Η κακοποίηση των ζώων ως ενδείκτης διαπροσωπικής βίας
|
Με την παρούσα συμβολή σκοπείται η ανάδειξη της σχέσης μεταξύ της διαπροσωπικής βίας με την κακοποίηση των ζώων και ειδικότερα το κατά πόσον δύναται η εμφάνιση κακοποιητικών συμπεριφορών προς τα ζώα να λειτουργήσει ως προγνωστικός παράγοντας για την εκδήλωση διαπροσωπικής βίας (προς τις/τους συντρόφους, τους γονείς, τους ηλικιωμένους, τους συμμαθητές) καθώς και άλλων κοινωνικά ανεπιθύμητων συμπεριφορών. |
I. Εισαγωγή
Σε αντίθεση με το παρελθόν, στις ημέρες μας έχει σημειωθεί πλέον έντονο επιστημονικό ενδιαφέρον και κοινωνική ευαισθητοποίηση γύρω από τη συσχέτιση της κακοποιητικής συμπεριφοράς προς τα ζώα[1] με τη διαπροσωπική βία[2], όπως αποδεικνύεται τόσο από την αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου για την προστασία της ευζωίας των ζώων συντροφιάς[3] αλλά και από το έντονο ενδιαφέρον που παρατηρείται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και δικτύωσης απέναντι σε περιστατικά κακοποίησης ζώων[4]. Η σημασία του έγκαιρου εντοπισμού και της πρόληψης της κακοποίησης των ζώων τείνει να γίνει ένα δικαιολογημένο και θεμιτό πεδίο δράσης και παρέμβασης του κράτους και των αρμόδιων φορέων, ακριβώς λόγω της σύνδεσής της με τη διαπροσωπική βία.
II. Η χρήση της κακοποίησης των ζώων ως ενδείκτης
Ήδη από το 1960—ως θα διαφανεί και κατωτέρω—κατέστη σαφές ότι η κακοποίηση των ζώων μπορεί να αποτελέσει επαρκή ένδειξη για την ύπαρξη περιστατικών βίας στο πλαίσιο της οικογένειας καθώς και πρόδρομο για την μελλοντική εμφάνιση βίαιων συμπεριφορών.
1. Ενδείκτης ενδοοικογενειακής βίας
Σημαντικό ρόλο για την θεμελίωση της συσχέτισης μεταξύ της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης των ζώων διαδραμάτισαν οι φεμινιστικές θεωρίες[5]. Ειδικότερα, ως αναφέρουν σε άρθρο τους οι Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, η πατριαρχική κοινωνία που αναγνωρίζει στον άνδρα την εξουσία πάνω στις γυναίκες, τα παιδιά και τα ζώα, είναι η ρίζα της ενδοοικογενειακής βίας[6]. Απειλώντας ή ακόμα κακοποιώντας το κατοικίδιο ζώο της οικογένειας, ο άνδρας αποσκοπεί στον έλεγχο, εκφοβισμό της γυναίκας και του παιδιού[7], καθότι, όπως διαφάνηκε και από τα πορίσματα ερευνών σε κακοποιημένες γυναίκες που είχαν κατοικίδια[8], οι σύντροφοι τους, προκειμένου να τις εξαναγκάσουν να μην τους εγκαταλείψουν ή ακόμα και να προβούν σε παράνομες πράξεις, χρησιμοποιούσαν ως μοχλό πίεσης τα κατοικίδιά τους, προχωρώντας σε απειλές για την σωματική τους ακεραιότητα, στην σωματική βλάβη ή ακόμα και στο θάνατο αυτών[9]. Είναι προφανές ότι όσο πιο στενός είναι ο σύνδεσμος μεταξύ ζώου και γυναίκας, τόσο πιο πιθανό είναι ο κακοποιητής σύζυγος να χρησιμοποιήσει απειλές/κακοποιητικές πράξεις απέναντι στο ζώο με σκοπό να ελέγξει και να εκφοβίσει τη σύντροφο του, η οποία φαίνεται να βιώνει φόβο[10] τόσο για την ίδια όσο και το ζώο δεδομένου ότι η κακοποίηση του κατοικίδιου ζώου αντιπροσωπεύει συμβολικά το τι μπορεί να κάνει ο κακοποιητής στην γυναίκα του. Με λίγα λόγια, ο κακοποιητής σύντροφος τη στιγμή που απειλεί ότι θα βλάψει ή όντως βλάπτει το ζώο, θέλει να περάσει ένα συγκεκριμένο μήνυμα στο θύμα-σύντροφό του, δηλαδή «κοίτα τι μπορώ να κάνω στο ζώο σου και φαντάσου τι μπορώ να κάνω σε εσένα»[11].
Από μελέτες έχει προκύψει ακόμα ότι η ζήλεια του κακοποιητή συζύγου για την σχέση που έχει αναπτύξει η σύζυγος με το κατοικίδιο, μπορεί να τον ωθήσει σε κακοποιητικές συμπεριφορές προς το κατοικίδιο ζώο. Ο κακοποιητής σύντροφος θέλοντας να διατηρήσει την αποκλειστικότητα στην σχέση με την γυναίκα του, προβαίνει σε μια απέλπιδα προσπάθεια απομόνωσης της γυναίκας από το δίκτυο της υποστήριξής της, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι το κατοικίδιο ζώο της οικογένειας [12].
Βέβαια, τα συμπεράσματα αυτά δεν περιορίζονται κατά αποκλειστικότητα μεταξύ των ετερόφυλων σχέσεων, καθώς η κακοποίηση ζώων αποτελεί ένα φαινόμενο που δεν «γνωρίζει» από φύλα. Σε μελέτη που διενεργήθηκε από τη Renzetti [13] διαπιστώθηκε ότι η κακοποίηση ζώων συντροφιάς από την σύντροφο της εκάστοτε ερωτώμενης, εμφανίστηκε στο 38% των βίαιων λεσβιακών σχέσεων στις οποίες υπήρχαν κατοικίδια ζώα στο σπίτι. Ωστόσο, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν έρευνες για την κακοποίηση ζώων που να επικεντρώνονται σε ενήλικες άνδρες συντρόφους που είναι θύματα συντροφικής βίας [14].
Όμως, τα βίαια αυτά ξεσπάσματα δεν συναντώνται μόνο στο πλαίσιο των συντροφικών σχέσεων αλλά και στο πλαίσιο των συγγενικών σχέσεων. Συγκεκριμένα, πολλοί ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα δεμένοι με τα κατοικίδιά τους, γεγονός που καθιστά τα κατοικίδιά τους ευάλωτα στην κακοποίηση από εκείνους που θέλουν να ασκήσουν εξουσία και έλεγχο στο ηλικιωμένο άτομο. Ο δράστης μπορεί να παραμελήσει ή να κακοποιήσει το κατοικίδιο ζώο ενός ηλικιωμένου ατόμου ως μορφή ελέγχου ή εκδίκησης, από απογοήτευση για τις ευθύνες φροντίδας του με τις οποίες έχει επιφορτιστεί ή ως μέσο απόσπασης οικονομικών περιουσιακών στοιχείων[15].
2. Ενδείκτης μελλοντικής βίαιης συμπεριφοράς
Άλλες έρευνες έχουν επικεντρωθεί στην συσχέτιση μεταξύ της κακοποίησης ζώων που διαπράττεται από παιδιά και της εκδήλωσης επιθετικών ή βίαιων συμπεριφορών σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής τους. Ήδη από το 1963 o McDoland διατύπωσε την τριάδα κοινωνιοπάθειας (triad of sociopathy or the homicidal triad), κατά την οποία η βία προς τα ζώα, η πυρομανία και η ενούρηση κατά τη διάρκεια του ύπνου σε παιδική ηλικία είναι ενδείξεις μετέπειτα επιθετικής και βίαιης συμπεριφοράς των ενηλίκων και αφετηρία για μεταγενέστερες παραβατικές συμπεριφορές[16]. Βέβαια, δεν υπάρχει επαρκής εμπειρική μελέτη η οποία να επιβεβαιώνει την ως άνω θεωρία[17].
Σε νεότερες μελέτες διαπιστώθηκε ότι η κακοποίηση ζώων κατά την παιδική ηλικία, δύναται από μόνη της να αποτελέσει σοβαρή ένδειξη για την εμφάνιση μελλοντικής βίας. Συγκεκριμένα, από αναδρομικές μελέτες που έγιναν σε κρατουμένους για βίαια εγκλήματα, διαπιστώθηκε ότι οι βίαιοι εγκληματίες (εν προκειμένω το 25% των φυλακισμένων) είναι πιθανότερο να αναφέρουν ιστορικό κακοποίησης ζώων σε σχέση με τους μη βίαιους εγκληματίες[18],[19]. Επιπλέον, από βιβλιογραφικές αναφορές στην έρευνα των Ressler & λοιποί και του Tingle, σε καταδικασθέντες για θανατηφόρο βιασμό και παιδική κακοποίηση προέκυψε ότι σχεδόν το 41% εξ αυτών είχαν κακοποιήσει προηγουμένως και ζώα τόσο κατά την παιδική-εφηβική όσο και κατά την ενήλικη ζωή[20].
Όπως αναφέρεται σε έκθεση που συνέταξε η Εθνική Ένωση Σερίφηδων, οι άνδρες που κακοποιούσαν ζώα είχαν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν συλληφθεί για διαπροσωπική βία, τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας και τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν ποινικό μητρώο για αδικήματα ναρκωτικών και διατάραξης της τάξης[21].
Αντίστοιχα, από ανεπίσημες πηγές, διαβάζουμε ότι κοινό μεταξύ των «κατά συρροή δολοφόνων» (serial killers) όσο και των λεγόμενων «μαζικών δολοφόνων» (mass murderers), είναι ότι κατά την παιδική τους ηλικία τα βίαια ξεσπάσματα τους είχαν—κατά βάση—αποδέκτες τα ζώα. Συγκεκριμένα, φέρεται ότι προχωρούσαν σε πράξεις βασανισμού που έφταναν μέχρι και τον θάνατο αυτών ενώ δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου στο πλαίσιο της κλιμάκωσης της βίαιης αυτής συμπεριφοράς, προχωρούσαν σε πράξεις βίας προς τα αδέλφια τους (συνήθως μικρότερης ηλικίας) και έπειτα ερχόταν η «κορύφωση» με την εμπλοκή τους σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας ή ακόμα μέχρι και την τέλεση εγκλημάτων του δρόμου (street crimes)[22]. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δράση του περιβόητου serial killer, Jeffrey Dahmer, ο οποίος όταν ήταν σε νεαρή ηλικία φέρεται να αποκεφάλιζε σκύλους και κάρφωνε γάτες σε δέντρα καθώς και να ανασκολόπιζε βατράχους, γάτες και κεφάλια σκύλων[23]. Μάλιστα, αφότου διαμέλιζε τα ζώα-θύματα του, συντηρούσε τη σάρκα και τα οστά αυτών, όπως μετέπειτα κατά την ενήλικη ζωή του έκανε σε ανθρώπους. Στην βιβλιογραφία απαντώνται και άλλα παραδείγματα κατά συρροή δολοφόνων, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι κοινή αφετηρία της εγκληματικής δράσης των περισσότερων, ήταν η κακοποίηση ζώων (κατοικίδιων ή μη)[24].
Αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους μπορεί να οδηγηθεί ένα παιδί στην εκδήλωση τέτοιων βίαιων ξεσπασμάτων προς τα ζώα, κατά την έρευνα των Wright και Hensley το έτος 2003 για τους κατά συρροή δολοφόνους, προέκυψαν τα εξής συμπεράσματα[25]. Ως παιδιά, οι μελλοντικοί κατά συρροή δολοφόνοι, στρεφόταν στα ζώα για να εκτονώσουν το θυμό τους για τα άτομα που τους προκάλεσαν φόβο, απογοήτευση ή οιαδήποτε τραυματισμό (ψυχολογικό ή σωματικό). Λαμβάνοντας υπόψιν ότι τα άτομα αυτά ήταν πολύ πιο ισχυρά από αυτούς (σωματικά, ηλιακά, σε κοινωνικό status) με αποτέλεσμα να αδυνατούσαν εκ των πραγμάτων να στραφούν εναντίον τους, τους ήταν πιο εύκολο να «ξεσπάσουν» σε πιο εύκολους στόχους, ήτοι τα ζώα. Ακόμα, δια του βασανισμού και της θανάτωσης των ζώων, μπορούσαν να νιώσουν ότι επανακτούσαν τον χαμένο έλεγχο και τη χαμένη τους δύναμη[26].
Παρόμοιο βίαιο παρελθόν απέναντι στα ζώα με αυτό των μαζικών δολοφόνων έχει διαπιστωθεί και για την περίπτωση των εκτελεστών που έχουν στόχους σχολικές μονάδες (school shooting)[27], καθότι ως προκύπτει από τα παραδείγματα που παρατίθενται κατωτέρω οι νέοι φέρονται να είχαν προηγουμένως (δηλαδή προτού ασκήσουν οιαδήποτε μορφή βίας προς την οικογένεια, τους δασκάλους και τους συμμαθητές) κακοποιήσει (ενεργητικά ή και παθητικά) ζώα (κατοικίδια και μη). Χαρακτηριστικά παραδείγματα, αποτελούν, οι Eric Harris και Dylan Klebold, οι οποίοι πυροβόλησαν και σκότωσαν δώδεκα (12) μαθητές του λυκείου Columbine και οι οποίοι σύμφωνα με τους συμμαθητές τους είχαν προηγουμένως αναφερθεί (αμφότεροι οι νέοι) στην τάση τους να κακοποιούν ζώα ακρωτηριάζοντας τα. Ακόμα ένα παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Luke Woodham, ο οποίος αφού προηγουμένως βασάνισε και σκότωσε το κατοικίδιο ζώο της οικογένειας (εν προκειμένω το σκύλο), προχώρησε στην δολοφονία τόσο της μητέρας του όσο και δύο συμμαθητών του. Το ίδιο μοτίβο ισχύει και για την περίπτωση του δολοφόνου του λυκείου Thurston High School Kipland Kinkel, ο οποίος προτού προβεί στις αποτρόπαιες πράξεις του, είχε βασανίσει αγελάδες ανατινάζοντας τες ενώ φέρεται να είχε αποκεφαλίσει και γάτες. Τέλος, ο Andrew Golden επίσης φέρεται ότι πυροβόλησε σκυλιά, ακόμη και το δικό του κατοικίδιο (σκύλος), με ένα τουφέκι πριν επιτεθεί στους συμμαθητές του [28].
III. Συμπεράσματα
Επι τη βάσει των όσων αναλύθηκαν δια της παρούσας συμβολής, πρέπει να καταστεί σαφές ότι το έγκλημα της κακοποίησης των ζώων είναι θέμα κλιμάκωσης: οι κακοποιητές ξεκινούν με κάτι που μπορούν εύκολα να ελέγξουν (εν προκειμένω τα ζώα), και στη συνέχεια ανεβαίνουν προς τα πάνω (δηλαδή τους ανθρώπους). Ένα άτομο που αισθάνεται ισχυρό και έχει τον έλεγχο μόνο όταν προκαλεί πόνο ή θάνατο, προκειμένου να «συντηρήσει» την ανάγκη του για έλεγχο και να επιβεβαίωση την ανωτερότητα του, καταφεύγει στην διάπραξη ολοένα και πιο επαχθών πράξεων. Αν κατανοήσουμε την κλιμάκωση αυτή και ότι η κακοποίηση των ζώων αποτελεί τον πρόδρομο άλλως μια ισχυρή ένδειξη για την εκδήλωση τέτοιου είδους επαχθών συμπεριφορών, θα μπορέσουμε όχι μόνο να ανακουφίσουμε τον πόνο των ζώων αλλά και να προλάβουμε την εμφάνιση αυτών των παραβατικών συμπεριφορών.
Αθηνά Δαριβιανάκη, Δικηγόρος, ΜΔΕ Εγκληματολογία και την Αντεγκληματική Πολιτική ΕΚΠΑ
* Φωτογραφία από Szpadi στο Pixabay.
[1] Στο Dictionary of Criminology, ως κακοποίηση ζώου ορίζεται «κάθε πράξη που συμβάλλει στην πόνο, ταλαιπωρία ή αφύσικο θάνατο ενός ζώου ή που απειλεί με άλλο τρόπο την ευημερία του. Η κακοποίηση των ζώων μπορεί να είναι σωματική, ψυχολογική ή συναισθηματική, μπορεί να περιλαμβάνει ενεργή κακομεταχείριση ή παθητική παραμέληση ή παράλειψη, και μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση, σκόπιμη ή ακούσια.», βλ. Eugene McLaughlin and John Muncie, THE SAGE DICTIONARY OF CRIMINOLOGY (London Thousand Oaks New Delhi: Sage, 2001), σελ. 8-10.
[2] Στο πλαίσιο της παρούσας, με την έννοια της διαπροσωπικής βίας, νοείται οιαδήποτε -με πρόθεση- εκδήλωση σωματικής βίας ή δύναμης εναντίον άλλων ατόμων από ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων και η οποία μπορεί να είναι σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική-συναισθηματική ενώ μπορεί να τελεστεί και δια παραλείψεως. Οι πράξεις διαπροσωπικής βίας διαχωρίζονται περαιτέρω σε οικογενειακή ή συντροφική βία και σε βία στην κοινότητα. Τα ανωτέρω σε συνδυασμό με τον ορισμό της κακοποίησης των ζώων (υποσημ.1), μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε ότι η κακοποίηση ζώων και η διαπροσωπική βία ομοιάζουν καθότι αμφότερες καθώς απευθύνονται και τα δύο σε έμβια όντα, τα οποία έχουν την ικανότητα να βιώσουν πόνο.
[3] Με τον νέο ν. 4830/2021 (ΦΕΚ Α 169) με τίτλο «Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς - Πρόγραμμα "ΑΡΓΟΣ" και λοιπές διατάξεις» -ως προκύπτει και από την αιτιολογική έκθεση αυτού- δια της θέσπισης αυστηρών κανόνων και κυρώσεων (ποινικών και διοικητικών) ο κοινός νομοθέτης αποβλέπει στην διασφάλιση της ευζωίας των ζώων συντροφιάς (δεσποζόμενων και αδέσποτων), αντιλαμβανόμενος ότι η κακοποίηση των ζώων αποτελεί ένα σύνηθες φαινόμενο το οποίο σε καμία περίπτωση δεν συνάδει με τις αξίες ενός σύγχρονου κράτους δικαίου. Ακόμα, προβλέπεται ρητώς η συνεργασία ΟΤΑ, επιστημών (π.χ κτηνιάτρων) και φιλοζωικών οργανώσεων, αποβλέποντας στην αποτελεσματικότερη εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου (εθνικού και ευρωπαϊκού) για την ευζωία των ζώων. Για περισσότερα για το νομοθετικό πλαίσιο αναφορικά με την προστασία των ζώων βλ. και Ανδρέας- Νικόλαος Κουκούλης, Νομική θέση και προστασία των ζώων σε Αστικό Κώδικα και Ειδικούς Νόμους (Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2023). Το οικείο νομοθετικό πλαίσιο, προσφάτως μάλιστα τροποποιήθηκε με τους ν. 5027/2023 (ΦΕΚ Α 48) και ν. 5043/2023 (ΦΕΚ Α’ 91) με τους οποίους ο νομοθέτης προσπάθησε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που είχαν προκύψει από την εφαρμογή του ν. 4830/2021, αποβλέποντας στην ορθή εφαρμογή αυτού.
[4] Βλ. την υπόθεση της Caroline που συγκλόνισε την χώρα μας, στην οποία -ως αποδείχθηκε κατά την ακροαματική διαδικασία, ο κατηγορούμενος σκηνοθέτησε την δολοφονία της συζύγου του, και προς επίρρωση του σχεδίου του και για την αληθοφάνεια αυτού, δεν δίστασε να σκοτώσει κρεμώντας το σκυλάκι της οικογένειας. Στην δική, δήλωσε παράσταση πολιτικής αγωγής το Φιλοζωικό Σωματείο Μαραθώνα «Η Κοίτη», https://www.iefimerida.gr/ellada/roxi-skylos-poy-epnixe-o-dolofonos-tis-karolain. Ακόμα, κάθε χρόνο και δη κατά τους μήνες του θέρους, αποτροπιασμό προκαλούν οι εικόνες κακοποίησης των γαϊδουριών καθώς και των αλόγων ,κυρίως σε νησιωτικές περιοχές, προκαλώντας την αγανάκτηση και την εύλογη αντίδραση της κοινής γνώμης, https://www.iefimerida.gr/ellada/udra-kakopoiisi-gaidoyrion-erietta-koyrkoyloy, https://www.enikos.gr/society/stop-stin-kakopoiisi-ton-alogon-sto-fos-nees-katangelies-ti-zitoun-filozoikes-organoseis/1999070/. Δυστυχώς, ο κατάλογος και οι περιπτώσεις κακοποιητικών συμπεριφορών προς τα ζώα είναι μακρύς και «εμπλουτίζεται» διαρκώς.
[5] Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, “Fear, Guilt, and Grief: Harm to Pets and the Emotional Abuse of Women”, Journal of Emotional Abuse, 7, no. 1 (2007): 51-70.
[6] Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, ό.π., σελ. 54. Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα ότι σε 36 πολιτείες των -Η.Π.Α., στην μητροπολιτική πόλη της Ουάσιγκτον και στο Πουέρτο Ρίκο, η κακοποίηση των κατοικίδιων ζώων συγκαταλέγεται στις διατάξεις περί ενδοοικογενειακής βίας, υπό την έννοια ότι αρκεί η κακοποίηση του κατοικίδιου ζώου για την στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της ενδοοικογενειακής βίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόβλεψη περί λήψεως ασφαλιστικών μέτρων κατά του δράστη, απαγορεύοντας του κατ’ ουσία οιαδήποτε είδος επαφές με το ζώο ενώ παράλληλα επιτρέπεται στα ενήλικα θύματα ενδοοικογενειακής βίας να αναλαμβάνουν το ζώο υπό την προστασία τους και να απομακρύνονται με αυτό.
[7] Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί ένα άρθρο στο Los Angeles Times όπου αναφέρεται ότι « (…) κάλεσε το ζώο και την έκανε να κάτσει μπροστά του, ρίχνοντας πέντε ακόμα φορές, σκοτώνοντας το κατοικίδιο ( με την παρουσία της συζύγου και του παιδιού). 3 μήνες αργότερα έκανε το ίδιο με την γυναίκα του. Ύστερα αυτοκτόνησε.», Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand , ό.π., σελ. 54.
[8] O Ascione αφού έλαβε συνεντεύξεις από δείγμα τριάντα οκτώ (38) γυναικών κατά τη διάρκεια της διαμονής τους σε δομή φιλοξενίας για κακοποιημένες συντρόφους στη Γιούτα, κατέληξε στα εξής: από τις γυναίκες με κατοικίδια ζώα, το 57% ανέφεραν ότι ο άνδρας σύντροφός τους είχε βλάψει ή σκοτώσει ένα από τα κατοικίδια ζώα ενώ το 71% των γυναικών με κατοικίδια ζώα ανέφερε απειλές κακοποίησης κατοικίδιων ζώων ή/και πραγματική κακοποίηση κατοικίδιων ζώων. Επιπλέον, από τις είκοσι δύο (22) γυναίκες με παιδιά, το 32% ανέφερε ότι ένα από τα παιδιά τους είχε βλάψει ή σκοτώσει ένα από τα κατοικίδιά τους (βλ. περισσότερα για την ανωτέρω έρευνα σε: Franck Ascione, “Battered women's reports of their partners' and their children's cruelty to animals”, Journal of Emotional Abuse, 1, no 1 (1997): 119–133). Σε μεταγενέστερη έρευνα του Flynn σε εκατό επτά (107) γυναίκες που διέμεναν προσωρινά σε δομή για κακοποιημένες γυναίκες στην πολιτεία της Νότιας Καρολίνα προέκυψε ότι μόνο το 40,2% από το σύνολο αυτών είχε κατοικίδιο ζώο και το 46,5% από τις γυναίκες με κατοικίδιο ζώο αναφέραν ότι οι κακοποιητικοί σύντροφοι τους είχαν απειλήσει να βλάψουν ή όντως έβλαψαν το κατοικίδιο ζώο (βλ. περισσότερα σε: Clifton P. Flynn, “Why Family Professionals Can No Longer Ignore Violence Toward Animals”, Family Relations, 49, no.1 (2000): 87-95).
[9] Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, ό.π., σελ. 62.
[10] Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, ό.π., σελ. 61.
[11] Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, ό.π., σελ. 57.
[12] Catherine A. Faver and Elizabeth B. Strand, ό.π., σελ. 61.
[13] Claire M. Renzetti, Violent betrayal: Partner abuse in lesbian relationships, (Sage Publications Inc., 1992).
[14] Anne M Volant et al., “The relationship between domestic violence and animal abuse: an Australian study”, J Interpersοnal Violence, 23, no. 9 (2008): 1277-1295.
[15] Cynthia Hodges, “The Link: Cruelty to Animals and Violence Towards People”, Michigan State University College of Law, 2008, https://www.animallaw.info/article/link-cruelty-animals-and-violence-towards-people (accessed: September 9, 2023)
[16] John M. Macdonald, “The Threat to Kill”, American Journal of Psychiatry, 120, no.2 (1963):125-130
[17] Charlotte Hannah Parfitt and Emma Alleyne, “Not the Sum of Its Parts: A Critical Review of the MacDonald Triad” Trauma, Violence, & Abuse, 21, no. 2 (2020): 300–310.
[18] Οι Kellert και Felthous πήραν συνεντεύξεις από βίαιους άνδρες με ιστορικό βίαιων πράξεων των οποίων η επιθετική συμπεριφορά συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της κράτησης τους εντός του ομοσπονδιακού συστήματος φυλακών και τους συνέκριναν με μη βίαιους εγκληματίες και με μη εγκληματίες. Από την μελέτη αυτή προέκυψε ότι οι άνδρες που είχαν ιστορικό με επαναλαμβανόμενη και σοβαρή επιθετικότητα είχαν εμπλακεί σε περισσότερα περιστατικά κακοποίησης ζώων κατά την παιδική τους ηλικία, σε σύγκριση με εκείνους που δεν ήταν επιθετικοί. βλ. περισσότερα σε: Stephen R. Kellert and Alan R. Felthous, “Childhood cruelty to animals and later aggression against people: A review”, American Journal of Psychiatry, 144, no. 6 (1987): 710-7, οι ίδιοι, “Childhood Cruelty toward Animals among Criminals and Non-criminals, Human Relations, 38, no.12 (1985): 1113-1129.
[19] Βλ και Frank. R Ascione,” Enhancing children's attitudes about the humane treatment of animals: Generalization to human-directed empathy”. Anthrozoös, 5, no. 3 (1992): 176–191.
[20] Ευάγγελος Δρίβας, “Η συνάφεια ανάμεσα στην ανθρώπινη κακοποίηση, την ενδοοικογενειακή βία και την κακοποίηση ζώων: το φάσμα της βίας”, https://www.zoosos.gr/wp-content/uploads/2017/01/DrivasVagelisKakopoiisiZoonDiaprosopikiVia.pdf (accessed: September 9, 2023)
[21] National Sheriffs' Association, Animal Cruelty as a Gateway Crime, Washington, DC: Office of Community Oriented Policing Services, 2018: 8, https://portal.cops.usdoj.gov/resourcecenter/ric/Publications/cops-w0867-pub.pdf (accessed: September 09, 2023) και την παραπομπή σε: Carter Luke, Arnold Arluke, and Jack Levin, Cruelty to Animals and Other Crimes: A Study by the MSCPA and Northeastern University (Boston, MA: Massachusetts Society for the Prevention of Cruelty to Animals, 1997).
[22] Χαρακτηριστικές περιπτώσεις εγκλημάτων του δρόμου είναι η κλοπή αντικειμένων, η παράβαση της νομοθεσίας των ναρκωτικών κ.ά. Βλ. περισσότερα σε Cynthia Hodges, ό.π.
[23] Animal Abuse and Human Abuse: Partners in Crime, http://www.helpinganimals.com/Factsheet/files/FactsheetDisplay.asp?ID=18 (accessed: September 09, 2023)
[24] Βλ. την περίπτωση του Albert DeSalvo, γνωστός και ως ο «Στραγγαλιστής της Βοστώνης», του Dennis Rader, άλλως γνωστός με την υπογραφή του «Δένω-Βασανίζω-Σκοτώνω», του Lee Boyd Malvo καθώς και του Ted Bundy. Για περισσότερα αναφορικά με την δράση αυτών, βλ περισσότερα σε: Cynthia Hodges, ο.π. και τις εκεί παραπομπές.
[25] Charlotte Hannah Parfitt and Emma Alleyne, “Animal Abuse Proclivity: Behavioral, Personality and Regulatory Factors Associated with Varying Levels of Severity”, Psychology Crime and Law, 24, no.5 (2018): 538-557
[26] Jeremy Wright and Christopher Hensley, “From Animal Cruelty to Serial Murder: Applying the Graduation Hypothesis”, International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, 47, no. 1 (2003): 71–88.
[27] Frank Ascione et al., “The relations among animal abuse, psychological disorders, and crime: Implications for forensic assessment”, Special Issue: Animal Maltreatment, 36, no. 6, (2018): 721.
[28] Για όλα τα αναφερόμενα παραδείγματα βλ. Cynthia Hodges, ό.π. και τις αναφερόμενες σ’ αυτή παραπομπές.