Εμπορία ανθρώπων και μετανάστευση
| Λαμβάνοντας υπόψη τη φύση και τον παράνομο χαρακτήρα που έχει η μετανάστευση, είναι αδύνατον να υπολογίσουμε με ακρίβεια το μέγεθος της διέλευσης και την έκταση των παράτυπων μεταναστών από τα σύνoρα, διότι, εξ ορισμού, η παράνομη μετανάστευση και η παράνομη διακίνηση μεταναστών διαφεύγουν των στατιστικών στοιχείων. Οι εκτιμήσεις εξαρτώνται επίσης και από τους διαφορετικούς ορισμούς που δίδονται στις έννοιες του οργανωμένου εγκλήματος και της εμπορίας ανθρώπων. Παρά τη δυσκολία εκτίμησης που υπάρχει για την έκταση του λαθρεμπορίου μεταναστών, είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι το λαθρεμπόριο μεταναστών παγκοσμίως έχει αυξηθεί ραγδαία από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. |
Σήμερα το χαρακτηρίζουμε επίσημα ως ένα "παγκόσμιο πρόβλημα". Σύμφωνα με εκτιμήσεις, υπάρχουν σήμερα 200 εκατομμύρια μετανάστες παγκοσμίως, εκ των οποίων, σύμφωνα με τον υπολογισμό των Ηνωμένων Εθνών, τα 15 εκατομμύρια μεταφέρθηκαν από επαγγελματίες λαθρεμπόρους. Το λαθρεμπόριο μεταναστών αριθμεί τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους και αυτό μεταφράζεται σε επτά δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε όλο τον κόσμο.
Στην Ευρώπη οι περισσότερες περιπτώσεις λαθρομετανάστευσης έχουν αναφερθεί για την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία, οι οποίες μαζί αντιπροσωπεύουν το 80% του συνολικού αριθμού των περιπτώσεων. Όλα αυτά τα αριθμητικά στοιχεία, τα οποία έχουμε, είναι κατά κύριο λόγο εκτιμήσεις. Έχουμε μια ασαφή εικόνα και τα νούμερα αυτά αντιπροσωπεύουν μια μερική εικόνα της φύσης του φαινομένου, επειδή οι πληροφορίες που συλλέγονται από τις υπηρεσίες προέρχονται κυρίως από συνοριακούς και μεταναστευτικούς πράκτορες. Τα στατιστικά νούμερα σκιαγραφούν πηγές των οποίων είναι αρχεία από τα δικαστηρία ή ακόμη και ανακαλύψεις νεκρών σωμάτων μεταναστών από καταγραφές των αρχών.
Αναλογίζοντας όλα τα παραπάνω η παράνομη μετανάστευση προκαλεί ανησυχία στα κράτη. Αυτό γιατί, όταν άρχισαν να φθάνουν οι μεταναστευτικές ροές, τα κράτη όριζαν το φαινόμενο ως πρόβλημα, όπου οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο θεωρούνται απειλή για την εθνική ασφάλεια και τη σταθερότητα των χωρών υποδοχής. Η παράνομη μετανάστευση είναι ένα ζήτημα στο οποίο διασταυρώνονται οι σύγχρονες ανησυχίες για την εθνοτική και κοινωνική ποικιλομορφία, την πολυπολιτισμικότητα, την αύξηση του πληθυσμού, την πολιτική διαφθορά, το διεθνικό έγκλημα και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και την αδυναμία των κρατικών φορέων και των διεθνών οργανισμών να την ελέγξουν αποτελεσματικά.
Είναι συχνό φαινόμενο η παράνομη αγορά εργασίας. Είναι η μόνη ευκαιρία εισοδήματος για τους παράνομους μετανάστες. Το κλίμα γύρω από το θέμα της μετανάστευσης εξακολούθησε να επιδεινώνεται, ιδίως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου το 2001 (Crépeau, F και Jiménez, E, 2002). Οι παράνομοι, άτυποι ή μη εξουσιοδοτημένοι μετανάστες, καθώς και οι αιτούντες άσυλο, θεωρούνται "ανεπιθύμητοι ξένοι". Παντού αντιμετωπίζονται με δυσπιστία και καχυποψία. Η σκέψη είναι ότι η μετανάστευση είναι κάτι περισσότερο από μια τροχοπέδη, μια απειλή (Marie, 2004).
Οι φήμες για τρομοκρατική επίθεση προκαλούν ανασφάλεια και απώλεια της ταυτότητας, κάτι που εντείνονται συνεχώς. Η παράνομη μετανάστευση και οι αυξανόμενες δραστηριότητες των λαθρεμπόρων έχουν σαν αποτέλεσμα να καθαιρούν το προνόμιο των κυβερνήσεων να αποφασίσουν ποιοι επιτρέπεται να εισέλθουν και να παραμείνουν στην επικράτειά τους (Spener, 2001). Κάτι τέτοιο βέβαια μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις μεταξύ των κρατών (κράτη μέλη της Ε.Ε). Μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου, ο Καναδάς ήταν ο στόχος πολλών κριτικών (Crépeau, F. και Jiménez, Ε., 2002). Αρκετές χώρες κατηγόρησαν τον Καναδά ότι είναι «σφύριγμα» για τους τρομοκράτες και ότι έχουν χαλαρούς νόμους μετανάστευσης.
Η σοβαρότερη κριτική προήλθε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες της κυβέρνησης του Καναδά πιστεύουν ότι αυτές οι επικρίσεις ήταν και είναι αβάσιμες. Η σχέση μεταξύ του λαθρεμπορίου μεταναστών, της εμπορίας ανθρώπων και του οργανωμένου εγκλήματος δικαιολογεί την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Η παράνομη μετανάστευση, ιδίως όσον αφορά το λαθρεμπόριο μεταναστών και την εμπορία ανθρώπων, αποτελεί επίσης πηγή ανησυχίας για τα κράτη, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε θυματοποίηση των μεταναστών και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ένας νεος Γολγοθάς ξεκινάει για τους μετανάστες.
__________________________________________________________________________________
*Η Μαρία Μπουγά είναι υποψήφια διδάκτωρ στο Πάντεο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Δημόσιας Διοίκησης.