Η ιστορία της θανατικής ποινής και τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της εφαρμογής της

Αποστολία Π. Τζιβάρα, ΜΔΕ

 

Σκοπός της παρούσας έρευνας με τίτλο: “Η ιστορία της θανατικής ποινής και τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της εφαρμογής της” η οποία εκπονήθηκε από την Αποστολία Π. Τζιβάρα Φιλόλογο ρωσικής γλώσσας και Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων με εξειδίκευση στη Σωφρονιστική επιστήμη και Υπ. Διδάκτωρ Μετάφρασης, στο πλαίσιο των επιστημονικών δραστηριοτήτων του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος, με Επιστημονικά Υπεύθυνη την Αγγελική Καρδαρά, Δρα Τμήματος ΕΜΜΕ ΕΚΠΑ, Φιλόλογο, Συγγραφέα-Εισηγήτρια και Εκπαιδεύτρια E-learning ΕΚΠΑ, είναι, να καταγράψει την ιστορία της θανατικής ποινής από την αρχαιότητα έως σήμερα καθώς και αναδειχθεί η σύγχρονη πραγματικότητα. Η έρευνα επικεντρώθηκε σε μελέτες σχετικές με τη θανατική ποινή από τα παλαιότερα χρόνια έως τα μεταγενέστερα. Ειδικότερα για τη διεξαγωγή της παρούσας έρευνας χρησιμοποιήθηκε ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και αρθρογραφία για τη διερεύνηση του θέματος. Αναλύθηκαν οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι θανάτωσης από τους πρώτους αιώνες και τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της θανατικής ποινής. Σε δεύτερο επίπεδο ερευνήθηκαν οι χώρες στις οποίες ισχύει η θανατική ποινή και σε αυτές που δεν υφίσταται. Τέλος έγινε μια ιστορική αναδρομή της θανατικής ποινής στη Ρωσία. Οι κύριες διαπιστώσεις που προέκυψαν από την έρευνα είναι πως υπάρχουν υποστηρικτές αλλά και πολέμιοι της θανατικής ποινής, πως ο θεσμός της υφίσταται από τους πρώτους αιώνες μέχρι σήμερα, καθώς και ότι οι ποινές έχουν γίνει πιο ανθρώπινες στο πέρασμα των αιώνων.

Εισαγωγή

Από τις πρώτες κοινωνίες των ανθρώπων στην αρχαιότητα έως και τη σύγχρονη εποχή υπάρχει μια κοινωνική αντίδραση ενάντια στο έγκλημα. Θανατική ποινή είναι η ποινή που επιβάλλεται σε έναν εγκληματία από τις αρχές ενός κράτους και έχει να κάνει με την αφαίρεση της ζωής αυτού (Κουράκης, 2004). Είναι η αυστηρότερη ποινή που μπορεί να επιβληθεί σε έναν κρατούμενο από το δικαστήριο γι’ αυτό και ονομάζεται η «εσχάτη των ποινών». Οι θανατικές ποινές άρχισαν να μειώνονται με την εμφάνιση ανθρωπιστικών οργανώσεων και τις υπογραφές συμβάσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Girelli, 2019).

Από την έρευνα προκύπτει πως υπάρχουν πολλές μέθοδοι θανάτωσης των εγκληματιών και πως αυτές ξεκίνησαν από την προ- χριστιανική εποχή. Επίσης επακολουθεί το γεγονός πως κάποιοι επιχειρηματολογούν υπέρ και άλλοι κατά της θανατικής ποινής. Ευρύτερα η εφαρμογή της θανατικής ποινής παραμένει ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα το οποίο διχάζει την κοινή γνώμη, τους επιστήμονες, τους πολιτικούς και την ιεραρχία. 

Οι συνηθέστερες μέθοδοι θανάτωσης από τους πρώτους αιώνες 

Η θανατική ποινή δεν αποτελεί ένα φαινόμενο των σύγχρονων εποχών, αλλά έχει βαθιές ρίζες, καθώς εμφανίζεται ήδη από την προ- χριστιανική εποχή σε διάφορες περιοχές. Η χρήση αυτής της ακραίας μορφής ποινής εντοπίζεται στα αρχαία χρόνια και συνέχισε το Μεσαίωνα σε εποχές όπου η ανθρώπινη ζωή δεν είχε την πρέπουσα αξία (Ανδριανάκης, 1950). Η θανατική ποινή είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και η βαρύτερη τιμωρία για κάποιον που διέπραξε ένα έγκλημα. Αποτελεί τη μεγαλύτερη φυσική και ηθική βλάβη που μπορεί να υποστεί κάποιος (Παπουλάκος, 2013).  

Σύμφωνα με μελετητές, σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση αλλά ο σωφρονισμός, η ηθική δικαίωση των συγγενών, των ίδιων των θυμάτων, ο παραδειγματισμός των άλλων και η πρόληψη του κακού (Παπαρίζος, 2000).  Ωστόσο, οι πρώτες εφαρμοζόμενες τιμωρίες διαπιστώνεται ότι είναι πολύ σκληρές. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας οι πιο διαδεδομένοι τρόποι εκτέλεσης ήταν ο βρασμός έως θανάτου και ο μπρούτζινος ταύρος στην αρχαία Ελλάδα όπου ο κατάδικος κλεινόταν μέσα σε ένα μεταλλικό άγαλμα και καιγόταν. Ο τροχός ήταν ένα άλλο βασανιστήριο της Αρχαίας Ελλάδας και επεκτάθηκε αργότερα σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Δούμα, 2012). Ο κατάδικος δενόταν πάνω σε έναν τροχό που περιστρεφόταν και ο δήμιος τον χτυπούσε ώσπου να ξεψυχήσει. 

 Άλλες μέθοδοι θανάτωσης ήταν ο πνιγμός, το μαχαίρωμα ο θάνατος που επέρχονταν σε σκοτεινά μπουντρούμια από πείνα και δίψα, το κρέμασμα από τα χέρια ή τα πόδια. Περνώντας τα χρόνια προστέθηκαν και άλλοι τρόποι θανάτωσης όπως ο απαγχονισμός, η διχοτόμηση, η καύση στην πυρά, ο λιθοβολισμός, ο αποκεφαλισμός, το δηλητήριο (κώνειο), ο εντοιχισμός, ο κατασπαραγμός από άγρια θηρία, η λαιμητόμος. Η απόφαση για τον τρόπο θανάτωσης κάποιου εγκληματία ήταν ευθύνη της οικογένειας του θύματος. (Μιράσγετζης, 1936). 

Στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος η πρώτη εκτέλεση έλαβε χώρα την Τετάρτη 15 Οκτωβρίου του 1830 στη Σκόπελο. Ο καταδικασθείς σε θανατική ποινή ήταν ο Γεώργιος Λεμονής, 25 ετών, βοσκός. Ο Λεμονής έκλεψε από το σπίτι φίλου του το ποσό των 377,5 γροσιών. Όταν έγινε αντιληπτή η κλοπή, ο φίλος του ζήτησε να γίνει άμεση επιστροφή των χρημάτων. Ο Λεμονής αρνήθηκε και το θύμα του είπε πως θα απευθυνθεί στην αστυνομία. Λίγες ώρες μετά ο Λεμονής πήγε στο σπίτι του φίλου του και δολοφόνησε τον φίλο του, τον αδερφό του και τη μητέρα τους (Παπουλάκος, 2013). 

Η τελευταία εκτέλεση πραγματοποιήθηκε στις 25 Αυγούστου του 1972 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Αφορά τον Βασίλη Λυμπέρη από το Χαλάνδρι, 27 ετών, ηλεκτρολόγο, ο οποίος έκαψε ζωντανούς τη γυναίκα του, την πεθερά του και τα δύο μικρά του παιδιά ηλικίας 2,5 και 1 έτους (Σόμπολος, 2017). Τον Δεκέμβριο του 1993 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Ν. 2172/1993 καταργεί οριστικά τη θανατική ποινή η οποία επικυρώθηκε και συνταγματικά το 2001 (Κουράκης, 2009). 

Επιχειρήματα υπέρ της θανατικής ποινής

Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι μάχονται υπέρ της επαναφοράς της θανατικής ποινής. Τα θεμελιώδη επιχειρήματά τους είναι ότι η θανατική ποινή λειτουργεί αποθαρρυντικά για τους μελλοντικούς εγκληματίες, στη λογική ότι εάν γνώριζαν ότι διαπράττοντας κάποιο αδίκημα θα είχαν να αντιμετωπίσουν την εκτέλεση ίσως και να μην το διέπρατταν. Άλλη μια παράμετρο που θέτουν είναι το ηθικό ζήτημα που αφορά τόσο το ίδιο το θύμα αλλά και τους συγγενείς τους. Η απόλυτη δικαίωση έρχεται μόνο με τον θάνατο του δράστη (Παπαρίζος 2000). Σε πολλές περιπτώσεις, εάν η πολιτεία δεν τιμωρήσει αυστηρά τον δράστη, η οικογένεια παίρνει τον νόμο στα χέρια της (βεντέτα) με αποτέλεσμα να υπάρχει αυτοδικία και να ανοίγει ένας κύκλος αντεκδίκησης, άρα βάσει αυτής της άποψης η θανατική ποινή είναι ο μόνος τρόπος που διασφαλίζει τη σίγουρη και οριστική τιμωρία του δράστη (Αποστολόπουλος, 1980). 

Οι υπέρμαχοι της θανατικής ποινής ισχυρίζονται επίσης ότι για ορισμένες κατηγορίες ειδεχθών εγκλημάτων, όπως οι δολοφονίες, οι βιασμοί, η εμπορία ναρκωτικών, η παιδοφιλία και παιδεραστία, μόνο η ισάξια ανταπόδοση αρμόζει. Σε αυτές τις περιπτώσεις η απόδοση δικαιοσύνης απαιτεί, σύμφωνα με τους υπέρμαχους της θανατικής ποινής να τους δοθεί η ίδια τιμωρία για τα αδικήματα που προκάλεσαν (Δούμα, 2012). Ακόμη με την επιβολή της θανατικής ποινής η κοινωνία ωφελείται διπλά. Αφενός εξουδετερώνει παραβατικούς ανθρώπους που αποτελούν κίνδυνο για τους πολίτες και αφετέρου επωφελείται από το κόστος της διαβίωσης των κρατουμένων στη φυλακή.

Η πλειοψηφία των υπέρμαχων της επαναφοράς της θανατικής ποινής αναφέρονται σε τρεις κυρίως κατηγορίες εγκληματιών (Ανδριανάκης, 1950). Στους εμπόρους ναρκωτικών, στους βιαστές και σε αυτούς που διαπράττουν εγκλήματα πολέμου. Ακόμη οι υπέρμαχοι της θανατικής ποινής υποστηρίζουν ότι υπάρχει το οικονομικό κόστος που δαπανάται για τους εγκληματίες (Παπαρίζος, 2000). Θεωρούν παράλογο να τρέφονται σε βάρος της κοινωνίας οι εγκληματίες και να πληρώνουν γι’ αυτούς οι φορολογούμενοι πολίτες με άμεσο κίνδυνο όταν αποφυλακιστούν να διαπράξουν νέα εγκλήματα (Συμπέθερος, 1982).

Εν κατακλείδι τα κράτη ανά τον κόσμο οφείλουν να διασφαλίσουν συνταγματικά και νομοθετικά για τους επικίνδυνους κακοποιούς πως θα εκτελέσουν τις βαριές ποινές, ότι τα ισόβια θα πρέπει να είναι ισόβια και πως το σωφρονιστικό σύστημα θα εγγυάται ότι οι άνθρωποι που εκτέλεσαν ειδεχθή εγκλήματα θα εκτίουν την ποινή που τους αναλογεί, ικανοποιώντας έτσι το κοινό αίσθημα και υποστηρίζουν ότι η θανατική ποινή θεωρείται ως απόδοση δικαιοσύνης από την πολιτεία (Bedau, 1982). 

Επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής

Στις μέρες μας ένας πολύ υψηλός αριθμός πολιτών δεν υποστηρίζει την εφαρμογή της θανατικής ποινής, διότι έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα των δημοκρατικών κοινωνιών και παραβιάζει ρητά το άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για το δικαίωμα στη ζωή (Κουράκης, 1997). Ισχυρίζονται πως κάθε ποινή πρέπει να σωφρονίζει τον δράστη, να του δίνει το δικαιώματα της μεταμέλειας και όχι να τον τιμωρεί. Επιπλέον υποστηρίζουν ότι πρόκειται για έναν απάνθρωπο θάνατο ο οποίος παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ο κατάδικος υποβάλλεται σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση (Παπαρίζος, 2000). 

Η επαναφορά της θανατικής ποινής προκαλεί το κοινό αίσθημα και διχάζει την κοινωνία φανατίζοντας την κατά των ανθρώπων αυτών (Αποστολόπουλος, 1980). Επίσης είναι αντίθετη με τη φιλοσοφία των περισσοτέρων θρησκειών. Σχεδόν όλες οι θρησκείες ανά τον κόσμο πιστεύουν στη συγχώρεση, την επιείκεια, τη συμπόνια και στη σημαντικότητα της ανθρώπινης ζωής (Παπουλάκος, 2013). Η θανατική ποινή σε περίπτωση δικαστικής πλάνης, δεν μπορεί να επανορθώσει το αποτέλεσμα και αποκλείει τη δυνατότητα αποκατάστασης του κατηγορουμένου (Δούμα, 2012). 

 Επίσης, έρευνες της Διεθνούς Αμνηστίας αναφέρουν ότι το 10% των ανθρώπων που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο είναι άτομα με σοβαρή διαταραγμένη προσωπικότητα, πάσχουν από  ανίατες πνευματικές ασθένειες και δεν μπορούν να κατανοήσουν τη σοβαρότητα των εγκλημάτων που έχουν διαπράξει. Η Διεθνής Αμνηστία υποστηρίζει ότι για να προληφθεί το έγκλημα χρειάζεται η αναθεώρηση διαδικασιών για την αποφυλάκιση καθώς και η ψυχολογική παρακολούθηση των φυλακισμένων. Ακόμη έχει διαπιστωθεί πως υφίστανται διακρίσεις στην εφαρμογή της θανατικής ποινής σε όλο τον κόσμο, διότι επιβάλλεται δυσανάλογα εναντίον των περιθωριοποιημένων ομάδων (Διεθνής Αμνηστία, 1989). Σε φτωχότερες κοινωνικά τάξεις δεν θα είχαν καταδικαστεί για το έγκλημα τους εάν προέρχονταν από μια πιο ευκατάστατη κοινωνική τάξη (David, 2008). Οι υπέρμαχοι της κατάργησης της θανατικής ποινής υποστηρίζουν ότι είναι ένας εν ψυχρώ και εκ προμελέτης φόνος που διαπράττει η πολιτεία (Ευαγγέλου, 1999).

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 10 Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί η Παγκόσμια Ημέρα κατά της θανατικής ποινής, μια πρωτοβουλία 38 μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του κόσμου ανάμεσά τους και η διεθνής Αμνηστία η οποία δημιούργησε το διαδραστικό παιχνίδι Amnesty-The Game, το οποίο αποτελεί μέρος της εκστρατείας για την κατάργηση της θανατικής ποινής. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να επηρεαστεί η κοινή γνώμη υπέρ της κατάργησης της θανατικής ποινής. Σε αυτό το παιχνίδι οι παίκτες αναλαμβάνουν να σώσουν έξι θανατοποινίτες από διαφορετικές χώρες όπου εκτελείται η θανατική ποινή.

Ισχύουσες θανατικές ποινές σε όλο τον κόσμο

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας από τα συνολικά 195 κράτη- μέλη του Ο.Η.Ε., 26 χώρες διατηρούν νομοθεσία η οποία επιτρέπει τη χρήση της θανατικής ποινής για εγκλήματα που έγκειται στο ποινικό δίκαιο, παρ’ όλα αυτά δεν έχει επιβληθεί κάποια ποινή τα τελευταία 14 χρόνια. 7 κράτη την διατηρούν μόνο για ειδικές περιπτώσεις και ειδικότερα για εγκλήματα που διαπράττονται σε εμπόλεμες περιόδους. Επίσης 108 χώρες έχουν καταργήσει πλήρως τη θανατική ποινή, ενώ 54 χώρες τη διατηρούν ακόμη και στη νομοθεσία και στην πράξη (Διεθνής αμνηστία, 2022).

Οι χώρες στις οποίες υφίσταται η νομοθεσία της θανατικής ποινής είναι η Αίγυπτος, το Αφγανιστάν, το Βιετνάμ, η Γκάμπια, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Ινδία, η Ινδονησία, το Ιράκ, το Ιράν, την Ισημερινή Γουινέα, το Κατάρ, η Κίνα, η Βόρεια Κορέα, το Κουβέιτ, η Λευκορωσία, η Μαλαισία, το Μπανγκλαντές, το Μπαχρέιν, η Μποτσουάνα, η Νιγηρία, το Νότιο Σουδάν, το Ομάν, το Πακιστάν, το Κράτος της Παλαιστίνης, η Σαουδική Αραβία, η Σιγκαπούρη, η Σομαλία, το Σουδάν, η Συρία, η Ταϊβάν, η Ταϊλάνδη και η Υεμένη (Διεθνής Αμνηστία, 2022). 

Οι Η.Π.Α. εφαρμόζουν τη θανατική ποινή σε 28 πολιτείες με το Τέξας να αριθμεί τις περισσότερες εκτελέσεις, ωστόσο ο αριθμός των πολιτειών που την καταργούν αυξάνεται σημαντικά (Rountree, 2014). 

Από το 1982 άρχισε να χρησιμοποιείται στα περισσότερα κράτη η θανατηφόρος ένεση ως ο πιο “ανώδυνος” τρόπος εκτέλεσης. Αρχικά  παρέχεται στον μελλοθάνατο μια ηρεμιστική ένεση, κατόπιν μια ακόμα για απώλεια αισθήσεων, η επόμενη για να σταματήσει η αναπνοή του και μια τελευταία για να σταματήσει η καρδιά του. Σε αυτή την περίπτωση ο θάνατος είναι αγωνιώδης έως να βρεθεί η φλέβα και να ξεκινήσει η διαδικασία. Η τακτική αυτή βρίσκει αντίθετους τους εκπροσώπους του ιατρικού χώρου οι οποίοι δε συναινούν στην τακτική αυτή (David, 2008).

Πρώτη σε εκτελέσεις παγκοσμίως είναι η Κίνα. Δεν ανακοινώνει πότε και με ποιον τρόπο θα γίνουν οι εκτελέσεις. Η ενημέρωση της οικογένειας γίνεται αφού γίνει η εκτέλεση. Αδικήματα για τα οποία επιβάλλεται η ποινή είναι ο βιασμός παιδιών, η τρομοκρατία, η έκθεση της εθνικής ασφάλειας σε κίνδυνο, το εμπόριο λευκής σαρκός, ο εμπρησμός καθώς και η λαθροθηρία. Η εκτέλεση γίνεται δια πυροβολισμού στο κεφάλι ή με θανατηφόρα ένεση. Στην Ιαπωνία υπάρχει πανομοιότυπος τρόπος με τον οποίο οι αρχές συμπεριφέρονται στους θανατοποινίτες. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι κρατούμενοι δε γνωρίζουν την ώρα και τον τρόπο της εκτέλεσης τους παρά μόνο 2 ώρες πριν (Διεθνής Αμνηστία, 2022).  Ο τρόπος θανάτωσης στην Ιαπωνία είναι το κρέμασμα με δεμένα μάτια ή φορώντας τους σακούλα στο κεφάλι (Bedau, 1982). 

Σε ορισμένα κράτη οι εκτελέσεις πραγματοποιούνται δημόσια όπως στο Ιράν το οποίο είναι το δεύτερο κράτος σε αριθμό εκτελέσεων. Η ποινή εκτελείται δια απαγχονισμού, λιθοβολισμού ή από εκτελεστικό απόσπασμα. Οι λόγοι για τους οποίους επιβάλλεται η θανατική ποινή είναι φόνος, ένοπλη ληστεία, παιδεραστία, απαγωγή, ομοφυλοφιλία, κατασκοπία, βιασμός τρομοκρατία και διακίνηση ναρκωτικών. Στη Σαουδική Αραβία τα σώματα των εγκληματιών βρίσκονται σε δημόσια θέα και ο τρόπος εκτέλεσης είναι ο αποκεφαλισμός με σπαθί. Τα εγκλήματα που τιμωρούνται με αυτή την ποινή είναι φόνος, μαγεία, σεξουαλική παρενόχληση και εμπόριο ναρκωτικών (Girelli, 2019).

Η Σομαλία είναι το μόνο αφρικανικό κράτος που διαπράττει δημόσιες εκτελέσεις δια απαγχονισμού, λιθοβολισμού ή εκτελεστικού αποσπάσματος για όσους κατηγορούνται για φόνο η μοιχεία. Η Βόρειος Κορέα χρησιμοποιεί το εκτελεστικό απόσπασμα βάση της νομοθεσίας της χώρας αυτής και τα αδικήματα που επισύρουν την ποινή αυτή είναι η πορνεία, το εμπόριο ναρκωτικών, οι συνωμοσίες κατά της πατρίδας, η εσχάτη προδοσία για τη μητέρα πατρίδα, η ένοπλη ληστεία και οι μεγάλες κλοπές. Στην Υεμένη οι κατάδικοι εκτελούνται, με τυφεκισμό όταν κατηγορούνται για φόνο, μοιχεία και ομοφυλοφιλία (Bedau, 1982). 

Τέλος στη Συρία γίνονται δημόσιες εκτελέσεις και εφαρμόζεται η θανατική ποινή για εσχάτη προδοσία, φόνο, λιποταξία, διακίνηση ναρκωτικών, βιασμό και ληστεία. Επιπροσθέτως με το να είναι κάποιος μέλος της μουσουλμανικής κοινότητας και να το φέρνει όπλα στους εχθρούς εναντίον της Συρίας διαπράττει αδίκημα. Τα αδικήματα αυτά τιμωρούνται δια απαγχονισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας το Ιράκ διπλασίασε τους θανάτους, ενώ μεγάλη αύξηση παρατηρήθηκε στη Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Σε αυτές τις 3 χώρες ο αριθμός των εκτελέσεων ανέρχεται στο 92% των καταγεγραμμένων εκτελέσεων (Διεθνής Αμνηστία, 2022). 

Χώρες όπου έχει καταργηθεί πλήρως η θανατική ποινή.

Οι χώρες και τα κρατίδια τα οποία έχουν καταργήσει πλήρως τη θανατική ποινή είναι ο Άγιος Μαρίνος, η Αγκόλα, το Αζερμπαϊτζάν, η Αϊτή, η Ακτή Ελεφαντοστού, η Αλβανία, το Ανατολικό Τιμόρ, η Ανδόρα, η Αργεντινή, η Αρμενία, η Αυστραλία, η Αυστρία, το Βανουάτου, το Βατικανό, το Βέλγιο, η Βενεζουέλα, η Βολιβία, η Βόρεια Μακεδονία, η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Γουινέα, η Γουινέα- Μπισάου, η Δανία, η Δομινικανή Δημοκρατία, η Ελβετία, η Ελλάδα, η Εσθονία, η Γκαμπόν, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, ο Ισημερινός, η Ισλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία, το Καζακστάν, η Καμπότζη, ο Καναδάς, η Κιργιζία, το Κιριμπάτι, η Κολομβία, η Κόστα Ρίκα, η Κροατία, η Λετονία, η Λιθουανία, το Λιχτενστάιν, το Λουξεμβούργο, η Μαδαγασκάρη, το Μαλάουι, η Μάλτα, οι Νήσοι Μάρσαλ, ο Μαυρίκιος, το Μαυροβούνιο, το Μεξικό, η Μικρονησία, η Μογγολία, η Μοζαμβίκη, η Μολδαβία, το Μονακό, το Μπενίν, το Μπουρούντι, το Μπουτάν, η Ναμίμπια, το Ναούρου, η Νέα Ζηλανδία, το Νεπάλ, η Νικαράγουα, η Νορβηγία, η Νότια Αφρική, η Ολλανδία, η Ονδούρα, η Ουγγαρία, το Ουζμπεκιστάν, η Ουρουγουάη, το Πελάου, ο Παναμάς, η Παραγουάη, η Πολωνία, η Πορτογαλία, το Πράσινο Ακρωτήριο, η Ρουμανία, το ανεξάρτητο κράτος των Σαμόα, το Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, η Σενεγάλη, οι Σεϊχέλες, η Σιέρα Λεόνε, η Σλοβακία, η Σλοβενία, οι Νήσοι Σολομώντα, η Σουηδία, το Σουρινάμ, το Τζιμπουτί, το Τόγκο, το Τουβάλου, το Τουρκμενιστάν, η Τσεχία, η Φιλανδία, οι Φιλιππίνες, τα Φίτζι. 

Ιστορική αναδρομή της θανατικής ποινής στη Ρωσία 

Η θανατική ποινή στη Ρωσική Ομοσπονδία σύμφωνα με το σύνταγμα του 1993 ήταν προσωρινού χαρακτήρα και εφαρμόστηκε μόνο για μια μικρή περίοδο. Από τις 16 Απριλίου του 1997 η θανατική ποινή δεν δύναται να επιβληθεί και να εκτελεστεί (Лазарева, 2009). Το 1996 η Ρωσία προσκλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης μόνο υπό τον όρο ότι θα καταργηθεί η θανατική ποινή. Στις 16 Απριλίου του 1997 η Ρωσία υπέγραψε το Πρωτόκολλο Νο6 της Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών σχετικά με την κατάργηση της θανατικής ποινής (ЗАКЛЮЧЕНИЕ № 193, 1996). Το 6ο Πρωτόκολλο δεν επικυρώθηκε ποτέ από τη Ρωσία και η θανατική ποινή απαγορεύεται βάσει της Σύμβασης της Βιέννης. 

Το 1999, το Συνταγματικό Δικαστήριο κήρυξε αντισυνταγματική τη δυνατότητα επιβολής θανατικών ποινών ελλείψει δικαστικών ενόρκων σε όλες τις περιοχές της χώρας (απουσία της Τσετσενίας) (Загоскиным, 1892).Το 2009 το Συνταγματικό Δικαστήριο αναγνώρισε την αδυναμία επιβολής της θανατικής ποινής και το άρθρο 55 του Ρωσικού Συντάγματος απαγορεύει την κατάργηση ή την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν δοθεί από το σύνταγμα ή τους διεθνείς νομικούς κανόνες του ρωσικού νομικού συστήματος.  Η τελευταία εκτέλεση πραγματοποιήθηκε το 1996  (Рарог, 2008).

Στα χρόνια του Ιβάν του Τρομερού ως τρόπος εκτέλεσης υπήρχε η μέθοδος του καρφιού. Επί Πέτρου Ά χρησιμοποιούνταν ο τροχός βασανιστηρίων (Рарог,2008). Ήταν ένα φρικτό βασανιστήριο για την επιβολή θανατικής ποινής στο Μεσαίωνα. Τον χρησιμοποιούσαν για αντίποινα ενάντια σε ληστρικές ή και εγκληματικές πράξεις. Κατοχυρώθηκε στον στρατιωτικό χάρτη και χρησιμοποιήθηκε έως τον 19ο αιώνα (Лазарева, 2009).

Επιπλέον χρησιμοποιούνταν το κάψιμο και η τελευταία ποινή στη Ρωσία επιβλήθηκε με αυτόν τρόπο, για μαγεία στον Andrei Kozitsin στο Iarensk τον Δεκέμβριο του 1762, όμως δεν εγκρίθηκε λόγω του ισχύοντος μορατόριουμ για τη θανατική ποινή. Σύμφωνα με τον κώδικα του συμβουλίου του 1649 οι παραχαράκτες εκτελούνταν με λιωμένο μέταλλο στο λαιμό τους και οι γυναίκες που σκότωναν τους συζύγους τους τις έθαβαν ζωντανές στο έδαφος έως το λαιμό (Загоскиным, 1892).

Επίλογος

Συνοπτικά, η θανατική ποινή αποτελεί ένα φλέγον ζήτημα που απασχολεί την ανθρώπινη κοινωνία από την προ-χριστιανική εποχή. Σε πολλές χώρες με δημοκρατικά πολιτεύματα έχει καταργηθεί η θανατική ποινή, καθώς παραβιάζει κατάφωρα το θεμελιώδες δικαίωμα στη ζωή. Είναι σαφές ότι οι νόμοι και οι ποινές είναι απαραίτητα στοιχεία για να λειτουργήσει εύρυθμα μια κοινωνία. Χωρίς αυτές θα ίσχυε η δύναμη του ισχυρότερου και δεν θα μπορούσε να υφίσταται η έννοια του «κράτους δικαίου» για όλους τους ανθρώπους. Ωστόσο η θανατική ποινή δεν εγγυάται ούτε την αποτροπή ούτε τη καταστολή, αλλά σε μερικές περιπτώσεις οδηγεί ακόμα και την αύξηση της εγκληματικότητας. Εναλλακτικές λύσεις πρέπει αναμφίβολα να αναζητηθούν, μεταξύ των οποίων η μέριμνα των κρατών για ενίσχυση της πρόληψης, της έγκαιρης παρέμβασης και καταστολής εγκληματικών ενεργειών. Σημαντικό επίσης να υπάρξει μέριμνα για τα στυγερά εγκλήματα, ώστε τα ισόβια να μην καταλήγουν να μειώνονται σημαντικά, με συνέπεια ύστερα από μερικά χρόνια να αποφυλακίζονται εγκληματίες που συγκλόνισαν τις κοινωνίες με τα σοβαρά αδικήματα που διέπραξαν, χωρίς μάλιστα να έχουν σωφρονιστεί.

Αποστολία Π. Τζιβάρα – Φιλόλογος Ρωσικής γλώσσας- Μ.Δ.Ε. Εκπαίδευση Ενηλίκων - Σωφρονιστική επιστήμη –Υποψήφια Διδάκτωρ Μετάφρασης