4947/2022. Η πλήρης ανάλυση της ειδικής υπόστασης έκαστου αδικήματος ξεπερνά κατά πολύ τα χωρία της υπό κρίση μελέτης. Εστιάζει στην παρουσίαση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, επισημαίνοντας στοχευμένα τις νομοθετικές τροποποιήσεις που έχουν λάβει χώρα στις υπό κρίση διατάξεις με επιλεγμένη παράθεση ελληνικής νομολογίας. Η παρούσα αποτελεί τμήμα ευρύτερης θεματικής και εν προκειμένω λαμβάνει χώρα η ανάλυση των αδικημάτων του 19^ου Κεφαλαίου του Ποινικού Κώδικα που στρέφονται εις βάρος των ανηλίκων ως Μέρος Β’.

Ι. Άρθρο 339 ΠΚ: Γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους ή ενώπιων τους

Ι.α. Παρατηρήσεις:

Με τον Ν. 4619/2019:

• η διάταξη του άρθρου 339 παρ. 1 νΠΚ ως προς το στοιχ. α’^[1] (όπου προβλέπεται «κάθειρξη» κι άρα πλαίσιο ποινής 5-15 έτη σε συνδυασμό και με το άρθρ. 52 νΠΚ^[2]), κρίνεται ευμενέστερη  έναντι της προϊσχύουσας του πΠΚ^[3] (πλαίσιο ποινής 10-20 έτη), ενώ ως προς τις υπό στοιχεία β’ και  γ’ περιπτώσεις η ποινή δε διαφοροποιείται^[4].
• καταργείται η γενική διάταξη του άρθρου 340 ΠΚ, που προέβλεπε την επιβολή της ισόβιας κάθειρξης σε περίπτωση θανάτου του παθόντος^[5].

Με τον Ν. 4855/2021:

• τροποποιείται το εισαγωγικό εδάφιο του άρθρου, όπου πλέον εισάγεται η ρήτρα επικουρικότητας^[6] αναφορικά με τη συρροή των άρθρων 339 ΠΚ και 342 ΠΚ,
• επέρχεται διαβάθμιση των ηλικιακών διαβαθμίσεων του θύματος με πρόβλεψη δύο αντί τριών ηλικιακών ομάδων [ (α) μέχρι 12 ετών, (β) 12-15 ετών αντί (i) μέχρι 12 ετών , (ii) 12-14 ετών, (iii) 14-15 ετών] και κατ’ επέκταση αντικαθίστανται οι περ. α’ και β’ , ενώ διαγράφεται η περ. γ’, με το άρθρο 74 του Ν. 4855/12.11.2021^[7],
• επανέρχεται στον ΠΚ το καταργηθέν με τον Ν. 4619/2019 άρθρο 340 ΠΚ, το οποίο αποτελεί διακεκριμένη μορφή εγκλήματος του άρθρου 339 ΠΚ, σύμφωνα με το οποίο «αν κάποια από τις πράξεις των άρθρων 338 και 339 είχε ως συνέπεια τον θάνατο του παθόντος επιβάλλεται ισόβια κάθειρξη».

Η διάταξη του άρθρου 339 παρ.1 ΠΚ ως προς το στοιχ. α’ στην ισχύουσα μορφή της (όπως τροποποιήθηκε δυνάμει του άρθρ. 74 του Ν. 4855/2021) κρίνεται δυσμενέστερη έναντι της ταυτάριθμης προγενέστερης του Ν. 4619/2019, καθώς πλέον προβλέπεται ποινή κάθειρξης «τουλάχιστον δέκα (10) ετών» (κι άρα πλαίσιο ποινής 10-15 έτη αντί 5-15 έτη), πάντως ευμενέστερη έναντι του πΠΚ^[8] (όπου πλαίσιο ποινής 10-20 έτη).

Ι.β. Ενδεικτική Νομολογία:

• ΣτρατΙωαν 165/2022^[9]: Ο κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος «για την πράξη της διενέργειας γενετήσιων πράξεων με ανήλικο που είχε συμπληρώσει τα δώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη της ηλικίας του, πράξη που τελέστηκε στην Φιλιππιάδα Πρεβέζης από τον Αύγουστο έως και τον Οκτώβριο του 2019 και ειδικότερα ένοχο του ότι: ενώ ήταν Στρατιωτικός… στην Φιλιππιάδα Πρεβέζης, και σε ημεροχρονολογίες που δεν διαπιστώθηκαν επακριβώς, πάντως κατά το χρονικό διάστημα από τον μήνα Αύγουστο του έτους 2019 έως και τις αρχές Οκτωβρίου του έτους 2019 πριν την 07-10-2019, με περισσότερες πράξεις που συνιστούν εξακολούθηση του ίδιου εγκλήματος, τέλεσε με πρόθεση έγκλημα που τιμωρείται από τον νόμο με στερητική της ελευθερίας ποινή. Ειδικότερα, στον ανωτέρω τόπο και χρόνο, ήλθε επανειλημμένα σε ολοκληρωμένη κατά φύσιν συνουσία, ήτοι εκσπερματώνοντας εντός του κόλπου της, με την ανήλικη ., που γεννήθηκε την 09-12-2005 ήτοι καθ’ χρόνο η ανήλικη παθούσα είχε συμπληρώσει το δωδέκατο αλλά δεν είχε συμπληρώσει το δέκατο τέταρτο έτος της ηλικίας της, γεγονός το οποίο γνώριζε καθώς είχε συνάψει ερωτικό δεσμό με αυτήν»^[10].
• ΑΠ 317/2021^[11]: O κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος για το αδίκημα του άρθρ. 339 ΠΚ^[12], όπου σύμφωνα με την αναιρετικά ανέλεγκτη περί τα πραγματικά περιστατικά κρίση του «αποδείχθηκε ότι ο κατηγορούμενος, στις 3.5.2013 (Μ. Παρασκευή το απόγευμα), κάλεσε τον ηλικίας 14 ετών και 8 μηνών ανήλικο παθόντα στην οικία του, προκειμένου να τον βοηθήσει να επισκευάσει την τηλεόρασή του, όπως του είπε. Ενώ ο ανήλικος βρισκόταν στο σαλόνι, ο κατηγορούμενος προσχηματικά ανέφερε ότι ήθελε να πάει στην τουαλέτα και τελικώς, όταν επέστρεψε, τον προσέγγισε από πίσω φορώντας μια πετσέτα από τη μέση και κάτω και ευρισκόμενος σε στύση, όπως διαπίστωσε ο παθών. Πλησίασε τον ανήλικο, ξεκούμπωσε το παντελόνι του (ανηλίκου) και άρχισε να θωπεύει το πέος του. Ο ανήλικος αντέδρασε με τη φράση «τι κάνεις εκεί» και έφυγε προς την έξοδο, αλλά διαπίστωσε ότι η πόρτα ήταν κλειδωμένη. Ο κατηγορούμενος τον άρπαξε από το χέρι και τον τράβηξε προς τον καναπέ. «Πάρτο σαν εμπειρία, δεν είναι κάτι κακό»(…)  Ο ανήλικος, όμως, ένιωσε αηδία, λόγω των υγρών και δεν θέλησε να συνεχίσει. Τότε ο κατηγορούμενος με βία, έπιασε το κεφάλι του ανηλίκου με τα δυο του χέρια και εισήγαγε το γεννητικό του μόριο στο στόμα του, πιέζοντας τον από «το σβέρκο, πίσω από το λαιμό», ως το θύμα αναφέρει. Ο ίδιος εξάλλου κατέθεσε ότι «αντέδρασα, αλλά επειδή είχε περισσότερη δύναμη από εμένα, κατάφερε να πετύχει το σκοπό του. Επειδή αισθάνθηκα αηδία και ανακατεύτηκα με άφησε και ολοκλήρωσε μόνος του».
• ΑΠ 887/2020^[13]: «Η συναίνεση του ανηλίκου ή η παρ’ αυτού πρωτοβουλία ή και πρόκληση δεν έχει σημασία»^[14].
• ΑΠ 474/2020^[15]: Αν περισσότερες διακεκριμένες πράξεις του δράστη στρέφονται κατά του ιδίου ανηλίκου, πρόκειται για έγκλημα κατ' εξακολούθηση τελεσθέντος^[16].
• ΜΟΕΘεσ/κης 157/2020^[17]: «Ο δράστης πρέπει να γνωρίζει, ότι το πρόσωπο κατά του οποίου κατευθύνεται η πράξη του έχει ηλικία κατώτερη των 15 ετών, αρκεί, όμως, ως προς το σημείο αυτό και ο ενδεχόμενος δόλος, που υπάρχει όταν ο δράστης αμφιβάλλει ως προς την ηλικία του παθόντος»^[18].
• ΑΠ 1046/2019^[19]: Οι μερικότερες πράξεις του κατ’ εξακολούθηση τελεσθέντος αδικήματος  μπορούν να τελεστούν με τον ίδιο ή με διαφορετικούς τρόπους^[20].
• ΣυμβΕφΘεσ 604/2019^[21]: «Ο δράστης του ανωτέρω εγκλήματος προσβάλλει εκτός της αγνότητας της νεανικής ηλικίας και την ομαλή εξέλιξη της γενετήσιας ζωής του ανηλίκου».

 II. Άρθρο 342 ΠΚ: Κατάχρηση ανηλίκων

ΙΙ.α. Παρατηρήσεις:

Με τον Ν. 4619/2019:

• τροποποιήθηκαν οι ηλικιακές διαβαθμίσεις του θύματος [(i) μέχρι τα 12 έτη, (ii) 12-14 έτη, (iii) 14-18 έτη αντί (α) μέχρι τα 14 έτη, (β) μέχρι τα 18 έτη, όπως οριζόταν στον πΠΚ].
• το άρθρο 342 ΠΚ περιέχει ευμενέστερες διατάξεις ως προς τον κατηγορούμενο συγκριτικά με την αντίστοιχη του πΠΚ, τόσο διότι απειλείται μικρότερη ποινή όσο και διότι έγινε απάλειψη των επιβαρυντικών περιστάσεων^[22], που      προβλέπονταν στην παρ. 2 του άρθρ. 342 πΠΚ^[23].
• η βασική μορφή του αδικήματος κατά την παράγραφο 1 σε αμφότερες τις περιπτώσεις αποτελεί κακούργημα, ενώ η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας ανηλίκου κατά την παρ. 2 αποτελεί πλημμέλημα^[24].

Με τον Ν. 4855/2021:

• επέρχεται εκ νέου τροποποίηση των ηλικιακών διαβαθμίσεων του θύματος [ (α) μέχρι τα 14 έτη (κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών) και (β) 14-18 έτη (κάθειρξη: πλαίσιο ποινής 5-15 έτη) αντί (i) μέχρι τα 12 έτη, (ii) 12-14 έτη, (iii) 14-18 έτη, όπως ορίζονταν στον Ν. 4619/2019], όπως προβλέπονταν στον πΠΚ, αλλά πλέον και με απειλή χρηματικής ποινής και στις δύο περιπτώσεις.
• λαμβάνει χώρα η επαναφορά των επιβαρυντικών περιστάσεων τέλεσης του αδικήματος (τέλεση από: «α) από οικείο, β) από πρόσωπο που συνοικεί με τον ανήλικο ή διατηρεί φιλικές σχέσεις με τους οικείους του, γ) από εκπαιδευτικό, παιδαγωγό, γυμναστή ή άλλο πρόσωπο που παραδίδει μαθήματα στον ανήλικο, δ) από πρόσωπο που δέχεται τις υπηρεσίες του ανηλίκου, ε) από κληρικό με τον οποίο ο ανήλικος διατηρεί πνευματική σχέση, στ) από ψυχολόγο, ιατρό, νοσοκόμο ή από ειδικό επιστήμονα που παρέχει τις υπηρεσίες του στον ανήλικο, ζ) από πρόσωπο που καταχράται τη διανοητική ή σωματική αναπηρία του ανηλίκου), που είχαν απαλειφθεί με τον Ν. 4619/2019, αλλά προβλέπονταν στον πΠΚ. Η δε ευρεία έκταση των εν λόγω επιβαρυντικών περιστάσεων καθιστά κατά την άποψη του Φυτράκη «άνευ αντικειμένου» τη βασική μορφή του εγκλήματος της παρ.1^[25].

Συνεπώς,  στην παρ. 1 του άρθρου 342 ΠΚ στο πρώτο εδάφιο τροποποιούνται οι περ. α και β ως προς τα ηλικιακά όρια και την επιβαλλόμενη ποινή με διαγραφή της  περ. γ και προστίθεται δεύτερο εδάφιο, με το άρθρο 76 του ν. 4855/12.11.2021.

• η διάταξη του άρθρου 342 ΠΚ καθίσταται δυσμενέστερη για τον κατηγορούμενο αφ’ ενός επειδή θεσπίσθηκαν εκ νέου οι επιβαρυντικές περιστάσεις τέλεσης του αδικήματος στο εδ. β, όπως προβλέπονταν το πρώτον στον πΠΚ, αφ’ ετέρου επειδή απειλούνται αυστηρότερες ποινές. Συνεπώς, τυγχάνει εφαρμογής για αδικήματα που τελούνται μετά την 12.11.2021.

ΙΙ.β. Ενδεικτική Νομολογία:

• ΑΠ 1507/2022^[26]: Η κατάχρηση ανηλίκων (άρθ. 342 ΠΚ), μπορεί να συρρέει αληθώς κατ' ιδέαν με την τέλεση γενετήσιας πράξης με ανήλικο, με αμοιβή, (άρθ. 351 Α ΠΚ). Στην προαναφερόμενη περίπτωση, προσβάλλονται δύο αυτοτελή έννομα αγαθά, ήτοι ο οφειλόμενος σεβασμός προς το νεότερο από 18 ετών ανήλικο και η διαφύλαξη της αγνότητας του και η σχέση εμπιστοσύνης που υπάρχει μεταξύ δράστη και θύματος και αφετέρου. Το αδίκημα της τέλεσης γενετήσιας πράξης με ανήλικο έναντι αμοιβής, σκοπό έχει τον αυστηρό κολασμό της αμειβόμενης γενετήσιας πράξης με ανήλικο, στο πλαίσιο της προστασίας της γενετήσιας ελευθερίας, σε ευρεία έννοια, στην οποία διαλαμβάνονται και τα εγκλήματα της γενετήσιας ζωής, αλλά συγχρόνως και της σωματικής και ψυχικής υγείας του ανηλίκου και τη μη υποβολή του σώματος αυτού σε οικονομική συναλλαγή^[27]. Εν προκειμένω ο αναιρεσείων καταδικάσθηκε και για τις αξιόποινες πράξεις της γενετήσιας πράξης με ανήλικη, έναντι αμοιβής, όπου η παθούσα συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα (14) έτη, κατ' εξακολούθηση (άρθρ. 351Α παρ. 1 εδ. γ' του ισχύοντος ΠΚ) και της απόπειρας βιασμού (άρθρ. 336 παρ. 1 και 2, και 42 παρ. 1 του ισχύοντος ΠΚ)
• ΣυμβΠλημΚερκ 192/2021^[28]: «Ευμενέστερη [εν. της διάταξης του νΠΚ με τον Ν. 4619/2019^[29]] της προγενέστερης είναι επί πλέον και ως προς την προβλεπόμενη ποινή, καθόσον με αυτή προβλέπεται πλαίσιο ποινής κάθειρξης δέκα (10) ετών έως δεκαπέντε (15) ετών (άρθρο 52 του ισχύοντος Π.Κ) ενώ η προηγούμενη προέβλεπε πλαίσιο ποινής κάθειρξης δέκα (10) ετών έως είκοσι (20) ετών (άρθρο 52 του προϊσχύσαντος ΠΚ)^[30]».
• ΑΠ 715/2020^[31]: Με τον νέο ΠΚ (του Ν. 4619/2019) καταργείται η επιβαρυντική περίσταση της τέλεσης της πράξης από πρόσωπο που διατηρεί φιλικές σχέσεις με τους οικείους του ανηλίκου στο έγκλημα της κατάχρησης ανηλίκου.
• ΑΠ 474/2020^[32]: Τέλεση της άδικης πράξης από εργοθεραπευτή, επιστημονικό συνεργάτη στη Μονάδα Αναπτυξιακής Παιδιατρικής της Β Παιδιατρικής κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, με διδακτικό, ερευνητικό και συγγραφικό έργο κατά τις επισκέψεις (συνεδρίες για την αντιμετώπιση των αναπτυξιακών/ συναισθηματικών/ συμπεριφορικών διαταραχών) του ανηλίκου στο ιδιωτικό του γραφείο^[33].
• ΑΠ 602/2019^[34]: Τέλεση της άδικης πράξης από κληρικό: Ο δράστης πρέπει να έχει κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης μία από τις αναφερόμενες ιδιότητες, στην περίπτωση δε του εδ. ε' της δεύτερης παραγράφου δεν αρκεί μόνο να έχει την ιδιότητα του κληρικού, αλλά πρέπει, αυτός, να έχει αναλάβει με οποιαδήποτε ιδιότητα την ηθική και εκκλησιαστική διαμόρφωση του ανηλίκου.

III. Άρθρο 348 ΠΚ: Διευκόλυνση των προσβολών ανηλικότητας

ΙΙΙ.α. Παρατηρήσεις:

• Με τον Ν. 4619/2019 εισήχθη στον Ποινικό Κώδικα νέα διάταξη για την προστασία των ανηλίκων από πράξεις διακινδύνευσης της ανηλικότητας με αντικατάσταση της αντίστοιχης ταυτάριθμης διάταξης του πΠΚ για το αδίκημα της διευκόλυνσης της ακολασίας άλλων. Το αδίκημα του άρθρου 348 ΠΚ δεν τροποποιήθηκε με τον Ν. 4855/2021.

ΙΙΙ.β. Ενδεικτική Νομολογία:

• ΑΠ 153/2019^[35]: Η διευκόλυνση αυτή διενεργείται με οποιονδήποτε τρόπο και όχι με περιοριστικούς από τον νόμο τρόπους. Μπορεί να τελεσθεί και με παροχή ή δημιουργία ευκαιρίας, όπως είναι η παραχώρηση χώρου ή στέγης.

IV. Άρθρο 348  Α ΠΚ: Πορνογραφία ανηλίκων

ΙV.α. Παρατηρήσεις:

• Με τον Ν. 4855/2021 το άρθρο 348Α ΠΚ τροποποιήθηκε ως προς τις επιβαλλόμενες ποινές στην παρ. 4 και στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 5 με το άρθρο 80^[36]. Πιο συγκεκριμένα, στην παρ. 4 αυξάνεται η απειλούμενη ποινή, ήτοι η «κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή» μεταβάλλεται σε «κάθειρξη (κι άρα πλαίσιο ποινής 5-15 έτη) και χρηματική ποινή», με αποτέλεσμα να κρίνεται δυσμενέστερη για τον κατηγορούμενο. Στη δε παρ. 5 γίνεται λόγος για τη θανατηφόρα παιδική πορνογραφία με μοναδική απειλούμενη ποινή την ισόβια κάθειρξη, όπως και στον πΠΚ (αντί «κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή» που επήλθε με τον Ν. 4619/2019). Συνεπώς και αυτή κρίνεται δυσμενέστερη για τον κατηγορούμενο[37].

ΙV.β. Ενδεικτική Νομολογία:

• ΑΠ 376/2022^[38]: Για την πλήρωση της αντικειμενικής υπόστασης του κακουργηματικού χαρακτήρα του εγκλήματος της προμήθειας και κατοχής υλικού παιδικής πορνογραφίας, δεν απαιτείται επιπλέον κίνδυνος μετάδοσης αυτού, ώστε η προσβαλλόμενη απόφαση να χρήζει, κατά το στοιχείο αυτό ειδικής αιτιολογίας^[39].
• ΑΠ 66/2022^[40]: H πράξη της πορνογραφίας ανηλίκων, με τη μορφή της κατοχής και διάθεσης υλικού παιδικής πορνογραφίας και της διάδοσης πληροφοριών σχετικά με την τέλεση των ανωτέρω πράξεων δια συστήματος ηλεκτρονικού υπολογιστή και με τη χρήση διαδικτύου, φέρουν χαρακτήρα κακουργήματος, όταν, μεταξύ άλλων περιπτώσεων, για την παραγωγή του υλικού που κατείχε, διέδωσε κ.ο.κ. ο υπαίτιος, χρησιμοποιήθηκαν ανήλικοι κάτω των δέκα πέντε ετών^[41].
• ΑΠ 65/2021^[42]: Αναιρείται λόγω απόλυτης ακυρότητας η καταδικαστική απόφαση για κατοχή και διανομή υλικού παιδικής πορνογραφίας με σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή και με τη χρήση διαδικτύου . Για τον σχηματισμό της καταδικαστικής του κρίσης το δικαστήριο έλαβε υπόψη του, μεταξύ των άλλων, και την απολογία του αναιρεσείοντος-κατηγορουμένου ενώπιον του Ανακριτή, η οποία όμως δεν περιλαμβάνεται στα αναγνωσθέντα έγγραφα ούτε της πρωτόδικης, ούτε της προσβαλλόμενης απόφασης. Επίσης, όπως προκύπτει από την επισκόπηση των αντίστοιχων πρακτικών των αποφάσεων αυτών, το περιεχόμενο της απολογίας δεν προκύπτει από άλλα αναγνωσθέντα έγγραφα ή άλλα αποδεικτικά μέσα. Με τον τρόπο αυτό ο κατηγορούμενος στερήθηκε του δικαιώματός του να προβεί σε δηλώσεις και εξηγήσεις σχετικά με το περιεχόμενο αυτής.
• ΑΠ 370/2021^[43]: Κατά τα αναιρετικώς ανέλεγκτα πραγματικά περιστατικά ο κατηγορούμενος κρίθηκε ένοχος με την ελαφρυντική περίσταση του άρθρου 84παρ. 2 περ. α’ του ΠΚ, για την αξιόποινη πράξη της προμήθειας και κατοχής υλικού παιδικής πορνογραφίας με σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή και με τη χρήση διαδικτύου, η παραγωγή του οποίου (υλικού παιδικής πορνογραφίας) συνδέεται με τη χρησιμοποίηση ανηλίκων που δεν συμπλήρωσαν το 15ο έτος της ηλικίας τους, κατ’ εξακολούθηση, για την οποία του επέβαλε ποινή φυλάκισης ενός (1) έτους, ανασταλείσα επί τριετία.
• ΑΠ 1135/2020^[44]: Tο άρθρο 348Α ΠΚ ποινικοποιεί την πορνογραφία κατά  ανηλίκων και δεν περιορίζει την ηλικία αυτών, το σώμα των οποίων αποτυπώνεται στο πορνογραφικό υλικό.

 V. Άρθρο 348Β ΠΚ: Προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους.

V.α. Παρατηρήσεις:

Το άρθρο 348Β ΠΚ για την προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους («grooming») δεν τροποποιήθηκε ως προς την ειδική του υπόσταση με τους Ν. 4619/2019 και 4855/2021. Το πλαίσιο ποινής διατηρείται, πλην όμως δεν ορίζεται πλέον το κατώτατο και ανώτατο όριο της απειλούμενης χρηματικής ποινής. Κατ’ επέκταση, τυγχάνει εφαρμογής το άρθρο 57 παρ. 2 περ. γ’ και παρ. 3 ΠΚ (δηλ. μέχρι 360 ημερήσιες μονάδες, το ύψος δε έκαστης να μην υπερβαίνει τα 100 ευρώ) με αποτέλεσμα η νεότερη διάταξη να κρίνεται ευμενέστερη για τον κατηγορούμενο.

V.β. Ενδεικτική Νομολογία:

(i) ΜΟΕφΑθ 33/2018^[45]: Το άρθρο 348Β ΠΚ τελέσθηκε μέσω αποστολής μηνυμάτων στο Facebook.

(ii) ΜΟΔΑθ 427/2017^[46]: Αληθής και πραγματική συρροή μεταξύ απόπειρας αποπλάνησης ανηλίκου με την προσέλκυση αυτού μέσω πληροφοριακών συστημάτων.

VI. Άρθρο 348Γ ΠΚ: Πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων.

VI.α. Παρατηρήσεις:

Με τον Ν. 4619/2019:

• τροποποιήθηκε η διάταξη του άρθρου 348Γ παρ.1 νΠΚ ως προς το στοιχ. α’ ως προς το πλαίσιο ποινής^[47] (πλαίσιο ποινής 5-15 έτη σε συνδυασμό και με το άρθρ. 52 νΠΚ^[48] αντί του πλαισίου ποινής «κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών») κι έτσι κρίνεται ευμενέστερη έναντι της προϊσχύσασας του πΠΚ.^[49]
• επήλθε διαβάθμιση («τριχοτόμηση») των ηλικιακών διαβαθμίσεων του θύματος [ (α) μέχρι 12 ετών, (β) 12-14 ετών, (γ) 14-18 αντί (i) μέχρι 12 ετών, (ii) 12-14  ετών, (iii) 14-15 ετών, (iv) 15-18] και κατ’ επέκταση στο άρθρο 1 αντικαθίστανται οι περ. β’ και γ’ και διαγράφεται η περ. δ’ με αντίστοιχη αναμόρφωση των περιπτώσεων της παρ.2.
• η διάταξη του άρθρου 348Γ παρ.2 νΠΚ αναπροσαρμόζεται ως προς τα ηλικιακά όρια με ευθεία παραπομπή στην παρ. 1 και τροποποιείται ως προς το πλαίσιο ποινής η περ. α’ (άρθρ. 348Γ παρ. 2 περ. α’) όπου προβλέπεται ποινή κάθειρξης τουλάχιστον 10 ετών (κι άρα πλαίσιο ποινής 10-15 σε συνδυασμό και με το άρθρ. 52νΠΚ) αντί της αντίστοιχης ποινής κάθειρξης τουλάχιστον 15 ετών του πΠΚ (κι άρα πλαίσιο ποινής 15-20 ετών).

To άρθρο δεν τροποποιήθηκε με τον Ν. 4855/2021.

VI.β. Ενδεικτική Νομολογία:

• MOE Θράκης 36/2020^[50]: Απαλλαγή του κατηγορουμένου για την κακουργηματική πράξη της απόπειρας εξώθησης ανηλίκων σε πορνογραφικές παραστάσεις (348Γ’ Π.Κ.). Εν προκειμένω «ο κατηγορούμενος πρότεινε στους ανηλίκους να προβούν σε αποτύπωση των γεννητικών οργάνων τους σε φωτογραφία και αποστολή μέσω της υπηρεσίας άμεσων μηνυμάτων «messenger», χωρίς να υφίσταται το στοιχείο της οργανωμένης απευθείας έκθεσης των ανηλίκων ενώπιον κοινού που αποτελεί στοιχείο για τη συγκρότηση του εγκλήματος των πορνογραφικών παραστάσεων».
• ΣυμβΑΠ 2122/2018^[51]: Οι διατάξεις 348Α ΠΚ και 348Γ ΠΚ τυποποιούν διαφορετικά εγκλήματα με διαφέρουσα αντικειμενική υπόσταση το καθένα χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους σχέση αλληλοαποκλεισμού^[52] ή αλληλοεπικάλυψης, οι δε αξιόποινες πράξεις, που προβλέπονται από αυτές, συρρέουν αληθώς και ουδεμία απορροφά την άλλη, διότι κάθε μία είναι αυτοτελής και στοιχειοθετείται από διαφορετικά περιστατικά.

 

VII. Άρθρο 351Α ΠΚ: Γενετήσια πράξη με ανήλικο έναντι αμοιβής

VII.α. Παρατηρήσεις:

Με τον Ν. 4619/2019:

• τροποποιήθηκαν οι περ. α’, β΄ και γ΄ της παρ. 1 ως ηλικιακές διαβαθμίσεις του θύματος [(i) μέχρι τα 12 έτη, (ii) 12-14 έτη, (iii) 14-18 έτη αντί (α) μέχρι τα 10 έτη, (β) 10-15 έτη, (γ) 15-18, όπως οριζόταν στον πΠΚ].
• τροποποιήθηκαν οι περ. β’ και γ’ της παρ. 1 ως προς το πλαίσιο ποινής.
• καταργήθηκε η παρ. 2 ως προς την κατά συνήθεια τέλεση της πράξης ως επιβαρυντική περίσταση.

Με τον Ν. 4855/2021:

• εκ νέου τροποποιούνται οι περ. β΄ και γ΄ της παρ. 1 ως προς τις ηλικιακές διαβαθμίσεις του θύματος [(i) μέχρι τα 12 έτη, (ii) 12-15 έτη, (iii) 15-18 έτη αντί (α) μέχρι τα 12 έτη, (β) 12-14 έτη, (γ) 14-18, όπως οριζόταν στον νΠΚ του Ν. 4619/2019].
• τροποποιείται η παρ. 2 ως προς το πλαίσιο ποινής με το άρθρο 82 του ν. 4855/2021, όπου πλέον (όπως και στον πΠΚ, όπου εκεί ως παρ.3) προβλέπεται μόνο ισόβια κάθειρξη με απάλειψη της διαζευκτικής ποινής της πρόσκαιρης κάθειρξης τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματικής ποινής, όπως ίσχυε με τον Ν.4619/2019. Κατ’ επέκταση η διάταξη στην ισχύουσα μορφή της είναι δυσμενέστερη για τον κατηγορούμενο συγκριτικά με αυτή του Ν. 4619/2019, η οποία (δηλαδή η προβλεπόμενη βάσει του Ν. 4619/2019) κρίνεται εφαρμοστέα έναντι της νέας στις περιπτώσεις διαχρονικού δικαίου (άρθρ. 2 παρ. 1 ΠΚ).

VII.β. Ενδεικτική Νομολογία:

• ΜΟΔΑθ 15/2021^[53]: Ο κατηγορούμενος, αφού προηγουμένως είχε εκδηλώσει την προαναφερόμενη ακραία ανήθικη και αξιόποινη συμπεριφορά σε βάρος του ανήλικου , έχοντας αποφασίσει να προβεί στην τέλεση γενετήσιας πράξης με τον ανήλικο, προκειμένου να τον δελεάσει, ώστε αυτός να τον ακολουθήσει στο δωμάτιό του εντός του παραπάνω ξενοδοχείου, καθώς δεν είχε επιχειρήσει σε προγενέστερο χρόνο να εγκαθιδρύσει οποιαδήποτε φιλική σχέση μ’ αυτόν, του πρόσφερε το χρηματικό ποσό των δύο ευρώ, το οποίο ο ανήλικος έλαβε, πλην, όμως, δεν ολοκλήρωσε την ως άνω πράξη του, όχι από δική του θέληση, αλλά από λόγους ανεξάρτητους αυτής και δη διότι ο ανήλικος τελικά δεν ενέδωσε στην πρότασή του.
• ΣυμβΠλημΠατρ 354/2020^[54]: Παύει οριστικά η ποινική δίωξη σε βάρος του κατηγορουμένου για την αξιόποινη πράξη της ασέλγειας (νυν γενετήσιας πράξης) με ανήλικη που συμπλήρωσε τα δεκαπέντε έτη έναντι αμοιβής κατά συνήθεια και κατ' εξακολούθηση (άρθρα 98, 351Α§1 περ. γ' ΠΚ, όπως ισχύει μετά το Ν. 4619/2019) πράξη που φέρεται τελεσθείσα στην Πάτρα δύο φορές περί τις αρχές του έτους 2014, εξαιτίας του πλημμεληματικού χαρακτήρα της πράξης και της επελθούσας λόγω παραγραφής εξάλειψης του αξιοποίνου της^[55].
• ΜΟΔΑθ 440/2020^[56]: Ο κατηγορούμενος, Αφγανός στο Κέντρο Ανοιχτής Δομής Προσφύγων Ελαιώνα προέβη σε γενετήσιες πράξεις σε βάρος ανήλικης, προσελκύοντας την με κάποιου είδους γλυκίσματος, όπως είχε πράξει και σε άλλα κορίτσια συριακής καταγωγής που διέμεναν στο Κέντρο. Κηρύσσεται ένοχος ο κατηγορούμενος για το αδίκημα του άρθρ. 351Α ΠΚ. Ο ίδιος, ενεργώντας σε διαφορετικούς χρόνους και έχοντας αποφασίσει να τελέσει γενετήσιαπράξη, έναντι υλικού ανταλλάγματος, με τις ανήλικες τις οποίες γνώριζε, και η ηλικία τους συναγόταν ευθέως από τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους και την σωματική τους διάπλαση, τις οδηγούσε εντός του οικίσκου του σε Κέντρο Φιλοξενίας, όπου διέμενε, υποσχόμενος ότι θα τους δώσει γλειφιτζούρι, και προχωρούσε σε γενετήσιες πράξεις.

Βασιλική Σγάντζου, υπ. Δρ. Ποινικού Δικαίου Τμήμα Νομικής ΕΚΠΑ