ΤΕΥΧΟΣ #16 ΙΟΥΝΙΟΣ 2021

Ατιμωρησία των εγκλημάτων εις βάρος δημοσιογράφων - Απειλή για την ελευθερία της έκφρασης και την πρόσβαση στην ενημέρωση

Γρηγορία Πανταζοπούλου, ΜΔΕ

Στις 3 Μαΐου εορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, οπότε τέθηκε εκ νέου εμφατικά το ζήτημα της ατιμωρησίας των εγκλημάτων που διαπράττονται εις βάρος δημοσιογράφων. Η Γενική Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης Marija Pejčinović Burić, στην επίσημη δήλωσή της, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι τον τελευταίο χρόνο, που σημαδεύτηκε από την πανδημία του ιού Covid-19, υπήρξε ανησυχητική αύξηση περιστατικών βίας και εκφοβισμού κατά δημοσιογράφων, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους[1], ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ António Guterres, στο μήνυμά του της 2ας Νοεμβρίου 2020 για τη Διεθνή  Ημέρα Κατά της Ατιμωρησίας για τα Εγκλήματα κατά των Δημοσιογράφων (βλ. παρακάτω) υπογράμμισε την αύξηση των βίαιων επιθέσεων κατά δημοσιογράφων κατά το πρώτο μισό του 2020, καθώς και τις διαπιστωθείσες αποτυχίες στην έρευνα και δίωξη των εγκλημάτων κατά των δημοσιογράφων[2].

Ένα υπαρκτό πρόβλημα – οι αριθμοί

Συνολικά, κατά την τελευταία δεκαετία, κατά μέσο όρο, ένας δημοσιογράφος σκοτώνεται κάθε τέσσερις ημέρες. Το 2018-2019, η UNESCO κατέγραψε συνολικά 156 δολοφονίες δημοσιογράφων παγκοσμίως. Εξ αυτών, το 91% των θυμάτων το 2019 και το 93% το 2018 ήταν άνδρες. Το έτος 2019 καταγράφηκαν 57 θάνατοι, ο χαμηλότερος αριθμός κατά την τελευταία δεκαετία, το  40% των οποίων σημειώθηκε στη Λατινική Αμερική και την περιοχή της Καραϊβικής, με την Ασία και τις περιοχές του Ειρηνικού να ακολουθούν συγκεντρώνοντας το 26% των περιστατικών. Στην Ευρώπη το 2019 δύο δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση των συνεργαζόμενων οργανισμών με την Πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία της δημοσιογραφίας και την ασφάλεια των δημοσιογράφων[3].

Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν σε χώρες χωρίς ένοπλη σύγκρουση: Το 2018-2019, 89 δημοσιογράφοι σκοτώθηκαν σε χώρες χωρίς ένοπλες συγκρούσεις (54 το 2018 και 35 το 2019), ενώ 67 δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους σε χώρες με ένοπλες συγκρούσεις (45 το 2018 και 22 το 2019). Από τους 156 δημοσιογράφους που σκοτώθηκαν κατά τη διετία αυτή, λίγο περισσότεροι από τους μισούς (79 ή 51%) έχασαν τη ζωή τους κατά την εκτέλεση της εργασίας τους. Οι υπόλοιποι 77 (49%) σκοτώθηκαν εκτός του άμεσου εργασιακού τους πλαισίου, συχνά μέσα ή μπροστά στις κατοικίες τους ή ενώ οδηγούσαν[4].

Tο 2020 αναφέρθηκαν συνολικά 52 περιπτώσεις πράξεων βίας κατά δημοσιογράφων στα 47 κράτη – μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ δύο δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους[5].

Εγκλήματα χωρίς τιμωρία

Ως ατιμωρησία νοείται η αποτυχία των κρατικών αρχών να εντοπίσουν, να διώξουν και να τιμωρήσουν όλους όσους, συμπεριλαμβανομένων φυσικών και ηθικών αυτουργών, εμπλέκονται σε αξιόποινες πράξεις εις βάρος δημοσιογράφων. Το φαινόμενο, το οποίο έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις παγκοσμίως, ενισχύει το αίσθημα αδικίας για τα θύματα και τις οικογένειές τους, δημιουργεί υποψίες για κρατική συμπαιγνία ή ανοχή σε τέτοιου είδους παράνομες πράξεις, υπονομεύει την εμπιστοσύνη του κοινού στο κράτος δικαίου και εν τέλει οδηγεί στον περιορισμό της ελευθερίας του τύπου και του δικαιώματος πλήρους και αντικειμενικής πληροφόρησης του κοινού[6].

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της UNESCO, 9 στις 10 περιπτώσεις θανάτων δημοσιογράφων παραμένουν ανεξιχνίαστες και ατιμώρητες[7]. Ωστόσο, το 2020 σημειώθηκε ελαφρά μείωση του σχετικού ποσοστού, με το 13% των περιπτώσεων παγκοσμίως να επιλύονται σε σύγκριση με 12% το 2019 και 11% το 2018. Σε παγκόσμιο επίπεδο, από το 2006 έως το 2009, σε σύνολο 1167 υποθέσεων 87% αυτών παραμένουν ανεξιχνίαστες[8]. Έως σήμερα, 24 περιπτώσεις δολοφονιών δημοσιογράφων παραμένουν ατιμώρητες στα κράτη – μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης[9].

Οι δράσεις για τον περιορισμό του φαινομένου

Πλήθος διεθνών οργανισμών και οργανώσεων έχουν αναδείξει το ζήτημα της ατιμωρησίας των εγκλημάτων κατά δημοσιογράφων και έχουν αναπτύξει δράσεις για την ευαισθητοποίηση του κοινού και τελικά την καταπολέμηση του φαινομένου. Στο παρόν άρθρο θα περιοριστούμε στις δράσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

1.Τα Ηνωμένα Έθνη

Βάσει εντολής που ανατέθηκε στον Γενικό Διευθυντή της UNESCO με το  Ψήφισμα 29C/1997 με θέμα «Καταδίκη της βίας κατά δημοσιογράφων» κατά τη Γενική Διάσκεψη της 21 Οκτωβρίου – 12 Νοεμβρίου 1997 του Οργανισμού στο Παρίσι[10], η UNESCO καταγράφει και καταδικάζει τις δολοφονίες δημοσιογράφων παγκοσμίως. Στο εν λόγω Ψήφισμα επισημάνθηκε ότι τα τελευταία δέκα χρόνια ένας αυξανόμενος αριθμός δημοσιογράφων δολοφονήθηκαν κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους, μια εξέλιξη που καταγγέλθηκε από διάφορες διεθνείς οργανώσεις, καθώς και ότι η πλειονότητα αυτών των εγκλημάτων εξακολουθούσε να είναι ατιμώρητη. Με το ως άνω Ψήφισμα, τα κράτη – μέλη κλήθηκαν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, προσαρμόζοντας τη νομοθεσία τους, ώστε να εξασφαλιστεί η εξιχνίαση των εγκλημάτων εις βάρος δημοσιογράφων και η τιμωρία των δραστών.

Σύμφωνα με την απόφαση που εκδόθηκε από την 26η Σύνοδο του Διακυβερνητικού Συμβουλίου του Διεθνούς Προγράμματος για την ανάπτυξη της επικοινωνίας (IPDC) (2008) της UNESCO, και προς μεταγενέστερες αποφάσεις του Συμβουλίου σε καθεμία από τις διετείς συνόδους του από το 2008, ο Γενικός Διευθυντής καταρτίζει μια αναλυτική έκθεση για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και το ζήτημα της ατιμωρησίας των εις βάρος του εγκλημάτων. Αυτή η έκθεση βασίζεται σε πληροφορίες που παρέχουν τα κράτη - μέλη, στα οποία σημειώθηκαν δολοφονίες δημοσιογράφων, εφόσον βέβαια τα κράτη ανταποκρίνονται στο αίτημα του Γενικού Διευθυντή[11].

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει υιοθετήσει σειρά Ψηφισμάτων, με τα οποία καταγγέλλει τα εγκλήματα βίας κατά δημοσιογράφων  και την ατιμωρησία των δραστών, και καλεί τα κράτη – μέλη να λάβουν κατάλληλα μέτρα για την προστασία των δημοσιογράφων κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, για την αποτελεσματική έρευνα των εγκλημάτων εις βάρος αυτών και την τιμωρία των δραστών[12]. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε και το Ψήφισμα A/RES/68/163[13] το 2013, με το οποίο καθιερώνεται η 2α Νοεμβρίου ως Διεθνής Ημέρα Κατά της Ατιμωρησίας για τα Εγκλήματα κατά των Δημοσιογράφων και προτρέπονται τα κράτη – μέλη να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστεί η διαπιστωθείσα επικρατούσα κουλτούρα ατιμωρησίας. Η επιλογή της ημερομηνίας σχετίζεται με τη δολοφονία των Γάλλων δημοσιογράφων Claude Verlon και Ghislaine Dupont στο Μάλι, στις 2 Νοεμβρίου 201

Στο πλαίσιο του Διεθνούς Προγράμματος για την ανάπτυξη της επικοινωνίας (IPDC) της UNESCO, έχει εκπονηθεί το Σχέδιο Δράσης του ΟΗΕ για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και το ζήτημα της ατιμωρησίας[15], το οποίο σκοπεύει στη δημιουργία παγκοσμίως ενός ελεύθερου και ασφαλούς περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους και γενικά τους εργαζόμενους στα μέσα ενημέρωσης, σε καταστάσεις συγκρούσεων και μη, και στην ενίσχυση της ειρήνης, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης, μέσω της ενδυνάμωσης των μηχανισμών των Ηνωμένων Εθνών, της συνεργασίας με τα κράτη – μέλη και άλλους διεθνείς οργανισμούς, της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης και της υιοθέτησης σχετικών πρωτοβουλιών.

Τον Δεκέμβριο του 2020, η UNESCO και η Διεθνής Ένωση Εισαγγελέων συνεργάστηκαν και εξέδωσαν κατευθυντήριες οδηγίες προς τις εισαγγελικές αρχές για το χειρισμό εγκλημάτων εις βάρος δημοσιογράφων και εργαζομένων στα ΜΜΕ[16]. Οι οδηγίες αφορούν πρωτίστως στη διεξαγωγή της έρευνας, τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων ύστερα από τη διάπραξη εγκλήματος εις βάρος δημοσιογράφου σχετιζόμενου με την ιδιότητα του θύματος, την ταυτοποίηση των δραστών, την προστασία των δημοσιογραφικών πηγών, των θυμάτων και των μαρτύρων που εξετάζονται σχετικά με τα διαπραττόμενα εγκλήματα, τη διεθνή συνεργασία και τη δικαστική συνδρομή σε υποθέσεις με διασυνοριακό χαρακτήρα, την σκοπιμότητα άσκησης ή μη ποινικής δίωξης κατόπιν προσεκτικής στάθμισης των αποδεικτικών στοιχείων, των δικαιωμάτων όλων των εμπλεκομένων προσώπων αλλά και του δημοσίου συμφέροντος, καθώς και την ανάδειξη εγκλημάτων κατά ειδικότερων υποσυνόλων δημοσιογράφων (πχ εγκλήματα με βάση το φύλο του θύματος).

2.Το Συμβούλιο της Ευρώπης

Ι. Τον Απρίλιο του 2016, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε τη Σύσταση CM/Rec(2016)4 σχετικά με την προστασία της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων και άλλων παραγόντων των μέσων ενημέρωσης, καταδικάζοντας το ανησυχητικό και απαράδεκτο φαινόμενο απειλών για δημοσιογράφους και άλλους παράγοντες των μέσων ενημέρωσης στην Ευρώπη  Με τη Σύσταση παρέχονται συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές στα κράτη - μέλη για δράση στους τομείς της πρόληψης, της προστασίας, της δίωξης, της προώθησης πληροφοριών, της εκπαίδευσης και της ευαισθητοποίησης. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στο σκέλος της καταστολής των εγκλημάτων εις βάρος δημοσιογράφων, επισημαίνεται εμφατικά ότι είναι επιτακτική ανάγκη να προσάγονται στη δικαιοσύνη όλοι όσοι εμπλέκονται σε δολοφονίες, επιθέσεις και κακομεταχείριση δημοσιογράφων και άλλων φορέων των μέσων ενημέρωσης, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος να επικρατήσει κουλτούρα ατιμωρησίας.

Ήδη από το 2015 ιδρύθηκε και λειτουργεί στο Συμβούλιο της Ευρώπης η διαδικτυακή Πλατφόρμα για την προστασία της δημοσιογραφίας και την ασφάλεια των δημοσιογράφων[18], σε συνεργασία με εξέχουσες ευρωπαϊκές ενώσεις δημοσιογράφων και διεθνείς ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ελευθερίας της έκφρασης. Η Πλατφόρμα σκοπεύει στη διευκόλυνση της συλλογής και διάδοσης πληροφοριών σχετικά με σοβαρές απειλές κατά της ελευθερίας των ΜΜΕ και κατά της ασφάλειας των δημοσιογράφων στα κράτη - μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στόχος της δράσης είναι να βελτιώσει την προστασία των δημοσιογράφων, να αντιμετωπίσει καλύτερα τις απειλές και τη βία κατά των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης και να ενισχύσει την ικανότητα ανταπόκρισης στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Η Πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα στα θεσμικά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης να ενημερώνονται εγκαίρως και συστηματικά για αυτές τις απειλές και να λαμβάνουν συντονισμένη δράση όταν είναι απαραίτητο, να εντοπίζουν τάσεις και να προτείνουν κατάλληλες πολιτικές απαντήσεις. Οι οργανώσεις - εταίροι υποβάλλουν ειδοποιήσεις στην Πλατφόρμα, ενημερώνοντας τους φορείς του Συμβουλίου της Ευρώπης για παραβιάσεις της ελευθερίας των ΜΜΕ στα κράτη - μέλη.

Χαρακτηριστικά, για τη χώρα μας, από το 2015 έως και σήμερα, έχουν υποβληθεί στην Πλατφόρμα 34 ειδοποιήσεις, εκ των οποίων 28 έχουν τύχει κρατικής απάντησης και 6 παραμένουν είτε άνευ επίσημης απάντησης είτε άλυτες. Μία μόνο ειδοποίηση αφορά ζήτημα ατιμωρησίας εγκλήματος εις βάρος δημοσιογράφου[19].

ΙΙ.  Στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης, η αποτελεσματικότερη προστασία κατά της ατιμωρησίας των εγκλημάτων εις βάρος δημοσιογράφων προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η υποχρέωση προστασίας του δικαιώματος στη ζωή, σύμφωνα με το άρθρο 2 της ΕΣΔΑ, σε συνδυασμό με το γενικό καθήκον του κράτους, σύμφωνα με το άρθρο 1 της ΕΣΔΑ, να διασφαλίζει σε όλους εντός της δικαιοδοσίας του τα δικαιώματα και ελευθερίες που προβλέπει η Σύμβαση, απαιτεί να υπάρχει κάποιας μορφής αποτελεσματική επίσημη έρευνα όταν δημοσιογράφοι ή άλλοι εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης χάνουν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα βίαιων πράξεων.

Σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που έχει εξειδικεύσει τις σχετικές διατάξεις, ο βασικός σκοπός μιας τέτοιας έρευνας είναι να εξασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των εθνικών νόμων, που προστατεύουν το δικαίωμα στη ζωή και, στις περιπτώσεις που εμπλέκονται κρατικοί παράγοντες ή φορείς, να εξασφαλιστεί ο καταλογισμός τους για θανάτους που συνέβησαν υπ’ ευθύνη τους. Το είδος της έρευνα που θα διεξαχθεί προκειμένου να εκπληρωθούν οι σκοποί αυτοί μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τις περιστάσεις. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τον τρόπο που χρησιμοποιείται, οι αρχές πρέπει να ενεργούν αυτεπαγγέλτως, μόλις μία τέτοια υπόθεση τεθεί υπόψη τους, και δεν νοείται η πρωτοβουλία των ερευνών να επαφίεται στους συγγενείς, ή να ζητείται από αυτούς η υποβολή επίσημης καταγγελίας ή να μεταφέρεται σε αυτούς η ευθύνη διεξαγωγής οποιασδήποτε διερευνητικής διαδικασίας. Ωστόσο, θα πρέπει να εξασφαλίζεται στους οικείους του θύματος το δικαίωμα συμμετοχής στην έρευνα, προκειμένου να διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους. Για να είναι αποτελεσματική η έρευνα για μια φερόμενη παράνομη δολοφονία από κρατικούς παράγοντες, τα άτομα που είναι υπεύθυνα για τη διεξαγωγή της έρευνας θα πρέπει να έχουν υψηλά εχέγγυα ανεξαρτησίας και αμεροληψίας, χωρίς καμία επιρροή από όσους τυχόν εμπλέκονται στα γεγονότα, προκειμένου να καταστεί εφικτός ο προσδιορισμός και η τιμωρία των υπευθύνων. Οι αρχές θα πρέπει να παίρνουν όλα τα εύλογα μέτρα για τη διασφάλιση των αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με τα περιστατικά, καθώς οποιοδήποτε ελάττωμα στην έρευνα σχετικά με την αιτία θανάτου ή τους υπεύθυνους (φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί, άμεσοι και απλοί συνεργοί), παραβιάζει τις ανωτέρω ελάχιστες απαιτήσεις. Στο πλαίσιο της αποτελεσματικής έρευνας, υπάρχει επίσης απαίτηση έγκαιρης και εύλογης ενημέρωσης, καθώς μια άμεση απάντηση από τις αρχές για τη διερεύνηση περιστατικών θανατηφόρας βίας ή εξαφάνισης δημοσιογράφων είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της εμπιστοσύνης του κοινού στο κράτος δικαίου και στην πρόληψη της εγκαθίδρυσης γενικευμένης ανοχής παράνομων πράξεων[20].

«Μόνο με τη διερεύνηση και δίωξη εγκλημάτων κατά επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης μπορούμε να εγγυηθούμε την πρόσβαση στην ενημέρωση και την ελευθερία της έκφρασης. Μόνο λέγοντας αλήθειες στην εξουσία μπορούμε να προωθήσουμε την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και τη βιώσιμη ανάπτυξη στις κοινωνίες μας» δήλωσε η Audrey Azoulay, Γενική Διευθύντρια της UNESCO, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Κατά της Ατιμωρησίας για τα Εγκλήματα κατά των Δημοσιογράφων την 2α Νοεμβρίου 2020[21]. Είναι προφανές ότι, προκειμένου ένας δημοσιογράφος να μπορεί να επιτελέσει στο ακέραιο το καθήκον του για ανεξάρτητη και αντικειμενική ενημέρωση των πολιτών, πρέπει να αισθάνεται ασφαλής και προστατευμένος από το κράτος δικαίου. Χωρίς η σπουδή για την εξιχνίαση των συγκεκριμένων εγκλημάτων να θεωρηθεί ως προνομιακή μεταχείριση των δημοσιογράφων έναντι των λοιπών πολιτών, η καταπολέμηση του φαινομένου της ατιμωρησίας των εγκλημάτων με θύματα δημοσιογράφους και λοιπούς εργαζόμενους στα ΜΜΕ, υπερβαίνει την εξασφάλιση των δικαιώματα των τελευταίων και καταλήγει στην προστασία του θεμελιώδους δικαιώματος όλων μας στην ελευθερία της έκφρασης και στην αντικειμενική, αδιάβλητη και ανεξάρτητη ενημέρωση.

Γρηγορία Πανταζοπούλου, Δικηγόρος ΜΔ Ποινικού Δικαίου και Αντεγκληματικής Πολιτικής στην Ευρώπη, Πανεπιστήμιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne

*Εικόνα άρθρου: Photo by Markus Winkler on Unsplash

[1] Η δήλωση διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://www.coe.int/en/web/portal/-/secretary-general-european-governments-should-show-stronger-political-will-to-protect-press-freedom?fbclid=IwAR3zpU_LwLJRiZ9jxW6IWFs31bKITgHGDvXhGgi0tzUbBZV3G4b9RVGxINY

[2] Το μήνυμα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://www.un.org/en/observances/end-impunity-crimes-against-journalists/messages

[3] Η Lyra McKee στο Ηνωμένο Βασίλειο (Βόρεια Ιρλανδία) και ο Vadym Komarov στην Ουκρανία,   https://rm.coe.int/annual-report-final-en/16809f03a9

[4] Έκθεση της Γενικής Διευθύντριας της UNESCO για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και τον κίνδυνο ατιιμωρησίας έτους 2020, σελ.7-12, διαθέσιμη στα αγγλικά και γαλλικά στον σύνδεσμο https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374700?posInSet=2&queryId=59f40786-004d-4e02-b22a-3c5f3fef2291

[5] Ο ιδιοκτήτης ΜΜΕ Kastriot Reçi στην Αλβανία και η Irina Slavina στη Ρωσία, βλ. σελ. 7 στην Ετήσια έκθεση 2021 των συνεργαζόμενων οργανισμών με την Πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία της δημοσιογραφίας και την ασφάλεια των δημοσιογράφων, διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://rm.coe.int/final-version-annual-report-2021-en-wanted-real-action-for-media-freed/1680a2440e

[6] Βλ. το προοίμιο της Σύστασης CM/Rec(2016)4 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προστασία της δημοσιογραφίας και την ασφάλεια των δημοσιογράφων και άλλων εργαζόμενων στα ΜΜΕ https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016806415d9#_ftn1, καθώς και το Ψήφισμα 29C/1997 της Γενικής Διάσκεψης της UNESCO https://en.unesco.org/sites/default/files/resolution29-en.pdf

[7] Δελτίο Τύπου της UNESCO της 05.11.2020 διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://en.unesco.org/news/9-out-10-killings-journalists-remain-unsolved-said-unesco-ahead-international-day-end-impunity

[8] Έκθεση της Γενικής Διευθύντριας της UNESCO για την ασφάλεια των δημοσιογράφων και τον κίνδυνο ατιιμωρησίας έτους 2020, σελ.2 και 18 επ., διαθέσιμη στα αγγλικά και γαλλικά στον σύνδεσμο https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374700?posInSet=2&queryId=59f40786-004d-4e02-b22a-3c5f3fef2291

[9] Στοιχεία και αναλυτικές πληροφορίες για κάθε μία υπόθεση στον σύνδεσμο https://www.coe.int/en/web/human-rights-channel/end-impunity-for-crimes-against-journalists?fbclid=IwAR0q9LBFl4C3UXZSvRHUg7P9hcc9gMbhz6ZK8VLwUOTWoBmQYSFkZic5i8M

[10] Το Ψήφισμα διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://en.unesco.org/sites/default/files/resolution29-en.pdf

[11] Πληροφορίες για το μηχανισμό, τη μεθοδολογία και αρχείο των σχετικών ετήσιων εκθέσεων διαθέσιμα στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://en.unesco.org/themes/safety-journalists/dgreport

[12] Βλ. Ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης ΟΗΕ 69/185 της 18.12.2014 (διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://undocs.org/en/A/RES/69/185), 70/162 της 17.12.2015 (διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://undocs.org/en/A/RES/70/162), 72/175 της 19.12.2017 (διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://undocs.org/en/A/RES/72/175) και 74/157 της 18.12.2019 (διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμό https://undocs.org/en/A/RES/74/157)

[13] Το Ψήφισμα διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/68/163

[14] Πληροφορίες από τον επίσημο ιστότοπο της UNESCO στα αγγλικά https://en.unesco.org/commemorations/endimpunityday και στο άρθρο της 25.10.2018 με τίτλο «Journalists’ safety is a challenge to democracy, says UNESCO ahead of International Day to End Impunity for Crimes against Journalists» διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://en.unesco.org/news/journalists-safety-challenge-democracy-says-unesco-ahead-international-day-end-impunity-crimes

[15] Το Σχέδιο διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://en.unesco.org/sites/default/files/un-plan-on-safety-journalists_en.pdf. Κριτική των αποτελεσμάτων του Σχεδίου διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://en.unesco.org/sites/default/files/report_-_multi-stakeholder_consultation.pdf

[16]Οι Οδηγίες διαθέσιμες στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000375138

[17] Η Σύσταση διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://search.coe.int/cm/Pages/result_details.aspx?ObjectId=09000016806415d9#globalcontainer

[18] Η Πλατφόρμα βρίσκεται στον σύνδεσμο https://www.coe.int/en/web/media-freedom/home

[19] Πληροφορίες από την υποενότητα της Πλατφόρμας για την Ελλάδα στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://www.coe.int/en/web/media-freedom/greece, στοιχεία της 22.05.2021

[20] ΕΔΔΑ Απόφαση της 13.04.2017 HUSEYNOVA κατά Αζερμπαϊτζάν, Προσφυγή 10653/10, διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-172661, απόφαση της 08.11.2005 GONGADZE κατά Ουκρανίας, Προσφυγή 34056/02, διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-70853, απόφαση της 28.03.2000 KILIÇ κατά Τουρκίας, Προσφυγή  22492/93, διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58524, απόφαση της 31.03.2005 ADALI κατά Τουρκίας, Προσφυγή 38187/97, διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-68670, απόφαση της 09.05.2003 TEPE κατά Τουρκίας, Προσφυγή 27244/95, διαθέσιμη στα αγγλικά στον σύνδεσμο http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-61089, απόφαση της 14.09.2010 DİNK κατά Τουρκίας, Προσφυγές 2668/07, 6102/08, 30079/08, 7072/09 και 7124/09, διαθέσιμη στα γαλλικά στον σύνδεσμο http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-100383

[21] Το μήνυμα της Γενικής Διευθύντριας διαθέσιμο στα αγγλικά στον σύνδεσμο https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374737