Αντρέι Τσικατίλο: Ο σοβιετικός καθηγητής που έγινε ο "κόκκινος αντεροβγάλτης"

Κωνσταντίνα Βουλγαρέλη

Ο Αντρέι Ρομάνοβιτς Τσικατίλο είναι ο πιο γνωστός σοβιετικός κατά συρροή δολοφόνος. Έμεινε στην ιστορία ως ο "Χασάπης του Ροστόφ" ή ο "Κόκκινος αντεροβγάλτης". Σκότωσε 53 ανθρώπους στην περιφέρεια του Ροστόφ και σε άλλες περιοχές της Ρωσίας, την Ουκρανίας και του Ουζμπεκιστάν από το 1978 έως και το 1990. Δολοφονούσε παιδιά και γυναίκες, έκοβε και έτρωγε τα γεννητικά τους όργανα και άλλα μέρη του σώματός τους. Συνελήφθη στις 20 Νοεμβρίου 1990 και καταδικάστηκε σε θάνατο για τις 52 δολοφονίες στις 14 Απριλίου 1992. Εκτελέστηκε με μια σφαίρα στο κεφάλι στη φυλακή του Νοβοτσερκάσσκ στις 14 Φεβρουαρίου 1994.

Δολοφονία κατά συρροή αποτελεί η δολοφονία τριών ή περισσότερων ανθρώπων σε περίοδο άνω των τριάντα ημερών με σημαντική περίοδο υποχώρησης (cooling off) ανάμεσα στους φόνους. Αυτοί οι φόνοι συνήθως περιλαμβάνουν ένα θύμα τη φορά. Το εύρος των φόνων και ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι συνήθως άγνωστος. Οι serial killers είναι κυρίως άνδρες και δεν μοιάζουν μεταξύ τους. Έχουν διαφορετικά κίνητρα και απολαβές. Ο καθένας μπορεί να γίνει θύμα, να βρεθεί δηλαδή στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή. Δεν υπάρχει καμία προσωπική σχέση του θύματος με τον θύτη. Όλοι είναι το ίδιο ευάλωτοι. Ακόμα, το φαινόμενο των serial killers δεν περιορίζεται σε μία περιοχή ή χώρα αλλά είναι παγκόσμιο.

Κάποια σημαντικά στοιχεία των serial killers είναι τα εξής: Οι επαναλαμβανόμενοι φόνοι, ότι βρίσκονται ένας με έναν (θύτης - θύμα), η ανύπαρκτη σχέση δράστη- θύματος και το κίνητρο του δράστη, που δεν είναι συνηθισμένο και έχει σημασία μόνο για τον ίδιο. Η ηλικία τους κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 25 με 35 ετών.

Το κίνητρο μπορεί να είναι εσωτερικό, δηλαδή κάτι βαθιά μέσα στον ψυχισμό του να τον παρακινεί να δολοφονήσει (π.χ. μια φωνή), ή εξωτερικό, δηλαδή κάτι από το περιβάλλον του τον σπρώχνει στον φόνο. Ακόμα, μετά την διάπραξη του εγκλήματος ο δολοφόνος περιμένει μία "επιβράβευση", που μπορεί να είναι είτε υλική (π.χ. χρήματα) είτε ψυχολογική (π.χ. η ικανοποίηση που νιώθει μετά τον φόνο), που είναι και η συνηθέστερη στους serial killers.

Ανάλογα με την χωρική και γεωγραφική κινητικότητα του δολοφόνου έχουμε δύο τύπους: Τον γεωγραφικά σταθερό και τον παροδικό. Ο πρώτος ζει και σκοτώνει στην ίδια ή κοντινή περιοχή ενώ ο δεύτερος μετακινείται συνεχώς και σκοτώνει σε διαφορετικά μέρη και γι’ αυτό είναι πιο δύσκολο να συλληφθεί.

Ο καθηγητής που έγινε ο πρώτος serial killer της ΕΣΣΔ

Στη Σοβιετική Ένωση δεν πίστευαν ότι θα είχαν ποτέ δικό τους κατά συρροή δολοφόνο, αφού τους θεωρούσαν φαινόμενο της δυτικής και καπιταλιστικής κοινωνίας. Ο κομμουνισμός δεν θα μπορούσε να εκθρέψει τέτοιο τέρας, εκτιμούσαν. Μέχρι το 1978.

Πρώτο θύμα του 42χρονου Ουκρανού καθηγητή Αντρέι Τσικατίλο ήταν η 9χρονη Γιελένα Ζακοτνόβα, την οποία ξεγέλασε με μια τσιχλόφουσκα. Την οδήγησε σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι που είχε αγοράσει κρυφά απ’ την οικογένειά του και προσπάθησε να την κακοποιήσει, αλλά απέτυχε. Ο Τσικατίλο ήταν σεξουαλικά ανίκανος και δεν είχε καταφέρει ποτέ να συνευρεθεί σεξουαλικά. Μαχαίρωσε το κοριτσάκι στα γεννητικά όργανα, το οποίο και πέθανε από την αιμορραγία ενώ εκείνος πέταξε το άψυχο κορμί της σε ποτάμι. Ωστόσο, δεν συνελήφθη και συνέχισε τη δράση του για μια δεκαετία ακόμη.

Μέχρι το 1990, ο Τσικατίλο σκότωσε 52 φορές. Οι ηλικίες των θυμάτων του κυμαίνονταν μεταξύ 9 και 44 ετών. Δεν τον ενδιέφερε αν ήταν άντρας ή γυναίκα, αγόρι ή κορίτσι. Ήθελε μόνο να είναι μικρόσωμοι ώστε να μπορεί να τους ακινητοποιήσει. Αντλούσε σεξουαλική ικανοποίηση όταν το θύμα του άφηνε την τελευταία του πνοή. Απολάμβανε τις κραυγές, τον πόνο και το αίμα που ανάβλυζε από τα πτώματα. Τους έδενε και τους μαχαίρωνε, ενώ έβγαζε τα μάτια των θυμάτων του, γιατί πίστευε ότι η εικόνα του δολοφόνου αντικατοπτρίζεται στην κόρη του ματιού. Αφού πέθαιναν, ο Τσικατίλο συνήθιζε να κόβει κομμάτια με τα δόντια του, τα οποία κρατούσε ως τρόπαια. Αγαπημένο του ενθύμιο ήταν η μήτρα των γυναικών, για την οποία μάλιστα έλεγε: «Μου αρέσει να τη μασουλάω. Είναι τόσο ροζ και μαλακή».

Ο Αντρέι Τσικατίλο ήταν κατα τ' άλλα υποδειγματικός οικογενειάρχης και σύζυγος. Είχε σπουδάσει στο πανεπιστήμιο, εργαζόταν ως καθηγητής και ήταν αφοσιωμένο μέλος του κομμουνιστικού κόμματος. Η σεξουαλική ανικανότητά του όμως τον στοίχειωνε και ποτέ δεν ξεπέρασε το αίσθημα κατωτερότητας. Σεξ, οργή, ντροπή και ζήλεια δημιούργησαν ένα θανατηφόρο «κοκτέιλ» που εκδηλώθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1978. Ρόλο πιθανόν να έπαιξε στην αρρωστημένη του δράση το ότι στην περιοχή του είχαν σημειωθεί περιστατικά κανιβαλισμού, που θύμα τους ίσως αποτέλεσε και ο μεγαλύτερος αδερφός του. Τα δύσκολα παιδικά χρόνια, η φτώχεια, ο ναζισμός και πολλές προσωπικές ατυχίες είχαν μεγάλο αντίκτυπο στην ψυχολογία του Τσικατίλο.

Ο «Χασάπης του Ροστόφ», όπως τον ονόμασε αποτροπιασμένος ο σοβιετικός Τύπος, επιδόταν σε κανιβαλισμό των θυμάτων του, καταβροχθίζοντας τα γεννητικά όργανα, αφαιρώντας μέλη του σώματος (κυρίως μύτες, μάτια, γλώσσες) και βεβηλώνοντας τις σορούς τους. Ο «κόκκινος Αντεροβγάλτης» αποτελεί στην ουσία το πραγματικό πρόσωπο του Χάνιμπαλ Λέκτερ, του φανταστικού serial killer της «Σιωπής των Αμνών», καθώς πολλές από τις πρακτικές του τις συναντάμε στα βιβλία και τις ταινίες με πρωταγωνιστή τον Χάνιμπαλ.

Δεύτερο θύμα

Το 1981, μια 17χρονη κοπέλα γίνεται το δεύτερο θύμα του. Τη στραγγαλίζει και τη μαχαιρώνει φράζοντάς της το στόμα με χώμα και φύλλα. Τώρα είχε διαμορφώσει πλέον το αποτρόπαιο μοντέλο ερωτικής έξαψης και θανάτου, που θα γινόταν το modus operandi του. Στρέφεται σε παραστρατημένους νέους και παιδιά που το έχουν σκάσει από το σπίτι. Παραφυλάει σε σταθμούς τρένων και απομονωμένες στάσεις λεωφορείων στη διάρκεια των ταξιδιών του. Παρασύρει τα θύματά του σε δασώδεις και ερημικές τοποθεσίες, όπου προσπαθεί να τα βιάσει, αποτυγχάνει όμως πάντα και έτσι στρέφεται στο μαχαίρι.

Το 1984, όταν άλλα δεκαπέντε θύματα προστέθηκαν στον μακρύ κατάλογο του Τσικατίλο η αστυνομία ξεκίνησε το ανθρωποκυνηγητό. Ο Τσικατίλο συλλαμβάνεται. Όχι όμως για τις δολοφονίες, αλλά για μικροκλοπές και αφήνεται έτσι γρήγορα ελεύθερος. Το 1988 φεύγει από το Ροστόφ και συνεχίζει ανενόχλητος το έργο του σκοτώνοντας νεαρά αγόρια και φοιτήτριες. Φτάνοντας στο 1990, όταν ο Γκορμπατσόφ εκχωρεί την ελευθερία του λόγου στα ΜΜΕ και ο Τύπος βουίζει για τα ανατριχιαστικά εγκλήματα του serial killer, η κοινωνία ταράζεται και πιέζει τις Αρχές να τον βρουν και να τον πιάσουν.

Η σύλληψη και η εκτέλεση

Στις 6 Νοεμβρίου του 1990, ο Τσικατίλο βρέθηκε στον σταθμό Ντονλέσκοζ με αίμα στα ρούχα και τα παπούτσια του και μια κόκκινη κηλίδα στο μάγουλο. Ένας αστυνομικός τον είδε και του φάνηκε ύποπτος αλλά δεν τον συνέλαβε. Όταν όμως, εντοπίστηκε το πτώμα της 22χρονης Σβετλάνα Κορόστικ, οι αστυνομικοί αναγνώρισαν το όνομα του Τσικατίλο στις αναφορές και τον παρακολούθησαν για έξι μέρες ενώ αυτός προσέγγιζε παιδιά και νεαρές κοπέλες. Τελικά, τον συνέλαβαν και βρήκαν αμέσως στοιχεία που τον συνέδεαν με τις φρικιαστικές δολοφονίες.

Όμως η ομάδα αίματος του Τσικατίλο διέφερε από του δολοφόνου. Τελικά έλυσαν το μυστήριο. Ο Τσικατίλο αποδείχθηκε ότι ήταν ένα από τα ελάχιστα άτομα στον κόσμο που το αίμα και το σπέρμα του παρουσίαζαν διαφορές. Ο αριθμός των θυμάτων του «Χασάπη του Ροστόφ» ανήλθε σε 56 ψυχές, από τις οποίες αναγνωρίστηκαν οι 53 (31 γυναίκες και 22 αγόρια).

Η δίκη του Τσικατίλο ξεκίνησε στις 14 Απριλίου του 1992. Ο κατηγορούμενος ήταν κλεισμένος σε κελί για να προστατευτεί από τις επιθέσεις του εξαγριωμένου πλήθους. Ο δράστης παρουσίασε τον εαυτό του ως τρελό, ελπίζοντας να καταλήξει σε ψυχιατρική κλινική κι όχι στη φυλακή. Προσποιούνταν ότι πάθαινε κρίσεις, ξεγυμνωνόταν μέσα στο δικαστήριο και μιλούσε ασυνάρτητα. Υποστήριξε ότι η φύση είχε κλέψει τα γεννητικά του όργανα και κατηγόρησε τον Στάλιν για την πείνα που οδήγησε στον κανιβαλισμό του αδελφού του.

Ήταν δύσκολο να αποφανθεί κανείς εάν οι πράξεις του ήταν απόρροια τρέλας ή έγιναν συνειδητά. Ο αμερικανός καθηγητής εγκληματολογίας, Τζακ Λέβιν, είχε υποστηρίξει ότι ήταν περισσότερο κακός παρά τρελός. Σύμφωνα, αντιθέτως, με τον συνταγματάρχη Βίκτορ Μπουράκοφ που είχε ερευνήσει την υπόθεση, ο Τσικατίλο ήταν πολύ άρρωστος, δεν είχε επίγνωση του τι έκανε. Δεν κατάφερε, ωστόσο, να πείσει το δικαστήριο ότι ήταν τρελός. Καταδικάστηκε σε θάνατο και στις 14 Φεβρουαρίου του 1994 εκτελέστηκε με μία σφαίρα στο κεφάλι.

Παρά το ότι τίποτα δεν διέρρευσε από την μέρα της εκτέλεσης, φήμες έλεγαν ότι οι τελευταίες του λέξεις ήταν: «Μη μου τινάξετε τα μυαλά στον αέρα! Οι Ιάπωνες θέλουν να τα αγοράσουν». Και είχε δίκιο, καθώς ένα ιαπωνικό, ένα αμερικανικό και ένα γερμανικό ινστιτούτο επιδίωξαν να αποκτήσουν έναντι παχυλής αμοιβής τον αιμοβόρο εγκέφαλό του μήπως βρουν τι ήταν αυτό που τον είχε μετατρέψει στην ενσάρκωση του κακού.

«Όταν χρησιμοποιούσα το μαχαίρι, μου έφερνε ψυχολογική ανακούφιση. Ήξερα ότι έπρεπε να καταστραφώ. Ήμουν ένα λάθος της φύσης, ένα τρελό τέρας», είναι μια φράση που του αποδίδεται. Τα αποτρόπαια εγκλήματα του «Κόκκινου Αντεροβγάλτη» μεταφέρθηκαν στην μεγάλη οθόνη, στην ταινία «Citizen X».

Η Κωνσταντίνα Βουλγαρέλη ειναι απόφοιτη τμηματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ ΕΚΠΑ