Διερεύνηση ποινικών υποθέσεων με δράστες και θύματα ανήλικα άτομα στην Κύπρο & μιντιακές απεικονίσεις

Παναγιώτα Γιάγκου, Εγκληματολόγος

Η Υπεύθυνη Κλάδου Διαχείρισης Νεανικής Παραβατικότητας της Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος Αρχηγείου Αστυνομίας, Υπαστυνόμος Κωνσταντία Λίλλη μιλά τα αδικήματα που διαπράττονται από ανήλικους δράστες, αδικήματα στα οποία οι ανήλικοι θυματοποιούνται, τους παράγοντες εγκληματογένεσης και την σχέση των ποινικών υποθέσεων με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Η συνέντευξη δόθηκε στην Παναγιώτα Γιάγκου, μέλος ΚΕΜΕ.

Το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας και το φαινόμενο της θυματοποίησης ανηλίκων αποτέλεσαν αντικείμενο διερεύνησής μας. Στο πλαίσιο της Επιστημονικής Ομάδας Εργασίας «Έγκλημα στα ΜΜΕ» Crime & Μedia Lab - KE.M.E. (e-keme.gr), η οποία εντάσσεται στις ενέργειες του Κέντρου Μελέτης Εγκλήματος, με Επιστημονικά Υπεύθυνη την Αγγελική Καρδαρά, Διδάκτορα Τμήματος ΕΜΜΕ ΕΚΠΑ, Φιλόλογο, Συγγραφέα, Εισηγήτρια και Εκπαιδεύτρια E-Learning ΕΚΠΑ, το μέλος της Επιστημονικής Ομάδας, Παναγιώτα Γιάγκου, Εγκληματολόγος και Αστυνομικός της Αστυνομίας Κύπρου, έλαβε συνέντευξη σχετικά με την διερεύνηση ποινικών υποθέσεων στην Κύπρο, στις οποίες εμπλέκονται ανήλικοι δράστες και θύματα, από την Υπεύθυνη Κλάδου Διαχείρισης Νεανικής Παραβατικότητας, της Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων του Τμήματος Καταπολέμησης, Υπαστυνόμο Κωνσταντία Λίλλη.

Οι θεματικοί άξονες της συνέντευξης κινήθηκαν τόσο στην εξέταση αδικημάτων που διαπράττονται από ανήλικους δράστες και διερευνώνται από την Κυπριακή Αστυνομία, όσο και αδικημάτων στα οποία οι ανήλικοι θυματοποιούνται. Επιπροσθέτως, συζητήθηκαν οι παράγοντες εγκληματογένεσης και επιχειρήθηκε η σκιαγράφηση του προφίλ των δραστών σε αδικήματα όπου θύματα ήταν ανήλικα πρόσωπα. Τέλος, έγινε συσχετισμός των εν λόγων ποινικών υποθέσεων με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, την πολιτική δηλαδή που ακολουθείται τόσο από την αστυνομία, όσο και από τα Μέσα, κατά τη δημοσίευση τους.

Συνοπτικά, θεμελιώδη συμπεράσματα που εξάγονται είναι ότι οι ανήλικοι παραβάτες στη Κύπρο διαπράττουν σοβαρότερα αδικήματα σε σχέση με παρελθούσες εποχές και αυτό οφείλεται κυρίως στη σύγχρονη κοινωνική ζωή που βιώνουμε, ενώ τα ανήλικα θύματα βρίσκουν υποστηρικτικό περιβάλλον λόγω των νομοθετημάτων που ισχύουν στη Κύπρο. Τέλος, όσον αφορά στα ΜΜΕ, η συνεντευξιαζόμενη αναφέρει ότι ο ρόλος τους είναι σημαντικός τόσο στην πρόληψη όσο και στη διερεύνηση μιας ποινικής υπόθεσης.

«Η φύση των αδικημάτων που αντιμετωπίζουμε δείχνει ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις στη σύγχρονη εποχή. Για παράδειγμα βλέπουμε μια έξαρση στα αδικήματα μέσω διαδικτύου λόγω της καθημερινής πλέον χρήσης των παιδιών με τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αδικήματα σοβαρά τα οποία δεν μας απασχολούσαν στις  προηγούμενες δεκαετίες. Επίσης, διαπιστώνεται ότι ενώ στην πλειοψηφία η νεανική παραβατικότητα περιοριζόταν σε μικροαδικήματα  ή μικρής σημασίας παραβάσεων τις προηγούμενες δεκαετίες,  στην σύγχρονη εποχή έχουμε αύξηση  σε σοβαρά αδικήματα», επισημαίνει η κ. Λίλλη, μεταξύ άλλων πολύ ενδιαφερόντων στοιχείων που μας παραθέτει, στη συνέντευξη που ακολουθεί.

Συνέντευξη από την Υπεύθυνη Κλάδου Διαχείρισης Νεανικής Παραβατικότητας, της Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος, Αρχηγείου Αστυνομίας, Υπαστυνόμο Κωνσταντία Λίλλη

 

H συνέντευξή μας θα κινηθεί σε δύο άξονες σχετικά με τους ανηλίκους. Ειδικότερα, οι άξονες αυτοί αφορούν από τη μία τα ανήλικα θύματα και από την άλλη τους ανήλικους δράστες εγκληματικών ενεργειών. Ως εκ τούτου, θα θέλαμε κατ’ αρχάς να μας εξηγήσετε ποιος θεωρείται ανήλικος, είτε θύτης είτε θύμα, σύμφωνα με το Νομοθετικό Πλαίσιο της Κύπρου;

Σύμφωνα με τον Νόμο για την Εγκαθίδρυση Συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης Φιλικής προς τα Παιδιά που Βρίσκονται σε Σύγκρουση με τον Νόμο,  Νόμος 55(Ι)/2021, ανήλικος θύτης θεωρείται το πρόσωπο κάτω των 18 ετών, και  οποιοδήποτε πρόσωπο  μέχρι 21 ετών, το οποίο  διέπραξε το αδίκημα ενώ ήταν κάτω των 18 ετών.

Ανήλικο θύμα στο γενικό νομοθετικό πλαίσιο, θεωρείται οποιοδήποτε παιδί κάτω των 18 ετών. Όμως υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες νομοθεσίες οι οποίες καθορίζουν  το ηλικιακό πλαίσιο για τους ανήλικους διαφορετικά. Για παράδειγμα, ο Περί Κέντρων Αναψυχής Νόμος, Ν29/85 ή/και ο Περί Απασχόλησης Ανηλίκων Νόμος, Ν 48(Ι)/2001. Σε τελική νομική οριοθέτηση, ανήλικο θύμα είναι οποιοδήποτε πρόσωπο κάτω των 18 ετών.

Θα μπορούσατε να μας παραθέσετε τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία για τη νεανική παραβατικότητα στην Κύπρο και να μας αναφέρετε εάν στη σύγχρονη εποχή σημειώνονται διαφοροποιήσεις—ποσοτικές, ή/και ποιοτικές—στο φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας;

Στο τέλος της συνέντευξης, ως Παράρτημα Α, σας παραθέτω τα στατιστικά που αφορούν τα αδικήματα που διαπράχθηκαν από ανήλικους κατά τα έτη 2020-2021.

Αν παρατηρήσουμε τα στατιστικά, τα πλείστα αδικήματα που διαπράττονται από ανήλικους αφορούν κλοπές, διαρρήξεις, κακόβουλη ζημία και συναφή αδικήματα κατά περιουσίας. Ακολουθούν αδικήματα κατά προσώπου με παιδιά εμπλεκόμενα στο αδίκημα Κοινής Επίθεσης, ή πρόκλησης βλάβης σε πρόσωπα. Επίσης εντοπίζουμε ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών επηρεάζει αρκετά τις νεαρές ηλικίες με παιδιά κατηγορούμενα για το αδίκημα της παράνομης κατοχής και χρήσης ελεγχόμενων φαρμάκων, καθώς επίσης για αδικήματα κατά παράβαση του Νόμου περί Εκρηκτικών Υλών, δηλαδή για κατοχή κροτίδων. Σημαντικό να αναφέρουμε και τα αδικήματα κατά παράβαση του Περί της Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας, όπου εντοπίζουμε νεαρούς δράστες να εμπλέκονται σε αυτά.

Η φύση των αδικημάτων που αντιμετωπίζουμε δείχνει ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις στη σύγχρονη εποχή. Για παράδειγμα βλέπουμε μια έξαρση στα αδικήματα μέσω διαδικτύου λόγω της καθημερινής πλέον χρήσης των παιδιών με τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αδικήματα σοβαρά τα οποία δεν μας απασχολούσαν στις  προηγούμενες δεκαετίες.

Επίσης, διαπιστώνεται ότι ενώ στην πλειοψηφία η νεανική παραβατικότητα περιοριζόταν σε μικροαδικήματα  ή μικρής σημασίας παραβάσεων τις προηγούμενες δεκαετίες,  στην σύγχρονη εποχή έχουμε αύξηση  σε σοβαρά αδικήματα.

Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η  τεχνολογική και  κοινωνική εξέλιξη,  επιφέρει διαφοροποιήσεις στην καθημερινή ζωή και συνεπώς και στις συμπεριφορές των παιδιών και ενηλίκων. Ακολούθως, παρακολουθούμε καθημερινά νέες εξελίξεις και διαφοροποιήσεις στον τρόπο εκδηλώσεων παραβατικών συμπεριφορών και εγκλημάτων, καθώς και στον τρόπο διάπραξης τους. Από την πλευρά της η Αστυνομία οφείλει να παρακολουθεί αυτές τις εξελίξεις, να καταρτίζεται και να εκπαιδεύεται προς την αντιμετώπιση νέων φαινομένων παραβατικότητας, καθώς και να εξειδικεύεται στη διερεύνηση και καταστολή τους. Από την άλλη πλευρά βλέπουμε μια πιο πολυθεματική προσέγγιση στη διαχείριση των νέων παιδιών που έρχονται σε σύγκρουση με τον νόμο, με στόχο τον κατακερματισμό της ποινικής, στιγματιστικής «τιμωρίας», με άλλες επανορθωτικές παρεμβατικές και εξωδικαστικές πρακτικές, και πάντοτε  με γνώμονα τον σεβασμό προς το παιδί και το πρώτιστο συμφέρον του.

Σύμφωνα με τις περιπτώσεις που αντιμετωπίζετε, ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες εγκληματογένεσης, για τους ανήλικους παραβάτες;

Η οικογένεια διαδραματίζει τον πρώτιστο παράγοντα διαμόρφωσης της συμπεριφοράς του παιδιού.

Από τη δική μου σκοπιά και εμπειρία,  θεωρώ ότι, όπως ανάφερα και πριν, οι εξελίξεις της τεχνολογίας, οι «γρήγοροι» και στρεσογόνοι ρυθμοί της σύγχρονης κοινωνικής ζωής,  η επιρροή των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και ο μαρασμός του θεσμού της οικογένειας είναι βασικοί παράγοντες εγκληματογένεσης. Η αναπόφευκτη έντονη απουσία πλέον των γονέων από το σπίτι, λόγω δουλειάς και επαγγελματικών υποχρεώσεων, δεν αφήνουν περιθώρια για ποιοτική επικοινωνία  με τα παιδιά. Η οικογένεια, πιστεύω, διαδραματίζει τον πρώτιστο παράγοντα διαμόρφωσης της συμπεριφοράς του παιδιού και συνεπώς διαπιστώνεται ως η γεννήτορας αιτία της μετέπειτα παραβατικής συμπεριφοράς. Αν δεν μπορούμε να δώσουμε την απαραίτητη σημασία, να περάσουμε εποικοδομητικό χρόνο με τα παιδιά, αν δεν θέσουμε σωστά όρια και κανόνες με συνέπειες, τότε θα χάσουμε πολύ γρήγορα τον έλεγχο. Χωρίς κανόνες, επεξηγήσεις, συνέπειες, και πάντοτε με στοργικό παιδαγωγικό τρόπο, δεν μπορεί να διαμορφωθεί σωστός χαρακτήρας με αυτοέλεγχο. Επιπρόσθετα, η ενδοοικογενειακή βία, οι γονικές συγκρούσεις και άλλα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα εντός της οικογενειακής εστίας, συντρέχουν προς τον σχηματισμό λανθασμένων προτύπων για το παιδί και τον ηθικό κίνδυνο διαμόρφωσης παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς. Από εκεί και πέρα άμα «χαλαρώσει» η αξία της οικογένειας  έρχονται άλλοι εγκληματογενείς παράγοντες να «τραβήξουν» το ενδιαφέρον του παιδιού τόσο από το σχολικό όσο και γενικά από το κοινωνικό περιβάλλον.

Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η αναζήτηση εκτίμησης, σημασίας και επιβράβευσης, μέσω «λανθασμένων προτύπων», οι «κακές» επιρροές, και η έμφυτη τάση της μίμησης κρίνονται ως βασικοί παράγοντες ώθησης παρεκκλινουσών και παραβατικών συμπεριφορών. Συγκεκριμένα βλέπουμε τη μίμηση και επιβράβευση πράξεων βίας, με αδικήματα της κοινής επίθεσης, εξύβρισης, απειλής, μια πράξη προερχόμενη από την  επιρροή και μίμηση των   τηλεοπτικών «ηρώων» σκηνών βίας ή μίμησης του προτύπου του «αρχηγού» της παρέας. Επίσης παρακολουθούμε την εξάλειψη του πατροπαράδοτου σχολικού θεσμού, όπου ο δάσκαλος διαδραμάτιζε το ηθικό και συμβουλευτικό πρότυπο, και όπου η μάθηση γινόταν σε χαμηλούς ρυθμούς με παιδιά του ίδιου μορφωτικού επιπέδου. Στην εποχή μας τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν τις γρήγορες και ηλεκτρονικές πρακτικές της μάθησης, τον έντονο μαθησιακό ανταγωνισμό με το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα το σχολείο να γίνεται στρεσογόνο περιβάλλον και ο δάσκαλος ο απόμακρος κριτής. Άλλα τα πιο πάνω είναι αιτίες έναρξης εξωσχολικών δραστηριοτήτων και καταπάτησης κανονισμών και νόμων με αποτέλεσμα να εντοπίζουμε παιδιά σε πολύ πιο μικρές ηλικίες να κάνουν χρήση παράνομων ουσιών ή/και αλκοόλ, καθώς και άλλα σοβαρά αδικήματα.

Όσον αφορά στα ανήλικα θύματα, από την άλλη πλευρά, ποια η διαδικασία διερεύνησης που ακολουθείται όταν διαπραχθεί κάποιο αδίκημα σε βάρος ανηλίκου;

Στις περιπτώσεις που το θύμα είναι ανήλικο έχει μια πιο ιδιάζουσα μεταχείριση όσον αφορά στις αστυνομικές και ποινικές διαδικασίες. Συνήθως για τα ανήλικα θύματα ακολουθείται η διαδικασία της λήψης οπτικογραφημένης κατάθεσης που διέπεται από τον Περί Προστασίας Μαρτύρων Νόμο, ή τον Περί βίας στην Οικογένεια Νόμο, ή τον Περί Πρόληψης της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Πορνογραφίας Νόμο ή τον Νόμο που προνοεί τη Θέσπιση Ελάχιστων Προτύπων σχετικά με τα Δικαιώματα, την Υποστήριξη και την Προστασία των Θυμάτων της Εγκληματικότητας.

Περαιτέρω, πιθανόν τα θύματα να χρειαστεί να τύχουν ψυχολογικής αξιολόγησης ή/και στήριξης ή να λάβουν χειρισμούς από άλλες πολυθεματικές ομάδες δια μέσω των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Σε όλες τις περιπτώσεις, και ανάλογα με τη μορφή του αδικήματος που έχει απέναντι του ο ανακριτής της αστυνομίας,  γίνονται  διαδικασίες για στήριξη του θύματος σύμφωνα με τον Νόμο που προνοεί τη Θέσπιση Ελάχιστων Προτύπων σχετικά με τα Δικαιώματα, την Υποστήριξη και την Προστασία των Θυμάτων της Εγκληματικότητας.

Σύμφωνα με τις περιπτώσεις που αντιμετωπίζεται, θα μπορούσατε να μας σκιαγραφήσετε το προφίλ των δραστών στις υποθέσεις με ανήλικα θύματα και να μας αναφέρετε τις ηλικίες των θυμάτων;

Η σκιαγράφηση του προφίλ του παραβάτη ή εγκληματία, είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο της εγκληματολογίας. Ανάλογα με το αδίκημα η σκιαγράφηση είναι διαφορετική. Ως εγκληματολόγος και με βάση τις κοινωνιολογικές και εγκληματολογικές θεωρίες θα τολμήσω να αναφέρω ότι αλλιώς είναι το προφίλ του εξτρεμιστή/ρατσιστή και αλλιώς του δράστη σεξουαλικής κακοποίησης. Υπάρχουν κάποια κλασικά προφίλ δραστών που μπορεί να δρουν με το ίδιο «modus operandi»,  παρ’ όλα αυτά όμως υπάρχουν πάντοτε εξαιρέσεις, διαφοροποιήσεις στη φύση του αδικήματος, καθώς και στον τρόπο διάπραξής του.

Για παράδειγμα, ανήλικος 13 ετών, ο οποίος σκότωσε την αδελφή του, ήταν επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι  ήταν ψυχιατρικό περιστατικό. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ανήλικος 17 ετών, ο οποίος  διέπραξε ανθρωποκτονία,  και ο οποίος είχε εξελισσόμενο ιστορικό με παραβατική και μετέπειτα εγκληματική συμπεριφορά. Η έναρξη της παραβατικής του συμπεριφοράς περιλάμβανε μικροκλοπές, ανησυχία, οχληρία, κοινή επίθεση, και στη συνέχεια διαρρήξεις, ναρκωτικά, εμπρησμούς και τελικά το κακούργημα της ανθρωποκτονίας. Αυτό είναι ένα κλασικό προφίλ ανήλικου παραβάτη που εξελίσσεται σε εγκληματία και που σύμφωνα με τις εγκληματολογικές και κοινωνικές θεωρίες τα αίτια βασίζονται στις δυσλειτουργικές κοινωνικές δομές.  Άλλο παράδειγμα προφίλ  είναι η περίπτωση παιδεραστή, ο οποίος κτίζει επαφή και εμπιστοσύνη με το θύμα του, καθοδηγώντας το  και χρησιμοποιώντας τη θέση του, για να κρατήσει κρυφό το «μυστικό» τους από όλους. Ο δράστης σεξουαλικών αδικημάτων κατά ανηλίκων μπορεί να έχει την «εκτίμηση» της κοινωνίας  και του ανήλικου θύματος του ως δάσκαλος, μουσικός, ιερέας, πολιτικός κλπ., ή από την άλλη πλευρά να χαίρει την αγάπη του παιδιού ως πατέρας, θείος ή παππούς. Συνήθως ανάλογα της θέσης του «έχει πρόσβαση» στο ανήλικο θύμα και το χειραγωγεί με ψυχοσυναισθηματικό,  ή απειλητικό τρόπο στο να μην αποκαλύψει σε κανένα τις παράνομες πράξεις του. Τα αίτια που οδηγούν στην πράξη του είναι ψυχοσωματικά και όχι κοινωνικά.

Το πιο πάνω προφίλ και ο τρόπος δράσης είναι εντελώς διαφορετικός από αυτό του  ανήλικου δράστη, ο οποίος κατέχει και προμηθεύει ναρκωτικά σε άλλους ανήλικους. Και, εντελώς διαφορετικό από αυτό του συζύγου και πατέρα, ο οποίος ασκεί μακροχρόνια ενδοοικογενειακή βία χτυπώντας τη σύζυγο και τα παιδιά του. Αν και τα προφίλ αυτών των δραστών είναι διαφορετικά, τα αίτια εκδηλώσεων τέτοιων συμπεριφορών συνήθως, κατά την άποψη μου, βασίζονται σε αρκετές θεωρίες των εγκληματολόγων και κοινωνιολόγων. Παράδειγμα η θεωρία της  «κοινωνικής αποδιοργάνωσης», της «υποκουλτούρας», της «ανομίας», της «διαφοροποιούσας ευκαιρίας», της «ετικέτας», του «κοινωνικού ελέγχου», και πολλές άλλες συναφείς εξελικτικές θεωρίες επεξηγούν ότι η παραβατικότητα στις πιο πάνω περιπτώσεις παράγεται από κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες και όχι  ψυχοσωματικούς. Σε αυτές τις περιπτώσεις το έγκλημα επεξηγείται ως κοινωνικό φαινόμενο και όχι ως ψυχογενετικό πρόβλημα.

Όμως, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα πιο πάνω είναι η δική μου εκτίμηση. Δεν διενεργήθηκε στην Κύπρο μέχρι στιγμής καμία έρευνα όσον αφορά στο προφίλ των δραστών, και ιδιαίτερα των ανηλίκων. Εκτός από τα στατιστικά στοιχεία της Αστυνομίας, δεν υπάρχει  ποσοτική ή ποιοτική έρευνα για να αποδώσει την σωστή επιστημονική και ακαδημαϊκή εικόνα του όλου θέματος με τα κυπριακά δεδομένα.

Ποια είναι η πολιτική που ακολουθείται από την Αστυνομία Κύπρου σχετικά με την ενημέρωση των ΜΜΕ και την αναμετάδοση της είδησης σε υποθέσεις όπου ενέχονται ανήλικοι, είτε ως παραβάτες, είτε ως θύματα;

Υπάρχουν αυστηρές νομοθεσίες όσον αφορά στην προστασία προσωπικών δεδομένων και την προστασία ειδικά των ανήλικων θυμάτων ή παιδιών σε σύγκρουση με τον νόμο. Επιπρόσθετα έχουν εκδοθεί Αστυνομικές Διατάξεις και Εγκύκλιοι Αρχηγού Αστυνομίας με ρητές οδηγίες όσον αφορά στην εμπιστευτικότητα, την εχεμύθεια και τη διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων. Ως εκ τούτου η Αστυνομία δεν δίνει οποιαδήποτε  στοιχεία που να ταυτοποιούν, ή να παραπέμπουν στην αναγνώριση στοιχείων ανήλικων προσώπων, ιδιαίτερα ανηλίκων (παραβατών και θυμάτων). Τόσο τα μέλη της Αστυνομίας όσο και οι δημοσιογράφοι των ΜΜΕ είναι ευαισθητοποιημένοι και συνεργάσιμοι στη διασφάλιση των προσωπικών στοιχείων των ανηλίκων. Η μετάδοση της είδησης γίνεται χωρίς οποιαδήποτε στοιχείο που παραπέμπει στην αναγνώριση του ανήλικου προσώπου. Η αναμετάδοση στοιχείων που θα παραπέμψουν στην αναγνώριση της ταυτότητας είναι ποινικοποιημένη πράξη.

Ποιος είναι ο ρόλος των ΜΜΕ στην κάλυψη υποθέσεων που ενέχονται ανήλικοι; Θα μπορούσαν να διαδραματίσουν έναν πιο ουσιαστικό ρόλο, ως προς την ενίσχυση της πρόληψης;

Τα ΜΜΕ διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο τόσο στην πρόληψη όσο και στη διερεύνηση μιας υπόθεσης. Όταν δημοσιεύεται και προβάλλεται στα ΜΜΕ ένα αδίκημα που έγινε και η τιμωρία που επιβλήθηκε, είναι μέτρο πρόληψης προς ενημέρωση του κοινού και παραδειγματισμού προς αποφυγή τέτοιων πράξεων.

Σημαντικό παράδειγμα στην περίπτωση αυτή είναι οι ποινικές υποθέσεις που αφορούν σε σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, όπου με τη μετάδοση και κάλυψη από τα ΜΜΕ γίνεται συνάμα ενημέρωση αλλά και ευαισθητοποίηση του κοινού μεταξύ αυτών και νεαρών προσώπων. Εξ ου και διαπιστώνουμε ότι, αν και φαίνεται ότι υπάρχει έξαρση σε τέτοιας φύσης αδικήματα, αυτό δεν σημαίνει ότι παλαιότερα δεν διαπράττονταν τόσο συχνά. Απλώς τώρα «ακούγονται» περισσότερο, υπάρχει περισσότερη διαφώτιση και ενημέρωση του κοινού, υπάρχουν αυστηρότεροι κανονισμοί μεταξύ αυτών και η υποχρέωση του κάθε πολίτη που γνωρίζει, ή που αντιλαμβάνεται, να το καταγγείλει, και αυστηρότατες καταδίκες. Επιπλέον, σημαντική είναι η μετάδοση ειδήσεων, όπου αναζητούνται δράσεις, ή ελλείποντα πρόσωπα, και οι πληροφορίες που μπορεί να ληφθούν από τους πολίτες μπορούν να οδηγήσουν στη σύλληψη του δράστη, ή στον εντοπισμό του προσώπου.

Παράρτημα Α

Υποθέσεις και Πρόσωπα ηλικίας μέχρι 18 ετών που ενέχονται ως θύματα σε μικροπαραβάσεις κατά αδίκημα για τα έτη 2020-2021

	2020		2021
	Υποθέσεις	Πρόσωπα	Υποθέσεις	Πρόσωπα
Αμφίστομα μαχαίρια, μαχαίρια	0	0	1	1
Απειλή βιαιοπραγίας και Απειλή	4	4	15	18
Δημόσια εξύβριση	3	3	0	0
Ανυπακοή σε διάταγμα, ένταλμα ή διαταγή Δικαστηρίου κτλ.	2	2	0	0
Άσεμνη επίθεση εναντίον γυναίκας	2	2	4	4
Άσεμνη επίθεση εναντίον άντρα (Βία στην Οικογένεια)	1	1	0	0
Άσεμνη πράξη	2	2	0	0
Παραμέληση υποχρέωσης διατροφής γονέων	1	1	0	0
Απερίσκεπτες και αμελείς πράξεις	3	3	4	4
Κοινή επίθεση	14	21	10	11
Κοινή επίθεση (Βία στην Οικογένεια)	56	72	69	88
Επιθέσεις που προκαλούν πραγματική σωματική βλάβη	30	30	15	16
Επιθέσεις που προκαλούν πραγματική σωματική βλάβη (Βία στην Οικογένεια)	30	40	48	58
Παράλειψη ευθύνης προσώπου που έχει την μέριμνα άλλου	1	1	0	0
Επίθεση / Αντίσταση σε όργανο τήρησης της τάξης	1	1	1	1
Άσκηση ψυχολογικής βίας κατά παράβαση του περί Βίας στην Οικογένεια Νόμου	8	11	45	52
Κλοπή περιουσίας αξίας μέχρι €2000	3	3	3	3
Κλοπή κινητού τηλεφώνου ανεξαρτήτως αξίας	2	2	0	0
Κλοπή μηχανοκινήτων οχημάτων, αξίας μέχρι  €2000 (εκτός μοτοποδηλάτων μέχρι 49 κυβ. – βλέπε Μ0505)	0	0	1	1
Κακόβουλη βλάβη περιουσίας αξίας μέχρι €2000 κατά παράβαση του Άρθρου 324(1) μόνο	0	0	3	4
Νόμος για σκύλους	1	1	1	1
Νόμος για πώληση οινοπνευματωδών ποτών	0	0	1	1
Νόμος για θανατικούς ανακριτές (αιφνίδιοι και αφύσικοι θάνατοι)	2	2	4	4
Νόμος για τη ρύθμιση τηλεπικοινωνιών και ταχυδρομικών υπηρεσιών	1	1	0	0
Διάφορα άλλα αδικήματα για τα οποία προβλέπεται ποινή φυλάκισης μέχρι 5 έτη ή χρηματική ποινή μέχρι €100,000	0	0	2	2
Νόμος για την προστασία των παιδιών	1	1	4	4
Ο περί επιθετικών όπλων (Απαγόρευση) Νόμος	0	0	1	1
Ο περί Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης (Υποχρεωτική Φοίτηση και Παροχή Δωρεάν Παιδείας) Νόμος	1	1	0	0
Σύνολο	169	205	232	274

Υποθέσεις και Πρόσωπα ηλικίας μέχρι 18 ετών που ενέχονται ως θύματα στο Σοβαρό Έγκλημα κατά αδίκημα για τα έτη 2020-2021

	2020		2021
	Υποθέσεις	Πρόσωπα	Υποθέσεις	Πρόσωπα
Οχλαγωγία και παράνομη συνάθροιση	0	0	1	1
Παρακώλυση δικαστών κλπ και παρέμβαση σε δικαστική διαδικασία	4	4	3	3
Βιασμός	0	0	1	1
Βιασμός συζύγου από σύζυγο	0	0	1	1
Αιμομιξία	0	0	1	1
Διαφθορά νεαρής γυναίκας ηλικίας 13-17 (Βία στην Οικογένεια)	1	1	0	0
Κλοπή παιδιού ηλικίας κάτω των 14 χρόνων	1	1	0	0
Πρόκληση θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης	1	1	0	0
Απόπειρα για φόνο	1	1	0	0
Πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης κλπ	7	8	7	7
Τραυματισμός και ανάλογες πράξεις	2	2	0	0
Αρπαγή / Απαγωγή	1	1	2	2
Κλοπή περιουσίας πάνω από €2.000 (Κλοπή κινητού τηλεφώνου, μοτοποδηλάτου και ποδηλάτου, ανεξαρτήτως αξίας, είναι μικροπαράβαση – βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β α/α Μ0504, Μ0505 και Μ0506)	0	0	1	1
Ληστεία	2	2	1	2
Διαρρήξεις και συναφή εγκλήματα	1	1	1	1
Πλαστογραφία	0	0	1	1
Απόπειρα διάπραξης κακουργήματος που επισύρει ποινή φυλάκισης δέκα ετών και άνω	1	1	0	0
Συνωμοσίες	1	2	1	1
Απόπειρα διάρρηξης	1	1	0	0
Νόμος Κυρωτικός της Σύμβασης κατά των βασανιστηρίων και άλλων μορφών σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας	0	0	1	1
Νόμοι για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.	2	2	2	3
Ο περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμος (έχει ισχύ από 2015)	68	79	80	95
Ο περί Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών και Εκδηλώσεων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας Νόμος	0	0	2	3
Νόμος Κυρωτικός της Σύμβασης κατά του εγκλήματος μέσω του διαδικτύου	2	2	0	0
Απάτη σχετιζόμενη με Ηλεκτρονικό Υπολογιστή	0	0	1	1
Παιδική πορνογραφία	4	4	5	5
Άγρα παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς	3	4	6	6
Ο Περί Επιθέσεων κατά Συστημάτων Πληροφοριών Νόμος	1	1	0	0
Σύνολο	104	118	118	136

Υποθέσεις και Πρόσωπα ηλικίας μέχρι 18 ετών που ενέχονται ως δράστες σε μικροπαραβάσεις κατά αδίκημα για τα έτη 2020-2021

		2020				2021
		Υποθέσεις		Πρόσωπα		Υποθέσεις		Πρόσωπα
Αμφίστομα μαχαίρια, μαχαίρια		4		11		2		2
Συμπλοκή		2		4		3		18
Απειλή βιαιοπραγίας και Απειλή		5		8		3		3
Μέθη		1		1		0		0
Ανησυχία		3		4		0		0
Δημόσια εξύβριση		4		4		2		2
Ψευδείς πληροφορίες σε αστυνομικό		2		2		1		1
Δημόσια Βλάβη		0		0		1		1
Ανυπακοή σε διάταγμα, ένταλμα ή διαταγή Δικαστηρίου κτλ		1		3		0		0
Κοινή οχληρία		1		1		2		4
Διασάλευση της ειρήνης σε δημόσιο χώρο		1		2		0		0
Αλήτες και περιπλανώμενοι		3		5		1		1
Απερίσκεπτες και αμελείς πράξεις		3		6		4		8
Κοινή επίθεση		10		14		3		4
Κοινή επίθεση (Βία στην Οικογένεια)		2		2		3		3
Επιθέσεις που προκαλούν πραγματική σωματική βλάβη		26		39		9		18
Επιθέσεις που προκαλούν πραγματική σωματική βλάβη (Βία στην Οικογένεια)		5		5		3		3
Επίθεση / Αντίσταση σε όργανο τήρησης της τάξης		6		8		2		2
Άσκηση ψυχολογικής βίας κατά παράβαση του περί Βίας στην Οικογένεια Νόμου		0		0		1		1
Κλοπή περιουσίας αξίας μέχρι €2000		11		19		8		11
Κλοπή περιουσίας αξίας μέχρι €2000 από πρόσωπο, κατά παράβαση του άρθρου 266(α) του Ποινικού Κώδικα, Κεφ. 154, (Απαραίτητη προϋπόθεση να μην έχει ασκηθεί βία σωματική ή κατά πραγμάτων και να μη συνυπάρχει με άλλο σοβαρότερο αδίκημα)		1		1		0		0
Κλοπή περιουσίας αξίας μέχρι €2000 από κλειδωμένο δωμάτιο, κιβώτιο, κλπ, κατά παράβαση του άρθρου 266(ζ) του Ποινικού Κώδικα, Κεφ.154. (Απαραίτητη προϋπόθεση να μην έχει προηγηθεί διάρρηξη ή να συνυπάρχει με άλλο σοβαρότερο αδίκημα)		2		4		0		0
Κλοπή κινητού τηλεφώνου ανεξαρτήτως αξίας		2		4		1		1
Κλοπή μοτοποδηλάτου (49 κυβ.) ανεξαρτήτως αξίας		20		33		11		20
Κλοπή Ποδηλάτου ανεξαρτήτως αξίας		4		7		0		0
Παράνομη είσοδος σε ξένη περιουσία, κατοχή, νομή ή χρήση		4		4		5		8
Κλεπταποδοχή περιουσίας αξίας μέχρι €2000		3		3		1		1
Παράνομη κατοχή περιουσίας αξίας μέχρι €2000		7		7		4		5
Κλοπή μηχανοκινήτων οχημάτων, αξίας μέχρι  €2000 (εκτός μοτοποδηλάτων μέχρι 49 κυβ. – βλέπε Μ0505)		6		7		1		1
Κλοπή από μηχανοκίνητο όχημα, περιουσίας αξίας μέχρι €2000		8		12		1		1
Κακόβουλη βλάβη περιουσίας αξίας μέχρι €2000 κατά παράβαση του Άρθρου 324(1) μόνο		8		13		8		19
Απόπειρα διάπραξης ποινικών αδικημάτων (εκτός απόπειρας διάρρηξης)		0		0		1		2
Νόμος για εκρηκτικές ύλες (Κεφ. 54, ΕΚΤΟΣ Άρθρου 4)		11		19		5		8
Νόμος για πώληση οινοπνευματωδών ποτών		1		1		0		0
Νόμος για την Αστυνομία		0		0		1		1
Νόμος για πυροβόλα όπλα και μη πυροβόλα όπλα (Φυλάκιση 5 έτη και κάτω)		0		0		1		1
Νόμος για τη διασφάλιση της κοινής ησυχίας		1		2		0		0
Περί της Πρόληψης και Καταστολής της Βίας Στους Αθλητικούς χώρους Νόμος		0		0		2		2
Ο περί επιθετικών όπλων (Απαγόρευση) Νόμος		3		3		1		1
Ο περί Προστασίας των Λουομένων στη Θάλασσα Νόμος		1		1		0		0
Ο περί Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης (Υποχρεωτική Φοίτηση και Παροχή Δωρεάν Παιδείας) Νόμος		0		0		1		1
Ο περί Λοιμοκάθαρσης Νόμος, Κανονισμοί και Διατάγματα		5		5		4		5
	Σύνολο		177		264		96		159

Υποθέσεις και Πρόσωπα ηλικίας μέχρι 18 ετών που ενέχονται ως δράστες στο Σοβαρό Έγκλημα κατά αδίκημα για τα έτη 2020-2021

	2020		2021
	Υποθέσεις	Πρόσωπα	Υποθέσεις	Πρόσωπα
Ενέργειες σε βάρος της κυριαρχίας της Δημοκρατίας, Ψευδή δημοσιεύματα, Δημοσίευση ειδήσεων κλπ για έργα άμυνας, κατασκοπεία κλπ.	1	1	0	0
Οχλαγωγία και παράνομη συνάθροιση	3	14	4	8
Παρακώλυση δικαστών κλπ και παρέμβαση σε δικαστική διαδικασία	2	2	0	0
Βιασμός	1	1	1	1
Απόπειρα για φόνο	1	2	0	0
Γραπτές απειλές για φόνο	0	0	1	1
Πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης κλπ	6	6	7	13
Τραυματισμός και ανάλογες πράξεις	1	1	2	2
Τραυματισμός και ανάλογες πράξεις (Βία στην Οικογένεια)	0	0	2	2
Αρπαγή / Απαγωγή	1	1	0	0
Κλοπή περιουσίας πάνω από €2.000 (Κλοπή κινητού τηλεφώνου, μοτοποδηλάτου και ποδηλάτου, ανεξαρτήτως αξίας, είναι μικροπαράβαση – βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β α/α Μ0504, Μ0505 και Μ0506)	2	4	3	3
Ληστεία	8	14	2	2
Διαρρήξεις και συναφή εγκλήματα	26	31	38	59
Ψευδείς παραστάσεις (περιλαμβανομένης της απόπειρας), απάτη κλπ	2	2	3	3
Παράνομη κατοχή περιουσίας πάνω από €2000	2	2	0	0
Κλοπή από αντιπροσώπους κλπ	0	0	1	1
Κλοπή μηχανοκινήτων οχημάτων, αξίας πάνω από €2000 (εκτός μοτοποδηλάτων μέχρι 49 κυβ – βλέπε Μ0505)	4	5	3	4
Κλοπή από κατοικία, περιουσίας πάνω από €8,54	0	0	1	1
Κλοπή από μηχανοκίνητο όχημα, περιουσίας αξίας πάνω από €2000	1	1	0	0
Εμπρησμός και απόπειρα (Εκτός εμπρησμός σε Δάσος –βλ.Σ0609)	0	0	2	2
Φωτιά σε εσοδείες και φυτείες και απόπειρα	2	6	0	0
Βλάβη σε ζώα αξίας πάνω από €2000	0	0	1	1
Κακόβουλη βλάβη σε περιουσία (Κακόβουλη βλάβη σε περιουσία αξίας μέχρι €2000 κατά παράβαση του Article 324(1) του Ποινικού Κώδικα – Cap.  154 είναι μικροπαράβαση)	1	4	1	1
Απόπειρα καταστροφής περιουσίας με εκρηκτικές ύλες	0	0	1	1
Πλαστογραφία	4	4	3	3
Αδικήματα σχετικά με το νόμισμα	0	0	1	1
Πλαστοπροσωπία	2	2	8	9
Συνωμοσίες	1	1	2	2
Απόπειρα διάρρηξης	3	3	1	1
Νόμος για εκρηκτικές ύλες (εκτός για κατοχή κροτίδων που η ποσότητα τους δεν υπερβαίνει τις 100 (άρθρο 4(4)(δ)) – βλ. Μ0806	6	27	2	15
Νόμος για πυροβόλα όπλα και μη πυροβόλα όπλα (Φυλάκιση πάνω από 5 έτη)	1	1	0	0
Περί της Πρόληψης και της Καταστολής της Βίας στους Αθλητικούς χώρους Νόμος	0	0	2	2
Ο περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμος (έχει ισχύ από 2015)	9	9	8	9
Ο περί Καταπολέμησης Ορισμένων Μορφών και Εκδηλώσεων Ρατσισμού και Ξενοφοβίας Νόμος	0	0	1	4
Παράνομη παραγωγή, προμήθεια κλπ ελεγχόμενου φαρμάκου	2	4	1	5
Παράνομη κατοχή ελεγχόμενου φαρμάκου	36	39	33	34
Παράνομη κατοχή ελεγχόμενου φαρμάκου με σκοπό την προμήθεια	7	7	3	3
Νόμος Κυρωτικός της Σύμβασης κατά του εγκλήματος μέσω του διαδικτύου	1	1	0	0
Πλαστογραφία σχετιζόμενη με Ηλεκτρονικό Υπολογιστή	1	2	0	0
Απάτη σχετιζόμενη με Ηλεκτρονικό Υπολογιστή	0	0	1	2
Παιδική πορνογραφία	8	8	13	18
Άγρα παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς	1	1	1	4
Σύνολο	146	206	153	217

Κωνσταντία Λίλλη, Υπαστυνόμος, Υπεύθυνη Κλάδου Διαχείρισης Νεανικής Παραβατικότητας, της Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων του Τμήματος Καταπολέμησης