Andrei Romanovich Chikatilo
Η απεικόνιση του διαβόητου serial killer της Σοβιετικής Ένωσης στα ρωσικά Μ.Μ.Ε.
Σκοπός της παρούσας έρευνας με τίτλο: “Η απεικόνιση του διαβόητου serial killer της Σοβιετικής Ένωσης στα ρωσικά Μ.Μ.Ε.”, η οποία εκπονήθηκε από την Αποστολία Π. Τζιβάρα Φιλόλογο ρωσικής γλώσσας και Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων με εξειδίκευση στη Σωφρονιστική επιστήμη στο πλαίσιο των επιστημονικών δράσεων του Crime & Media Lab του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος, με Επιστημονικά Υπεύθυνη την Αγγελική Καρδαρά, Δρα Τμήματος ΕΜΜΕ ΕΚΠΑ, Φιλόλογο, Συγγραφέα-Εισηγήτρια και Εκπαιδεύτρια E-learning ΕΚΠΑ, είναι να διερευνηθεί και να αναλυθεί ο τρόπος με τον οποίο απεικονίστηκε από τα ρωσικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης η υπόθεση του διαβόητου κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνου Andrei Chikatilo ο οποίος δρούσε από το 1978 έως το 1990, δολοφονούσε κατά βάση ανήλικα θύματα και κατακρεουργούσε τα σώματά τους. Πρωτίστως παρουσιάζεται η ζωή του και ειδικότερα τα παιδικά του χρόνια, η δράση του, τα θύματα, η σύλληψη, η δίκη και η εκτέλεσή του. Στη συνέχεια αναλύονται άρθρα των ρωσικών Μ.Μ.Ε. για την υπόθεση και παρουσιάζονται τα ερευνητικά πορίσματα. Η έρευνα κινήθηκε σε δύο επίπεδα. Αφενός επικεντρώθηκε στις πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν εκείνη την εποχή κατά τη σύλληψη και τη δίκη και αφετέρου σε αυτά που δημοσιεύθηκαν αρκετά χρόνια αργότερα με πηχυαίους τίτλους τονίζοντας πόσο ειδεχθή ήταν τα εγκλήματα που τέλεσε ο δράστης. Από την έρευνα προκύπτει πως τα Μ.Μ.Ε. διαχειρίστηκαν την υπόθεση με ιδιαίτερο τρόπο καθώς κατά τη διεξαγωγή της δίκης μετέφεραν μόνο τα γεγονότα, ενώ μεταγενέστερα τα ανέλυαν και χρησιμοποιούσαν χαρακτηρισμούς για τον κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνο.
Λέξεις κλειδιά: ρωσικά Μ.Μ.Ε., serial killer, κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος
Εισαγωγή
Για τη διεξαγωγή της παρούσας μελέτης αντλήθηκαν και αναλύθηκαν 152 άρθρα. Τα 32 εξ αυτών είναι από την εποχή εκδίκασης της υπόθεσης έως και την εκτέλεσή του (1992-1994) και τα 110 είναι μεταγενέστερα. Υλικό για την πραγματοποίηση της έρευνας αποτέλεσαν οι πέντε πρώτες σε αναγνωσιμότητα ρωσικές εφημερίδες και ιστοσελίδες. Ειδικότερα οι ηλεκτρονικές εφημερίδες από όπου συλλέχτηκε το υλικό είναι οι ακόλουθες: Известия, Коммерсарть, Комсольскаяправда, Московскиикосмолец, Аргументыифакты. Οι ιστοσελίδες που χρησιμοποιήθηκαν είναι οι ακόλουθες: РИАНОВОСТИ, Lenta.ru, таss.ru, rbc.ru, газета.ru. Για την ολοκλήρωση της έρευνας χρησιμοποιήθηκε υλικό και από άλλες σελίδες μικρότερες σε αναγνωσιμότητα οι οποίες ασχολούνται με συναφή θέματα. Να σημειωθεί ότι λόγω του ότι τα άρθρα εκείνης της εποχής που εντοπίστηκαν είναι λίγα, χρησιμοποιήθηκαν και άρθρα από ιστοσελίδες και εφημερίδες της σύγχρονης εποχής.
Από την έρευνα προκύπτει πως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κάλυψαν την υπόθεση του Chikatilo εκτενώς εκείνη την εποχή και συνέχισαν να αναπαράγουν το θέμα έως και σήμερα. Την περίοδο εκείνη οι δημοσιογράφοι μετέδιδαν στοιχεία από τη δίκη και μετέφεραν στο αναγνωστικό τους κοινό όλες τις νέες πληροφορίες, ενώ μετά την καταδίκη του ανέφεραν περισσότερες λεπτομέρειες για τις δολοφονίες που είχε διαπράξει. Επιπλέον οι δημοσιογράφοι παρουσίαζαν, μαζί με τα άρθρα τους, σημαντικό φωτογραφικό υλικό που απεικόνιζε τον Chikatilo μέσα στο κλουβί στο οποίο δικάστηκε. Υπήρχαν περαιτέρω φωτογραφίες μέσα από τη δικαστική αίθουσα και από την αναπαράσταση των εγκλημάτων. Μετά τη δίκη και τη θανατική του ποινή, οι δημοσιογράφοι άρχισαν να δημοσιεύουν παλιές φωτογραφίες από τη ζωή του, την οικογένειά του και τα μέρη όπου εργάστηκε. Σε κάποιες εφημερίδες και ιστοσελίδες δημοσίευαν φωτογραφίες των θυμάτων.
Η παιδική ηλικία
Ο Chikatilo γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου του 1936 στο Yablochnoye της Ουκρανίας. Όντας παιδί βίωσε τραυματικά γεγονότα. Είδε τους Ναζί να μπαίνουν στην Ουκρανία και το σπίτι του να καίγεται. Όταν ξεκίνησε ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος, ο πατέρας του Chikatilo πήγε στο μέτωπο και έγινε διοικητής ενός αντάρτικου αποσπάσματος. Αιχμαλωτίστηκε και όταν αφέθηκε ελεύθερος από τους Αμερικάνους, επέστρεψε στην πατρίδα του και εξορίστηκε σε στρατόπεδα, όπου σύντομα πέθανε από φυματίωση[1].
Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος, ο Andrei ήταν μόλις τεσσάρων ετών, αλλά, προφανώς, αυτά τα γεγονότα άφησαν ένα βαρύ αποτύπωμα στην ψυχή του. Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως ο μεγαλύτερος αδερφός του εξαφανίστηκε το 1931 και οι γονείς υποψιάζονταν ότι τον έφαγαν κανίβαλοι κατά τη διάρκεια του τρομερού λιμού στην Ουκρανία τη δεκαετία του '30. Για τον λόγο αυτό η μητέρα του τόνιζε συνεχώς πως δεν έπρεπε να βγαίνει μόνος του ώστε να μην έχει τη ίδια κατάληξη με τον αδερφό του[2]. Για το παιδί, αυτό ήταν μια απίστευτη πίεση στην ψυχή του και ίσως όλα τα τραυματικά γεγονότα που βίωσε, σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, διαδραμάτισαν τον δικό τους ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ως μελλοντικού ανθρωποκτόνου[3].
Στα τέλη του 1942, το χωριό Yablochnoye καταλήφθηκε από τους Γερμανούς. Τότε ο μικρός Andrei είδε για πρώτη φορά πώς οδηγούνταν οι άνθρωποι στην εκτέλεση καθώς οι Γερμανοί πήραν μερικούς από τους κατοίκους και ο Chikatilo μαζί με άλλα παιδιά έτρεξαν πίσω τους. Ο Andrei ξαφνικά σκόνταψε και χτυπώντας το κεφάλι του σε μια πέτρα, έχασε τις αισθήσεις του. Ξύπνησε ανάμεσα σε ένα σωρό ματωμένα σώματα. Οι Γερμανοί πίστευαν πως δεν ζούσε και τον πέταξαν στο λάκκο μαζί με τους άλλους νεκρούς. Το μικρό παιδί ήταν τόσο φοβισμένο που δεν τολμούσε να κουνηθεί και ξάπλωσε δίπλα στους νεκρούς, μέχρι το πρωί[4].
Το 1944 πήγε σχολείο. Ήταν ένα αδύναμο, φιλάσθενο αγόρι, που μερικές φορές λιποθυμούσε από την πείνα στην τάξη. Επιπλέον, μέχρι την ηλικία των 12 ετών, έπασχε από ενούρηση, για την οποία η μητέρα του τον χτυπούσε συνεχώς[5]. Στην τάξη, ο Chikatilo δεχόταν συνεχώς λεκτικές επιθέσεις λόγω της μυωπίας του. Η άσχημη συμπεριφορά των συνομηλίκων του τον επηρέασε τόσο πολύ που άρχισε να φοράει γυαλιά μετά τα 30 του χρόνια. Μετά την αποφοίτησή του από το λύκειο, προσπάθησε να εισαχθεί στη Νομική Σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας αλλά δεν τα κατάφερε. Έναν χρόνο αργότερο αποφοίτησε από μία τεχνική σχολή επικοινωνίας και εργάστηκε στην κατασκευή ηλεκτρικών γραμμών. Μετά το κολλέγιο παρακολούθησε τη σχολή του τμήματος αλληλογραφίας του Ηλεκτρομηχανολογικού Ινστιτούτου Μηχανικών της Μόσχας. Το 1964 σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Rostov ρωσική γλώσσα και φιλολογία και ξεκίνησε να διδάσκει σε σχολείο. Στα 27 του χρόνια γνώρισε την Θεοδοσία, παντρεύτηκαν και απέκτησαν δύο παιδιά. Ήταν φανατικό μέλος του κομμουνιστικού κόμματος και θεωρούταν σωστός οικογενειάρχης και άνθρωπος[6]. Παρά τις προσπάθειές του για να γίνει ένα σωστό και ενεργό μέλος της κοινωνίας, οι αντίξοες παιδικές τραυματικές εμπειρίες που έζησε και το ασταθές οικογενειακό περιβάλλον φαίνεται να είχαν αντίκτυπο στην ζωή και τις πράξεις του
Έτσι τον Μάιο του 1973 διέπραξε την πρώτη του σεξουαλική παρενόχληση σε μαθήτρια και έπειτα συνέχισε να παρενοχλεί και άλλους μαθητές του. Το 1974 τον απέβαλαν γι’ αυτή την απρεπή συμπεριφορά χωρίς όμως ο διευθυντής του σχολείου να γνωστοποιήσει ποτέ στις αρχές την υπόθεση. Μετακόμισε σε άλλη πόλη της Ρωσίας και συγκεκριμένα στο Sakhty[7]. Εκεί ξεκίνησε τα αιματηρά εγκλήματά του ο «Μανιακός από τη ζώνη του δάσους», όπως τον χαρακτήρισαν αργότερα οι εφημερίδες αποδίδοντας με αυτό τον τρομακτικό, κινηματογραφικό θα μπορούσαμε να πούμε, τίτλο την εγκληματική του δράση.
Η δράση του
Ο Chikatilo διέπραττε τα εγκλήματά του στις πόλεις όπου διέμενε αλλά και σε περιοχές όπου ταξίδευε για επαγγελματικούς λόγους. Από το 1978 έως το 1990,τα θύματα του ήταν γυναίκες, κορίτσια και αγόρια από περιοχές της νότιας Ρωσίας, τα Ουράλια όρη και την Κεντρική Ασία. Ο Chikatilo, αν και ήταν παντρεμένος και είχε δύο παιδιά, μπορούσε να λάβει σεξουαλική ικανοποίηση μόνο τη στιγμή της δολοφονίας, όπως ο ίδιος δήλωσε στη δίκη του[8]. Το πρώτο του θύμα ανακαλύφθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 1978, στην πόλη Shakhty στην περιοχή του Rostov. Ήταν η εννιάχρονη μαθήτρια Lena Zakotnova και βρέθηκε ακρωτηριασμένη. Από την εξέταση διαπιστώθηκε ότι η ασφυξία ήταν η αιτία θανάτου του παιδιού, αλλά πριν την στραγγαλίσει, ο δολοφόνος την μαχαίρωσε πολλές φορές και στη συνέχεια πέταξε το σώμα της και τη σχολική τσάντα στο ποτάμι[9].
Υπήρχαν αρκετά στοιχεία που συνέδεαν τον Chikatilo με τη δολοφονία του κοριτσιού όπως ίχνη αίματος τα οποία βρέθηκαν κοντά στην οικία του, οι γείτονες επίσης είχαν ενημερώσει την αστυνομία ότι ήταν στο σπίτι του εκείνο το βράδυ και ακόμη ένας μάρτυρας είχε δώσει κατάθεση στην αστυνομία με λεπτομερή περιγραφή η οποία έμοιαζε πολύ με τον Chikatilo, τον οποίο είχε δει να μιλά με το κορίτσι στη στάση του λεωφορείου. Παρά τα στοιχεία αυτά οι υποψίες δεν στράφηκαν προς αυτόν, καθώς αποτελούσε πρότυπο οικογενειάρχη και πολίτη. Ένοχος θεωρήθηκε ένας άνδρας που διέμενε κοντά στην περιοχή που βρέθηκε το πτώμα και είχε εκτίσει ποινή δέκα ετών για τον βιασμό και τη δολοφονία ενός δεκάχρονου κοριτσιού. Ο Alexander Kravchenko κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο, οι συγγενείς της δολοφονημένης μαθήτριας ζήτησαν επανεξέταση της υπόθεσης και την καταδίκη του σε θάνατο. Στις 5 Ιουλίου 1983, ο Kravchenko πυροβολήθηκε αν και δήλωνε αθώος μέχρι τέλους.
Το επόμενο θύμα του Chikatilo ήταν η 17χρονη Larisa Tkachenko η οποία δολοφονήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1981. Την έπνιξε και την χτύπησε μέχρι θανάτου. Έως το 1984 είχε σκοτώσει 15 ανθρώπους και συνέχισε τις δολοφονίες έως το 1990[10]. Σημαντικό είναι να σημειωθεί πως ο δολοφόνος έβγαζε τα μάτια των θυμάτων του, καθώς ασπάζονταν έναν ρωσικό μύθο ο οποίος έλεγε πως η τελευταία εικόνα του δολοφόνου αποτυπώνεται στις κόρες των ματιών του θύματος πριν πεθάνει, σαν φωτογραφία.
Η έρευνα παρεμποδίστηκε από τρία γεγονότα: πρώτον, τα εγκλήματα αυτού του είδους ήταν πρωτοφανή και δεν υπήρχαν ειδικοί μελετητές σε κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτονίες στην αστυνομία του Rostov. Δεύτερον οι ειδικοί που διενεργούσαν την έρευνα πίστευαν ότι υπήρχαν δύο δολοφόνοι, ένας που σκότωνε τα αγόρια και άλλος που σκότωνε τα κορίτσια. Τρίτον, πολλά πτώματα βρέθηκαν αρκετούς μήνες μετά τη δολοφονία (κάποια δεν βρέθηκαν καθόλου) και ήταν δύσκολο να αναγνωριστούν. Κατά συνέπεια αυτά τα στοιχεία ήταν ανασταλτικοί παράγοντες ώστε να σκιαγραφηθεί το προφίλ του δολοφόνου. Έτσι, η υπόθεση προχώρησε νωθρά και δεν μπορούσε η αστυνομία να εστιάσει σε κανέναν ύποπτο για πολλά χρόνια[11].
Τα θύματα του Chikatilo
Τα θύματα του ανέρχονται σε 53. Όμως με βάση τα στοιχεία της ρωσικής αστυνομίας από το 1978 έως το 1990, ο Chikatilo σκότωσε περισσότερους από 65 ανθρώπους. Ο ίδιος όμως ομολόγησε ότι σκότωσε 55. Τα περισσότερα θύματα ήταν
παιδιά, αγόρια, κορίτσια και νέες γυναίκες. Σκότωσε συνολικά 21 αγόρια (ηλικίας 8 έως 16 ετών), 14 κορίτσια (από 9 έως 17 ετών) και 17 γυναίκες. Παραπλανούσε τα θύματά του και τα απομόνωνε σε δασικές περιοχές όπου διέπραττε τις δολοφονίες. Τα θύματα του κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνου βρίσκονταν τις περισσότερες φορές βεβηλωμένα, καθώς αφαιρούσε ή έκοβε κομμάτια από το πρόσωπο και το σώμα των θυμάτων κυρίως από τα γεννητικά όργανα και το στόμα[12].
Η σύλληψη
Η αστυνομία, με τη βοήθεια του ψυχιάτρου Alexander Olimpievich Bukhanovsky, είχε καταλήξει πως ο άνθρωπος που κρυβόταν πίσω από τις επιθέσεις ταξίδευε με τρένα, λεωφορεία και κινούταν κοντά σε σταθμούς. Μικρές ομάδες αστυνομικών με πολιτικά, παρακολουθώντας κυριολεκτικά κάθε ύποπτο άνδρα, εξέταζαν προσεκτικά τη δασική ζώνη και τις περιοχές που γειτνιάζουν με τους σιδηροδρομικούς σταθμούς ώστε να συλλάβουν τον δράστη αυτών των αποτρόπαιων εγκλημάτων. Σε όλους τους σταθμούς περιπολούσαν ένστολοι αστυνομικοί. Στις αρχές Νοεμβρίου του 1990 ένας αστυνομικός σε έναν απόμακρο σιδηροδρομικό σταθμό εντοπίζει κάποιον που βγαίνει από το δάσος. Παρατηρεί κηλίδες αίματος στο μάγουλό του, ένα σημάδι από βαθύ κόψιμο στο χέρι και το παλτό του λερωμένο με γρασίδι και χώμα[13].
Αμέσως τον σταμάτησε και του ζήτησε να δείξει τα έγγραφά του. Ο αστυνομικός παρατήρησε προσεκτικά τα ρούχα του Chikatilo (φορούσε κοστούμι και γραβάτα), τα οποία δεν ήταν καθόλου κατάλληλα για περπάτημα στο δάσος. Αλλά αυτό, φυσικά, δεν ήταν επαρκής λόγος για τη σύλληψη του καθώς δεν προέκυψαν άλλα ενοχοποιητικά στοιχεία εις βάρος του. Παρόλα αυτά ο αστυνομικός ανέφερε το περιστατικό στους ανωτέρους του. Λίγες μέρες αργότερα ανακαλύφθηκε το πτώμα μιας 22χρονης κοπέλας από έναν περαστικό και υποψιάστηκαν ότι ίσως είναι θύμα του Chikatilo. Η αστυνομία τον έθεσε υπό στενή παρακολούθηση και ανακάλυψε πως συμπεριφερόταν ύποπτα, αφού πλησίαζε νεαρές κοπέλες και παιδιά και προσπαθούσε να κουβεντιάσει μαζί τους. Επίσης σύχναζε στα μέρη όπου είχαν βρεθεί τα προηγούμενα θύματα του. Τελικά, στις 20 Νοεμβρίου 1990, ο Chikatilo συνελήφθη[14]. Στο διαμέρισμα όπου διέμενε βρεθήκαν 23 συνολικά μαχαίρια κουζίνας, ένα σφυρί και ένας χαρτοφύλακας στον οποίο βρίσκονταν ένα μαχαίρι, σχοινί και βαζελίνη[15]. Παρόλο που οι αρχές τον θεωρούν ύποπτο, εκείνος δεν παραδέχεται την ενοχή του και αρνείται κάθε κατηγορία. Σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους έπρεπε κατά τη διάρκεια 10 ημερών να τον συνδέσουν με τα εγκλήματα, αλλιώς θα έπρεπε να αφεθεί ελεύθερος. Για 8 ημέρες δεν αποδεχόταν τις κατηγορίες και την ενάτη μέρα κάλεσαν τον ψυχίατρο Bukhanovsky, ο οποίος έμεινε μαζί του για 24 ώρες[16]. Ο ψυχίατρος έπεισε τον Chikatilo ότι δεν τον ενδιαφέρει η υπόθεση από νομική άποψη και ούτε επιθυμεί να τον κατηγορήσει και έτσι του ομολόγησε όλες τις δολοφονίες που διέπραττε επί 12 ολόκληρα χρόνια[17].
Η δίκη- εκτέλεση
Στη δίκη, ο Chikatilo παραδέχτηκε ότι για πρώτη φορά βίωσε σεξουαλική ικανοποίηση τη στιγμή της δολοφονίας του πρώτου θύματος (Δεκέμβριος 1978)[18]. Ήταν η πρώτη υπόθεση τόσο ιδιάζουσα και υψηλού εγκληματολογικού ενδιαφέροντος που έλαβε χώρα στα χρονικά της ρωσικής ιστορίας και γι’ αυτό το δικαστήριο επέτρεψε στα Μ.Μ.Ε. να παρευρίσκονται στη δικαστική αίθουσα. Δικάστηκε στις 14 Απριλίου του 1992 σε ένα μεγάλο κελί ώστε να τον προστατέψει η αστυνομία από τους γονείς των θυμάτων και τον κόσμο που ήταν εξαγριωμένος.
Μιλώντας στη δίκη, ο πατέρας του 11χρονου Ivan Fomin είπε: «Έχω ένα αίτημα στο δικαστήριο. Δεν χρειάζεται να τον καταδικάσουμε σε θάνατο. Ας είναι 15 χρόνια. Ας είναι λιγότερο. Αλλά μετά από τους αστυνομικούς της KGB*, όπου τον κρύβουν τόσο καιρό, θα φτάσει σε εμάς. Άκου, Chikatilo, τι θα κάνουμε με σένα: θα επαναλάβουμε όλα όσα έκανες με τα παιδιά μας. Chikatilo, θα επαναλάβουμε τα πάντα! Και σταγόνα-σταγόνα, θα νιώσεις πόσο οδυνηρό είναι...»
Ο Chikatilo έχοντας γνώση της ύπαρξης των Μ.Μ.Ε. μέσα στη δικαστική αίθουσα προσπάθησε να αποδείξει πως πάσχει από ψυχική διαταραχή με σκοπό να γλιτώσει την καταδίκη και να βρεθεί σε ψυχιατρική κλινική και όχι στη φυλακή. Όμως το δικαστήριο απεφάνθη από τα στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί για την ενοχή του και του επεβλήθη η θανατική ποινή δια πυροβολισμού. Η ετυμηγορία «εκτέλεση» έγινε δεκτή με χειροκροτήματα[19].
Ωστόσο, ακόμη και μετά από αυτό, συνέχισε να αντιστέκεται στη δικαιοσύνη. Κάθε μέρα στο κελί της απομόνωσης όπου κρατούνταν, ο Chikatilo έκανε καταγγελίες κατά των εκπροσώπων του νόμου, των ανακριτών και των δικαστών. Πριν από την εκτέλεση της ποινής, έγραψε μια αίτηση για απονομή χάριτος προς τον τότε Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Yeltsin. Όμως η αίτηση απορρίφθηκε[20]. Στις 14 Φεβρουαρίου 1994, ο Andrei Romanovich Chikatilo, καταδικασμένος σε θάνατο για 52 φόνους εκ προμελέτης, εκτελέστηκε με μία μόνο σφαίρα στο πίσω μέρος του κεφαλιού[21].
Η προβολή και παρουσίαση της υπόθεση στα ρωσικά Μ.Μ.Ε.
Η παρούσα υπόθεση πήρε μεγάλη διάσταση στα Μ.Μ.Ε. καθώς ήταν η πρώτη φορά που εκδικαζόταν ένας κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος. Έως και σήμερα προβάλλεται η υπόθεση του, διότι ο Chikatilo παραμένει ένας από τους πιο αιμοσταγείς δολοφόνους που υπήρξαν εκείνη την περίοδο και είναι ο πρώτος κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος της Σοβιετικής Ένωσης.
Για το παλιό υλικό αντλήθηκαν πληροφορίες από τις ηλεκτρονικές εφημερίδες Коммерсантъ και Аргументыифакты στις οποίες περιέχονται άρθρα από την περίοδο του 1992 όπου ήταν και η χρονική περίοδος που ο Chikatilo δικάστηκε έως και το 1994 που εκτελέστηκε. Ακόμη πληθώρα παλιών άρθρων αντλήθηκαν και από τις ηλεκτρονικές ιστοσελίδες lenta.ru και газета.ru. Από τις υπόλοιπες εφημερίδες και ιστοσελίδες οι οποίες αποτέλεσαν πηγές για την έρευνα και είναι πρώτες σε αναγνωσιμότητα αντλήθηκε υλικό μεταγενέστερο καθώς οι περισσότερες από αυτές περιέχουν άρθρα από το 2001 έως και σήμερα. Σημαντικό είναι επίσης να αναφερθεί πως από τις εφημερίδες και τις ιστοσελίδες που αποτέλεσαν αντικείμενο της έρευνας υπήρχαν κάποιες που είχαν περισσότερο υλικό και άλλες λιγότερο. Πιο συγκεκριμένα οι ηλεκτρονικές εφημερίδες είχαν τα περισσότερα σε αριθμό άρθρα και ρεπορτάζ σχετικά με την υπόθεση, ενώ στις ιστοσελίδες υπήρχε πολύ υλικό στις lenta. ru, Газета.ru και στη РИАНОВОСТИ συγκριτικά με τις υπόλοιπες.
Σύμφωνα με τις παλιές ηλεκτρονικές εφημερίδες Коммерсантъ και Аргументыифакты την εποχή εκδίκασης της υπόθεσης οι δημοσιογράφοι που έγραφαν σχετικά με αυτή, απέφευγαν να χαρακτηρίσουν τον καθ’ ομολογία δολοφόνο. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι τον αποκαλούσαν με το ονοματεπώνυμό του σε αντίθεση με τη μεταγενέστερη εποχή όπου στις περισσότερες εφημερίδες και ιστοσελίδες τον αποκαλούσαν με διάφορους πολύ έντονους, σοκαριστικούς και τρομακτικούς χαρακτηρισμούς. Μετά την ολοκλήρωση της δίκης και αφού είχε καταδικαστεί σε θανατική ποινή τα ρωσικά Μ.Μ.Ε. τον χαρακτήρισαν ως μανιακό, αδίστακτο δολοφόνο, σεξουαλικά μανιακό, σοβιετικό Τζάκ Αντεροβγάλτη, δολοφόνο του Rostov και άλλους παρόμοιους χαρακτηρισμούς.
Οι δημοσιογράφοι στα άρθρα και τα ρεπορτάζ το διάστημα που πραγματοποιούνταν η δίκη ανέφεραν με κάθε λεπτομέρεια όσα διαδραματίζονταν μέσα στη δικαστική αίθουσα. Ανέφεραν τα σημαντικότερα σημεία της απολογίας του και μετέφεραν τα λόγια των γονιών των θυμάτων. Ακόμη εστίαζαν στην συμπεριφορά του η οποία θεωρήθηκε αλλόκοτη. Αφότου καταδικάστηκε οι δημοσιογράφοι άρχισαν να εστιάζουν στην αγριότητα με την οποία δολοφονούσε τα θύματα του καθώς και στους λόγους που ενδεχομένως τον οδήγησαν σε αυτές τις πράξεις.
Όσον αφορά το φωτογραφικό υλικό εκείνης της εποχής, η πλειοψηφία των δημοσιογράφων στις ηλεκτρονικές εφημερίδες Известия, Коммерсантъ, Аргументыифакты, Комсомольскаяправда και Московскийкомсомолец αναρτούσαν στα άρθρα τους φωτογραφίες που έδειχναν τον Chikatilo μέσα στο κλουβί-κελί στο οποίο δικάστηκε και φωτογραφίες του μέσα από τη φυλακή και από τη σύλληψη του. Επιπλέον σε κάποιες εγκληματολογικές ιστοσελίδες υπάρχουν φωτογραφίες από την αναπαράσταση των δολοφονιών στη σκηνή του εγκλήματος. Από το 1994 και μετέπειτα αναρτήθηκε περισσότερο φωτογραφικό υλικό και ιδιαίτερα των θυμάτων. Στις δημοφιλέστερες εφημερίδες και ιστοσελίδες υπάρχουν τα πρόσωπα των παιδιών που δολοφόνησε και σαφώς το πρόσωπο του δράστη, ενώ σελίδες εγκληματολογικού ενδιαφέροντος έχουν αναρτήσει φωτογραφίες των θυμάτων από τις σκηνές των εγκλημάτων οι οποίες είναι αποτροπιαστικές. Η ανάρτηση φωτογραφιών, ειδικά των θυμάτων και των τόπων του εγκλήματος δημιουργούν αναμφίβολα μία πολύ έντονη συναισθηματική φόρτιση στο κοινό. Επιπροσθέτως μέσα στα άρθρα παρουσιάζονται κάποια από τα μέρη όπου διέπραξε τις δολοφονίες του ο κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνος. Ιστοσελίδες όπως η lenta.ru ασχολήθηκαν εκτενώς με τα θύματα και ιδιαίτερα με τον τρόπο με τον οποίο εξαφανίστηκαν, με τις έρευνες που έγιναν από τις αστυνομικές αρχές για να βρεθούν, λεπτομέρειες για τη ζωή τους, καθώς τον τόπο και τον τρόπο που βρέθηκαν.
Σε πολλές εφημερίδες και ιστοσελίδες όπως οι Serial-Killers.ru και Газета.ru καταγράφηκε η επιστημονική άποψη και παραχώρησαν συνεντεύξεις ψυχολόγοι, ειδικοί επιστήμονες και καθηγητές εγκληματολογίας, οι οποίοι σχολίαζαν την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο Chikatilo. Υποστήριζαν πως πιθανότατα τα βαθιά τραύματα που είχαν μείνει από την παιδική του ηλικία διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του[22]. Αρκετοί δημοσιογράφοι είχαν επικοινωνία και με τον υπεύθυνο των ερευνών, τον αρχηγό της αστυνομίας Viktor Burakov για πιο λεπτομερείς πληροφορίες.
Αξιοσημείωτο είναι να αναφερθεί πως σε πληθώρα άρθρων υπάρχουν αποκλίσεις για το πώς παρουσιάζονται τα γεγονότα όσον αφορά τη ζωή του, τα παιδικά του χρόνια, τον γάμο του, τις σπουδές του, τη δράση του, την καταδίκη του αλλά και τον αριθμό των θυμάτων του. Ακόμη σε ορισμένες ιστοσελίδες αναφέρονται γεγονότα τα οποία δεν έχουν εξακριβωθεί. Ειδικότερα σε κάποια άρθρα αναφέρεται πως η μητέρα του Chikatilo βιάστηκε από τους Γερμανούς μπροστά στα μάτια του μικρού τότε παιδιού και πως οι ίδιοι οι γονείς είχαν κανιβαλίσει τον αδερφό του όμως αυτές οι θεωρίες δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Το τελευταίο χρονικό διάστημα τα Μ.Μ.Ε. ασχολούνται ξανά με την υπόθεση του Chikatilo, καθώς η ζωή και η δράση του έχουν γίνει τηλεοπτική σειρά στη Ρωσία.
Επίλογος
Ο Chikatilo ήταν από τους μεγαλύτερους κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνους της Πρώην Σοβιετικής Ένωσης ο οποίος σκότωνε για να αισθανθεί σεξουαλική ικανοποίηση. Τα κίνητρα του ήταν η σκοτεινή πλευρά του εαυτού του, η οποία σύμφωνα με ειδικούς που μελέτησαν την υπόθεσή του οφείλεται στα εφιαλτικά βιώματα που έζησε σε πολύ μικρή ηλικία. Το ασταθές οικογενειακό περιβάλλον, οι εικόνες φρίκης που βίωσε μόλις στα τέσσερα του χρόνια και πολλές άλλες τραυματικές εμπειρίες είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας άνθρωπος με δύο πρόσωπα. Αφενός του καλού οικογενειάρχη, του σωστού συζύγου, πατέρα και ευγενικού μέλους της κοινωνίας και αφετέρου ενός βίαιου ανθρωποκτόνου που αφαίρεσε τη ζωή δεκάδων ανθρώπων προκειμένου να αισθανθεί ικανοποίηση. Το καλό πρόσωπο που έδειχνε στην κοινωνία ήταν και ο λόγος για τον οποίο άργησε να πραγματοποιηθεί η σύλληψη του. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο και αξίζει να υπογραμμισθεί ότι και σε άλλες υποθέσεις υψηλού εγκληματολογικού ενδιαφέροντος οι δράστες ειδεχθών εγκλημάτων εμφανίζονται με ένα διαφορετικό πρόσωπο στην κοινωνία, ακόμα και ως πρότυπα οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Η ζωή και τα αποτρόπαια εγκλήματά του αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας για πολλούς μελετητές, δημοσιογράφους και συγγραφείς. Το θέμα αυτό απασχόλησε όχι μόνο τη Ρωσία και γενικότερα τις χώρες της Πρώην Σοβιετικής Ένωσης, αλλά σχολιάστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα Μ.Μ.Ε. κάλυψαν το γεγονός από την αρχή της σύλληψης έως και τη δίκη του. Δημοσιογράφοι ήταν παρόντες και μετέδιδαν λεπτομερώς τα τεκταινόμενα, μιας ζοφερής πραγματικότητας. Μετά την καταδίκη του τα Μ.Μ.Ε. συνέχισαν να ασχολούνται με το θέμα και έως σήμερα συχνά αναφέρονται σε αυτή την πρωτοφανή υπόθεση, μιας «σκοτεινής» προσωπικότητας όπως αυτή του Chikatilo.
Αποστολία Π. Τζιβάρα, Φιλόλογος Ρωσικής γλώσσας, ΜΔΕ Εκπαίδευση Ενηλίκων - Σωφρονιστική επιστήμη
*KGB ήταν το επίσημο όνομα ενός οργανισμού στην υπηρεσία της Σοβιετικής Ένωσης ως υπηρεσία ασφάλειας, μυστική αστυνομία και οργανισμός πληροφοριών, από το 1954 έως το 1991.
Βιβλιογραφία
Артемьева Ж. Г. Криминологический портрет серийного сексуального убийцы // Вестник ЮУрГУ. – Челябинск 2016. – № 4.
Бурлакова В. Н. Криминология: Учебное пособие – Санкт-Петербург : Питер, 2013.
Conradi, Peter J. (1992). The Red Ripper: Inside the Mind of Russia’s Most Brutal Serial Killer. New York City: Open Road Integrated Media.
Πηγές από ρωσικές ιστοσελίδες
[1]https://manhunters.ru/samye-izvestnye-manyaki/andrej-romanovich-chikatilo/
[2]https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1194227#cite_note-3
[3]http://www.serial-killers.ru/karts/chikatilo.htm
[4]https://lenta.ru/articles/2019/11/23/chikatilo/
[5]https://24smi.org/celebrity/3923-andrei-chikatilo.html
[6]http://www.serial-killers.ru/karts/chikatilo.htm
[7]http://murders.ru/4ika-4ika-4ikatila_1.html
[8]https://rg.ru/2003/11/15/manjaki.html
[9]http://www.serial-killers.ru/karts/chikatilo.htm
[10]https://bit.ly/3pKv2Oi
[11]https://aif.ru/society/people/neulovimyy_potroshitel_na_chyom_30_let_nazad_popalsya_chikatilo
[12]https://bit.ly/3GDCH7T
[13]https://mir24.tv/articles/16435539/gde-ya-byval-ostavalis-trupy-tak-poluchalos-kak-andrei-chikatilo-stal-manyakom
[14]https://lenta.ru/articles/2020/11/22/chikatilothree/
[15]https://life.ru/p/1138440
[16]https://knife.media/get-chikatilo/
[17]https://www.kommersant.ru/doc/185769
[18]https://www.gazeta.ru/science/2020/11/19_a_13367509.shtml
[19]https://photochronograph.ru/2021/02/21/chikatilo-samyj-izvestnyj-sovetskij-serijnyj-ubijca/
[20]https://www.kommersant.ru/doc/4743108
Ηλεκτρονικές εφημερίδες και ιστοσελίδες που χρησιμοποιήθηκαν για την έρευνα
https://www.mk.ru/
https://www.kp.ru/
https://www.kommersant.ru/?from=logo
https://iz.ru/
https://ria.ru/
https://lenta.ru/
https://www.gazeta.ru/
https://tass.ru/
https://www.rbc.ru/
https://aif.ru/
Πληθώρα άρθρων χρησιμοποιήθηκαν για την συλλογή στοιχείων για το παρόν άρθρο, βλ. ενδεικτικά:
1)https://timenote.info/ru/Andrej-Chikatilo
2)http://www.serial-killers.ru/ugolovno-processualnye-akty/prospektivnyj-portret-chikatilo.htm
3)https://aif.ru/society/law/ya_chuvstvoval_on_ubiyca_intervyu_so_sledovatelem_poymavshim_chikatilo
4)https://www.starhit.ru/story/andrey-chikatilo-kak-zabityiy-rebenok-i-uchitel-russkogo-yazyika-stal-samyim-izvestnyim-manyakom-222986
5)https://rg.ru/2021/04/06/psihiatr-buhanovskaia-my-otkryli-iashchik-pandory-reshiv-chto-cheloveku-mozhno-vse.html
6)https://archive.aif.ru/archive/1642145
7)https://lenta.ru/articles/2013/04/18/buhanovsky/
8)https://lenta.ru/articles/2020/11/22/chikatilothree/
9)https://lenta.ru/articles/2021/01/23/schoolgirl/
[1] https://manhunters.ru/samye-izvestnye-manyaki/andrej-romanovich-chikatilo/
[2] https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1194227#cite_note-3
[3] http://www.serial-killers.ru/karts/chikatilo.htm
[4] https://lenta.ru/articles/2019/11/23/chikatilo/
[5] https://24smi.org/celebrity/3923-andrei-chikatilo.html
[6] http://www.serial-killers.ru/karts/chikatilo.htm
[7] http://murders.ru/4ika-4ika-4ikatila_1.html
[8] https://rg.ru/2003/11/15/manjaki.html
[9] http://www.serial-killers.ru/karts/chikatilo.htm
[10] https://bit.ly/3pKv2Oi
[11] Артемьева Ж. Г. Криминологический портрет серийного сексуального убийцы // Вестник ЮУрГУ. – Челябинск 2016. – № 4.
[12] Бурлакова В. Н. Криминология: Учебное пособие – Санкт-Петербург : Питер, 2013.
[13]https://aif.ru/society/people/neulovimyy_potroshitel_na_chyom_30_let_nazad_popalsya_chikatilo
[14] https://bit.ly/3GDCH7T
[15] https://mir24.tv/articles/16435539/gde-ya-byval-ostavalis-trupy-tak-poluchalos-kak-andrei-chikatilo-stal-manyakom
[16] https://lenta.ru/articles/2020/11/22/chikatilothree/
[17] https://life.ru/p/1138440
[18] https://knife.media/get-chikatilo/
[19] https://www.kommersant.ru/doc/185769
[20] https://www.gazeta.ru/science/2020/11/19_a_13367509.shtml
[21] https://photochronograph.ru/2021/02/21/chikatilo-samyj-izvestnyj-sovetskij-serijnyj-ubijca/
[22] https://www.kommersant.ru/doc/4743108