Το οργανωμένο έγκλημα εν μέσω του πολέμου
Αναμφίβολα, οι συνέπειες μιας πολεμικής σύγκρουσης είναι εξαιρετικά επώδυνες για την ανθρώπινη κοινωνία, με τον ανθρώπινο πόνο να ξεχειλίζει από τον καθημερινό βαρύ φόρο αίματος στα πεδία των μαχών. Το μέλημα για την προστασία του υπέρτατου αγαθού της ανθρώπινης ζωής, δεν αφήνει κανένα απολύτως περιθώριο για την ανάπτυξη οποιασδήποτε κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, καθόλη τη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων.
Μοναδική, ωστόσο, εξαίρεση αποτελούν τα οργανωμένα εγκληματικά κυκλώματα που δεν σταματούν να εμπορευονται τον ανθρώπινο πόνο, ακόμη και εν μέσω του πολέμου. Και τούτο διότι το οργανωμένο έγκλημα αναζητά συνεχώς ευκαιρίες μέσα από τις οποίες θα αποκομίσει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος με το μικρότερο δυνατό κόστος (Στεργιούλης, 2021). Και μια τέτοια ευκαιρία αποτελεί και ο εν εξελίξει πόλεμος στην Ουκρανία.
Η στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε τεράστια ανθρωπιστική κρίση που, μεταξύ άλλων, οδήγησε εκατομμύρια προσφύγων να εγκαταλείψουν την Ουκρανία για να καταφύγουν σε χώρες της ΕΕ. Σε αυτή τη μαζική φυγή, τα οργανωμένα κυκλώματα διαβλέπουν ευκαιρίες κερδών κυρίως μέσω της σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης των θυμάτων τους, που αποτελούν οι γυναίκες και τα παιδιά συμπεριλαμβανομένων και των ασυνόδευτων ανηλίκων.
Η Interpol ήταν ο πρώτος διεθνής αστυνομικός οργανισμός που αντέδρασε προληπτικά για την αντιμετώπιση οργανωμένων κυκλωμάτων διακινητών στα σύνορα της Μολδαβίας με την Ουκρανία. Συγκεκριμένα, ανέπτυξε μια ομάδα επιχειρησιακής υποστήριξης στη Μολδαβία, για να παρέχει επιτόπια υποστήριξη στις εθνικές αρχές επιβολής του νόμου που διαχειρίζονται τις μεγάλες ροές προσφύγων, με έμφαση στα παιδιά και κυρίως τους ασυνόδευτους ανήλικους που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην εκμετάλλευση τους από διακινητές. Η ομάδα της Interpol παρέχει άμεση επιτόπια υποστήριξη τόσο στις εθνικές αρχες της Μολδαβίας όσο και σε ανθρωπιστικές οργανώσεις σε διάφορους καταυλισμούς προσφύγων, που φιλοξενούν όσους έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία (Interpol, 2022).
Στο ίδιο μήκος κύματος έδρασε και η Europol η οποία έχει αναπτύξει επιχειρησιακές ομάδες σε ευρύτερη κλίμακα, περιλαμβάνοντας όλες τις ευρωπαϊκές χώρες που γειτνιάζουν με την Ουκρανία. Αυτές οι ομάδες υποστηρίζουν τις εθνικές αρχές στους ελέγχους ασφαλείας και στις έρευνες στα ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα για τον εντοπισμό εγκληματιών και τρομοκρατών που προσπαθούν να εισέλθουν στην ΕΕ μέσα από τις προσφυγικές ροές, ενώ παράλληλα συλλέγουν επιτόπου πληροφορίες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την εκπόνηση αξιολογήσεων εγκληματικών απειλών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Όλη αυτή η δραστηριότητα συλλογής πληροφοριών επιτρέπει στην Europol να προβλέψει τις εξελίξεις και να συντονίσει τα επιχειρησιακά σχέδια με τα κράτη μέλη της ΕΕ, προκειμένου να καταπολεμήσουν τις δραστηριότητες των εγκληματικών ομάδων που επιδιώκουν να επωφεληθούν από τον πόλεμο στην Ουκρανία (Europol, 2022a).
Μάλιστα, η Europol έχει προβεί και δημοσίως στην ενημέρωση των κρατών μελών για τους κινδύνους που διατρέχουν ευάλωτα άτομα όπως γυναίκες και παιδιά που εγκαταλείπουν την Ουκρανία, επισημαίνοντας ότι οι περιοχές που προκαλούν μεγαλύτερη ανησυχία είναι οι παραμεθόριες περιοχές, τα κέντρα υποδοχής και φιλοξενίας, καθώς και οι κόμβοι δημόσιων συγκοινωνιών όπως οι σταθμοί τρένων και λεωφορείων (Europol, 2022b).
Συμπερασματικά, για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι το οργανωμένο έγκλημα διαθέτει την απαιτούμενη ευελιξία καθώς και τη δυνατότητα να προσαρμόζεται αναλόγως στις μεγάλες γεωπολιτικές αλλαγές, έτσι ώστε να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για να αποκομίζει υψηλά κέρδη με χαμηλό ρίσκο. Αυτή η δυνατότητα μάλιστα των οργανωμένων εγκληματικών ομάδων ενισχύεται σημαντικά στην εποχή μας με τη χρήση των νέων σύγχρονων τεχνολογιών, οι οποίες επιτρέπουν στα οργανωμένα δίκτυα να διασφαλίζουν την επικοινωνία στους, να σχεδιάζουν εκ των προτέρων τις εγκληματικές τους δραστηριότητες και να προβλέπουν σχέδια ασφαλούς διαφυγής τους από τις διωκτικές αρχες.
Ευάγγελος Στεργιούλης, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας ε.α..
*photo by Tim Tebow foundation
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
Europol (2022a), “War in Ukraine: Europol deploys operational teams to all frontline partner countries”, The Hague, 1 April 2022.
Europol (2022b), “Early Warning Notification - War in Ukraine: refugees arriving to the EU from Ukraine at risk of exploitation as part of THB”, The Hague, 30 March 2022.
Interpol (2022), “Ukraine conflict: Interpol deploys team to Moldova”, Interpol General Secretariat, Lyon, 25 March 2022.
Στεργιούλης, Ε. (2021), Όψεις του οργανωμένου εγκλήματος στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, Crime Times, 15/2021.