Εισαγωγή, εκπαίδευση, αξιολόγηση και εξέλιξη των αστυνομικών

Μαστρογιάννης Β., Χήρας Χ., Κορομηλάς Ν.

Περίληψη: Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να προταθεί ένα άλλο μοντέλο διοίκησης, εισαγωγής, εκπαίδευσης, αξιολόγησης και εξέλιξης του Αστυνομικού Προσωπικού, καθώς και να συμβάλει στην διαμόρφωση μιας άλλης σύγχρονης κουλτούρας γύρω από τον θεσμό της Αστυνομίας, ο οποίος ταλανίζεται δεκαετίες τώρα από την πολιτική και κοινωνική απαξίωση και απόρριψη, κυρίως από τις λανθασμένες επιλογές των εκάστοτε πολιτικών ηγεσιών και Κυβερνήσεων.

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ- ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Η Διοίκηση με τις πράξεις και τις ενέργειές της, επεμβαίνει στον κλειστό κύκλο ζωής και δικαιωμάτων των πολιτών,^[1] αλλά οι δράσεις της, θα πρέπει να στηρίζονται σε κάθε περίπτωση στο νόμο, ο οποίος την εφοδιάζει στην ουσία με μια ανώτερη δύναμη επιβολής και καταναγκασμού. Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει ή να αντισταθεί, χωρίς νόμιμη αιτία, στη δημόσια αυτή εξουσία^[2].

Η δημόσια διοίκηση, στο σύνολό της, αλλά και ειδικά η Αστυνομία, ιδιαίτερα μετά τις επαναλαμβανόμενες κρίσεις, καλείται να ανταπεξέλθει σε σύγχρονες και ολοένα αυξανόμενες ανάγκες και να καταστεί αποτελεσματική. Για την αντιμετώπιση αυτών των σύνθετων προβλημάτων, «απαιτείται να δρομολογηθούν ολιστικές μεταρρυθμίσεις, επί τη βάσει ενός κοινά αποδεκτού εργαλείου που μπορεί να διευκολύνει τη μετάβαση από μια μη ικανοποιητική κατάσταση, σε μία επιθυμητή μελλοντική κατάσταση, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο οδικό χάρτη^[3]» .

Η μεταρρύθμιση ως έννοια γενικά, αποτυπώνει το σύστημα αλλαγής της οργάνωσης των διοικητικών συστημάτων, διά της σύνδεσης και με ομαλό τρόπο μετάβασης, από το παλιό, στο νέο. Έχουν δε δραστικό χαρακτήρα αφού εισάγουν καινοτομίες και σημαντικές αλλαγές στις δομές της Δημόσιας Διοίκησης.^[4]

Ο ανασχεδιασμός των επιχειρησιακών διαδικασιών ενός Οργανισμού πρέπει να στοχεύσει στην ουσιαστική από τη βάση, αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του, επιδιώκοντας βελτιώσεις, σε μετρήσιμα μεγέθη, που έχουν να κάνουν με το κόστος, την ποιότητα των υπηρεσιών, την ταχύτητα και την εξυπηρέτηση^[5].

Σε αυτά τα μεταρρυθμιστικά  εγχειρήματα, το ζητούμενο στις περισσότερες Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις, είναι η ενίσχυση του ρόλου του «Κράτους Στρατηγείου» που θα ασκεί επιτελικά καθήκοντα, θα συντονίζει και θα εποπτεύει την υλοποίηση των δημόσιων πολιτικών. Παράλληλα θα πρέπει να  «αποκεντρώνει επιτυχώς τις απαραίτητες αρμοδιότητες στις Αποκεντρωμένες υπηρεσίες του, να είναι ευέλικτο και να ανταποκρίνεται στις αναδυόμενες ανάγκες των πολιτών, να μεριμνά για την παροχή ποιοτικά αναβαθμισμένων δημόσιων υπηρεσιών σε όλους τους χρήστες (πολίτες, επιχειρήσεις, λοιπές υπηρεσίες του δημοσίου τομέα), να συνομιλεί αποτελεσματικά με μία σειρά φορέων της κοινωνίας των πολιτών, ενώ παράλληλα να διαφυλάττει τα βασικά ατομικά δικαιώματα των πολιτών και να σέβεται την αξιοπρέπεια και την προσωπικότητα του ατόμου.»^[6]

Περαιτέρω οι επιδιωκόμενες αλλαγές πρέπει να έχουν ως στόχο την αναβάθμιση της διοικητικής συμπεριφοράς προκειμένου αυτή να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στο πολιτικοκοινωνικό περιβάλλον, μέσα βέβαια σε ένα πλαίσιο που να μπορούν αυτές να αφομοιωθούν και όχι να επιβάλλονται εκ των άνω, με βεβιασμένες και σπασμωδικές νομοθετικές πρωτοβουλίες^[7].

Στη χώρα μας έχουν υπάρξει πολλές απόπειρες μεταρρυθμίσεων χωρίς αποτέλεσμα κι έτσι οι ορφανές μεταρρυθμίσεις^[8] εμπλουτίζουν διαχρονικά τις κυβερνητικές ατζέντες χωρίς όμως να υλοποιούνται. Εξαίρεση αποτελούν ίσως κάποιες μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων, οι οποίες  προχωρούν με ταχύτερο ρυθμό, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που βιώνει η Ελλάδα.

Από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα έγιναν πολλά για τον εκδημοκρατισμό της Αστυνομίας, αλλά σχεδόν πάντα οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, έμεναν στη μέση κυρίως από την απροθυμία των κυβερνήσεων που υπολόγιζαν το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και λόγω των αντιμεταρρυθμιστικών ομάδων πίεσης που είχαν τις κατάλληλες προσβάσεις και φυσικά κάποιο «όφελος» από τη στασιμότητα και την ανακύκλωση της πελατοκρατίας, από τη διαπλοκή^[9] και τα μικροσυμφέροντα.

Β. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

 

1. Η ιστορική εξέλιξη του θεσμού της Αστυνομίας φέρνει στο φως ζητήματα δικαίου, κουλτούρας και αναπαραστάσεων, διαφορετικά κατά περιόδους αλλά πάντοτε κρίσιμα για τη Δημοκρατία^[10]. Η τριγωνική σχέση «Κράτος-Αστυνομία- Πολίτης» υλοποιείται με την υποχρέωση των αστυνομικών να προστατεύουν το δημοκρατικό πολίτευμα στο πλαίσιο της συνταγματικής τάξης^[11]. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Αστυνομία μπορεί να επιφορτισθεί και με την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, δηλαδή να ρυθμίζει τον χώρο άσκησης των δικαιωμάτων^[12].

Η διαχείριση της δημόσιας ασφάλειας συνιστά για την Αστυνομία ένα διαρκές στοίχημα (νομιμότητας, αποτελεσματικότητας και συντονισμού)^[13]μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατικής λειτουργίας και προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών (development, démocratique)^[14]. Οι όποιες εξω-ποινικές (extra-pénaux) διακρίσεις (φυλής, φύλου, θρησκείας κλπ)^[15] ή ανοχής στα εγκλήματα μίσους^[16] είναι απαράδεκτες σε μία ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία και οριοθετούν την δράση της Αστυνομίας. Η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας πρέπει να γίνεται  με βάση τη νομιμότητα του κοινωνικού ελέγχου, και κατά το δυνατό, με τη συναίνεση των πολιτών^[17]. Ο δημόσιος χώρος υφίσταται νέες επιθέσεις και νέους κινδύνους [από χουλιγκανισμό μέχρι τρομοκρατικές ενέργειες ή και ρατσιστικά εγκλήματα]^[18], με συνέπεια το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών να αυξάνεται.

Ο ποινικοκοινωνικός έλεγχος διευρύνεται,^[19] ενώ το οργανωμένο έγκλημα του δρόμου (με ποινικά ή πολιτικά χαρακτηριστικά) έχει κηρύξει τον πόλεμο στην Αστυνομία^[20]. Από την άλλη  ο εκσυγχρονισμός της Αστυνομίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Εκτός από την ορθή διοίκηση, που κυρίως προϋποθέτει ανεξαρτησία δράσης-προσφορότητας και δράσης-αποτελεσματικότητας, κρίσιμες παράμετροι παραμένουν η νομιμότητα της επέμβασης, η βασιμότητα των μέτρων και η κοινωνική αποδοχή του αποτελέσματος.

Η μεταμόρφωση της Αστυνομίας και του αστυνομικού έχει οργανωτικές, διοικητικές, επιχειρησιακές, σχεσιακές, επικοινωνιακές και ψυχοδυναμικές διαστάσεις^[21]. Γραφειοκρατία, δεοντολογία, εργασιακά/επαγγελματικά/εκπαιδευτικά/επιμορφωτικά ζητήματα καθώς και διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου,^[22] αποτελούν ακόμα ανοικτά θέματα για την Αστυνομία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελληνική Αστυνομία ασκώντας αστυνομική εξουσία πραγματώνει τη δημόσια τάξη^[23] η διατήρηση της οποίας εκδηλώνεται με νομικές και υλικές ενέργειες.

  Η άσκηση της εξουσίας αυτής διέπεται βασικά από τις αρχές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας και της επιείκειας, στο πλαίσιο πάντα της θεμελιώδους αρχής της νομιμότητας.^[24]

   Ο αστυνομικός εφαρμόζει το Σύνταγμα και τη νομοθεσία και δεν υπακούει στα κελεύσματα οποιασδήποτε άρχουσας ελίτ^[25], κινούμενος αυθαίρετα, αδιάκριτα και χρησιμοποιώντας αναίτια βία. Η κοινωνική ειρήνη και η προστασία του πολίτη βασίζονται στις κυβερνητικές πολιτικές δημόσιας τάξης. Τα όρια όμως της διακριτικής ευχέρειας της Αστυνομίας πρέπει να είναι αυστηρά προσδιορισμένα^[26]. Από την άλλη ο Αστυνομικός δεν μπορεί με την παραμικρή αιτία να στοχοποιείται να αμφισβητείται και να λοιδορείται ή κάποιες γενικευμένες συμπεριφορές να γενικεύονται στο σύνολο των Αστυνομικών αλλά και να αμαυρώνεται η υπόσταση ολόκληρου του θεσμού ^[27].

   Σύμφωνα με το  Ν 2800/2000, που τροποποίησε τον ιδρυτικό νόμο της ΕΛΑΣ 1481/84, οι αρμοδιότητες της Ελληνικής Αστυνομίας είναι η εξασφάλιση της δημόσιας ειρήνης και ευταξίας και της απρόσκοπτης κοινωνικής διαβίωσης των πολιτών, η πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος και η προστασία του Κράτους και του δημοκρατικού πολιτεύματος στο πλαίσιο της συνταγματικής τάξης.^[28]

    Για να επιτευχθεί όμως ο στόχος της υλοποίησης μιας αξιόπιστης αντεγκληματικής πολιτικής πρέπει αυτή πρωτίστως να υπηρετείται από ανθρώπους κατάλληλα εκπαιδευμένους. Όπως δεν μπορούμε να έχουμε εκπαίδευση χωρίς εκπαιδευτές κατά τον ίδιο τρόπο δεν μπορούμε να έχουμε Αστυνομία χωρίς αστυνομικούς με υψηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης, με κοινωνική αναγνώριση και με εξασφαλισμένο status. Ο σύγχρονος αστυνόμος δεν παίζει κρυφτούλι με τους κλέφτες στις γωνίες της αλάνας ή της αυλής αλλά έχει ν’ αντιμετωπίσει την αυτοκρατορία του εγκλήματος. ^[29]

    Σε κάθε περίπτωση, ο απαλλαγμένος από την ιδεοληψία των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων αστυνομικός-φίλος του πολίτη μπορεί εύκολα να ενταχθεί στο σύγχρονο μοντέλο της κοινοτικής αστυνόμευσης.^[30]

     Η λογική της «Κοινοτικής Αστυνομίας» στο πλαίσιο μίας επιστημονικής προσέγγισης για ενεργοποίηση της κοινωνίας που «μπλέκει τους πολίτες στην διαδικασία της μείωσης και του ελέγχου των σύγχρονων προβλημάτων του εγκλήματος»^[31] αποτελεί μία στρατηγική η οποία προσθέτει νέα διάσταση στο αστυνομικό έργο και συμβάλλει στην αρτιότερη προστασία των πολιτών, καθώς ο ποινικοκοινωνικός έλεγχος σε αυτή την κατεύθυνση συνεχώς θα διευρύνεται^[32].

2. Παρά τις ( όλων των ειδών) κρίσεις που περνάμε τα τελευταία δέκα χρόνια και την επιβαλλόμενη από τα πράγματα ανάγκη να προβούμε επιτέλους στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, φαίνεται πως οι δυνάμεις του πισωγυρίσματος, της στασιμότητας, της πελατοκρατίας και του λαϊκισμού, ανθίσταται σθεναρά και δυστυχώς επηρεάζουν καθοριστικά και τις πολιτικές αποφάσεις.

    Η πρόταση για την εισαγωγή –αξιολόγηση – εξέλιξη των στελεχών της Ελληνικής Αστυνομίας αποτελεί μία σημαντική μεταρρύθμιση που θα λύσει οριστικά και ριζικά τα χρόνια προβλήματα του Αστυνομικού προσωπικού στο σύνολό του. Αποτελεί μία ολοκληρωμένη πρόταση που αλλάζει εντελώς τη βάση λειτουργίας και στήριξης του θεσμού και δημιουργεί γερά και σύγχρονα θεμέλια που θα οδηγήσουν μεσο-μακροπρόθεσμα το Σώμα της Αστυνομίας στη νέα εποχή.

    Δεν αποτελεί αποσπασματική πρόταση, αλλά συνιστά τη βάση με καταγραφή των βασικών αξόνων των πολιτικών που πρέπει να ακολουθηθούν προκειμένου να επιλυθούν σταδιακά οι παθογένειες του υπάρχοντος συστήματος αξιολόγησης του αστυνομικού προσωπικού..

   Η πολλών κατηγοριών ένταξη και εξέλιξη των Αστυνομικών, οδηγεί σε ανέξοδους και ανέφελους ανταγωνισμούς, σε εκφυλιστικά φαινόμενα και σε υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον Πολίτη.

   Πιστεύουμε λοιπόν πως τώρα είναι η ώρα για τη διοίκηση να δρομολογήσει μια «συνολική μεταρρύθμιση, ως ένα κοινά αποδεκτό εργαλείο που μπορεί να διευκολύνει τη μετάβαση από μια σημερινή, μη ικανοποιητική κατάσταση, σε μία επιθυμητή μελλοντική, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο οδικό χάρτη», όπως αναφέρουμε παραπάνω.

Ο οδικός χάρτης  είναι η συγκεκριμένη πρότασή μας  για:

• Μία είσοδο των Αστυνομικών στην Αστυνομία.
• Μία εξέλιξη με την είσοδο στη Σχολή Αξιωματικών.
• Μία εξέλιξη για το υπόλοιπο προσωπικό.
• Αξιολόγηση με βάση τη μοριοδότηση των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων με αντικειμενικά και συγκεκριμένα κριτήρια.
• Αξιολόγηση των υπηρεσιών επί τη βάση μετρήσιμων μεγεθών και στόχων.
• Ουσιαστική ανωτατοποίηση των Σχολών και της εκπαίδευσης. Εφαρμογή της δια (υπηρεσιακού) βίου Μάθησης και μετεκπαίδευσης.

Αυτά αποτελούν μερικά από τα αρκετά ακόμη που πρέπει να γίνουν για να γυρίσουμε σελίδα και να πάμε στην Αστυνομία που όλοι ονειρευόμαστε.

Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ  -ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

        Η Αστυνομία σήμερα έχει φτάσει σε ένα σημείο που πρέπει να επανεξετάσει πολλά ζητήματα που αφορούν τη δομή, την εκπαίδευση, τους στόχους και τη στρατηγική της.

Τα θέματα που πρέπει να προταχθούν είναι η εισαγωγή στο σώμα, η εκπαίδευση, η αξιολόγηση και η εξέλιξη του προσωπικού.

1. Σχετικά με την εισαγωγή των υποψηφίων αστυνομικών στο Σώμα, με δεδομένο ότι υφίσταται κοινή συμφωνία Πολιτείας, εργαζόμενων –στελεχών στην ΕΛΑΣ και κοινωνίας, ότι το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω των Πανελλαδικών Εξετάσεων αποτελεί το μόνο και αξιόπιστο μοντέλο, κρίνονται αναγκαία τα κάτωθι:

 α) Η εξέταση σε πανελλαδικό επίπεδο να υλοποιείται σε μαθήματα αποκλειστικά ανθρωπιστικού πεδίου που ορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας. Η ανθρωπιστική κατεύθυνση που προτείνεται είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το πρόγραμμα σπουδών των Αστυνομικών Σχολών το οποίο έχει αυστηρά θεωρητικό, νομικό, κοινωνιολογικό και ευρύτερα ανθρωπιστικό προσανατολισμό. Έτσι, επιτυγχάνεται σημαντικά το συνειδητό της επιλογής των υποψηφίων, δηλαδή ότι για να ενταχθούν στις Αστυνομικές Σχολές πρέπει να προετοιμαστούν σε συγκεκριμένα μαθήματα από τις αρχές του Λυκείου με σκοπό την αποτελεσματικότερη προσαρμογή στο απαιτητικό πρόγραμμα σπουδών των Αστυνομικών Σχολών.

β) Η εφαρμογή ενός αναπροσαρμοσμένου συστήματος αθλητικών δοκιμασιών  των υποψηφίων. Τα είδη και κατ΄ επέκταση οι επιδόσεις των αθλητικών αγωνισμάτων στα οποία υποβάλλονται οι υποψήφιοι χρήζουν επανεξέτασης από ειδική επιστημονική επιτροπή καθώς παραμένουν τα ίδια τα τελευταία τριάντα χρόνια, με τις αντίστοιχες όμως «νόρμες» μέτρησης της ταχύτητας, δύναμης και αντοχής με τις αστυνομικές απαιτήσεις να έχουν μεταβληθεί κατόπιν ακαδημαϊκών ερευνών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της διεθνούς πρακτικής αποτελούν τα είδη και οι  επιδόσεις των αθλητικών δοκιμασιών που προβλέπει ο οργανισμός της FRONTEX.

Αθλητικές Δοκιμασίες – Προτεινόμενο Σύστημα βάσει του Συστήματος της FRONTEX

Νο.	Στοιχείο Επιβάρυνσης	Άσκηση	Μονάδα Μέτρησης	Ελάχιστα Όρια
				Άνδρες	Γυναίκες
1	Δύναμη	κάμψεις κορμού (60΄΄)	Αριθμός επαναλήψεων	35	20
2	Δύναμη	Καθίσματα με τα χέρια πίσω από το λαιμό (σε 60΄΄)	Αριθμός Επαναλήψεων	40	37
3	Αντοχή	Απόσταση είκοσι μέτρων (Beep Test)*	Επίπεδο/Αριθμός Ενοτήτων	10.1	9.1

*  «Μπιπ» Τεστ εκδοχή Léger and Lambert (1982) -  Το τεστ περιλαμβάνει τρέξιμο «πάνω-κάτω» μεταξύ δύο σημείων σε απόσταση είκοσι μέτρων το ένα από το άλλο. Κάθε τρέξιμο της απόστασης πρέπει να συγχρονίζεται με ένα προ- ηχογραφημένο πρόγραμμα που παίζει «μπιπ» ήχους (εξού και η ονομασία Beep Test) μεταξύ των διαστημάτων της απόστασης. Σημειώνεται ότι τα ανωτέρω όρια αφορούν το ηλικιακό όριο των 29 ετών.

**Τα ανωτέρω όρια και δοκιμασίες αφορούν άτομα ηλικίας μέχρι 29 ετών, σύμφωνα με τη FRONTEX

γ) Ψυχομετρικές δοκιμασίες:

Σήμερα στα πλαίσια της διυπηρεσιακής συνεργασίας οι ψυχομετρικές δοκιμασίες πραγματοποιούνται με βάση τα ισχύοντα για τις προσλήψεις στους φορείς και Σχολές του ΥΕΘΑ/ΓΕΕΘΑ και σύμφωνα με το Σχέδιο Ανθρώπινης Μορφής –Αυτοαξιολόγησης και Ετεροαξιολόγησης των Υποψηφίων.

Η πιο ορθή όμως μέθοδος θα ήταν για το ένστολο- πολιτικό και επιστημονικό προσωπικό της ΕΛΑΣ, οι ψυχομετρικές δοκιμασίες να είναι σταθμισμένες και προσαρμοσμένες στα χαρακτηριστικά του Ειδικού πληθυσμού ( των υποψηφίων της ΕΛΑΣ), με τη δημιουργία δικών της ψυχομετρικών εργαλείων ( ερωτηματολόγια κλπ). Αυτή είναι η πιο αξιόπιστη επιστημονικά λύση σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και θα μείωνε αρκετά τις πιθανότητες ενδεχόμενων αστοχιών στις μελλοντικές αξιολογήσεις.^[33]

δ) Ο συνδυασμός των  παραμέτρων του ανθρωπιστικού προσανατολισμού αναφορικά με το γνωσιακό επίπεδο καθώς και των αναπροσαρμοσμένων αθλητικών δοκιμασιών που προτείνονται, κρίνεται ότι εξασφαλίζει σημαντικά την επιλογή των ικανότερων υποψηφίων για εισαγωγή στο Σώμα.

Για να καταστεί λοιπόν δυνατή η ομογενοποίηση του προσωπικού, θα πρέπει να υπάρχει κοινή αφετηρία  και δυνατότητα κοινής εκπαίδευσης και εξέλιξης, γι΄ αυτό θα πρέπει όλοι οι αστυνομικοί να εισέρχονται στην Σχολή Αστυφυλάκων μέσω των Πανελληνίων εξετάσεων και ειδικότερα.

• Η Σχολή Αστυφυλάκων να διαρκεί τρία ακαδημαϊκά (3) έτη.
• Κατά την αποφοίτηση να απονέμεται ο βαθμός του Αστυφύλακα- ανακριτικού υπαλλήλου.
• Για την δυνατότητα εξέλιξης θα πρέπει να παραμένει υποχρεωτικά τρία (3) χρόνια στον βαθμό του Αστυφύλακα σε μάχιμες Υπηρεσίες.
• Όλοι οι Αστυφύλακες που έχουν συμπληρώσει τρία χρόνια στον βαθμό τους και μόνο αυτοί, έχουν δικαίωμα εισόδου στην Σχολή Αξιωματικών μέσω των Πανελληνίων Εξετάσεων κυρίως Ειδικών Μαθημάτων.
• Ανώτατο ηλικιακό όριο εισαγωγής τα 30 έτη.
• Όσοι δεν επιθυμούν την ανωτέρω διαδικασία θα μπορούν να εξελιχθούν βαθμολογικά με εσωτερική διαδικασία.

2. Σχετικά με τους Βαθμούς των Αστυνομικών

Οι βαθμοί θα πρέπει να μειωθούν στους επτά και να προκηρύσσονται θέσεις ανά την επικράτεια για την επιλογή των οποίων θα λαμβάνεται υπόψη το βιογραφικό ενός εκάστου και θα γίνεται από την αρμόδια επιτροπή του κοινοβουλίου, ήτοι:

Αρχηγός (όχι ως βαθμός αλλά ως θέση)

• Επιθεωρητής
• Ταξίαρχος
• Αστυνομικός Διευθυντής
• Αστυνόμος
• Υπαστυνόμος
• Αρχιφύλακας
• Αστυφύλακας

Ο κατά βαθμό ελάχιστος χρόνος υπηρεσίας των αξιωματικών γενικών καθηκόντων:

1. Υπαστυνόμος 7 έτη.
2. Αστυνόμος 7 έτη.
3. Αστυνομικός Διευθυντής 6 έτη.
4. Ταξίαρχος 4 έτη.
5. Επιθεωρητής 2 έτη.
6. Αρχηγός

Συμπλήρωση σαράντα (40) ετών υπηρεσίας και δικαίωμα μάχιμης 5ετίας.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΕΡΑΡΧΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΒΑΣΕΙ ΤΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΥ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΟΥ

Δικαίωμα Εισόδου στην Σχολή Αξιωματικών και αντίστοιχη βαθμολογική και ηλικιακή εξέλιξη
Ηλικία Εισόδου στην Σχολή Αστυφυλάκων	Ηλικία Εξόδου από την Σχολή Αστυφυλάκων	Ηλικία Εισόδου στην Σχολή Αξιωματικών	Ηλικία Εξόδου από την Σχολή Αξιωματικών	Ηλικία στο Βαθμό του Αστυνόμου	Ηλικία στο Βαθμό του Αστυνομικού Διευθυντή	Ηλικία στο Βαθμό του Ταξιάρχου	Ηλικία στο Βαθμό του Επιθεωρητή	Ηλικία στο Βαθμό του Αρχηγού
18	21	24	28	35	42	48	52	54
19	22	25	29	36	43	49	53	55
20	23	26	30	37	44	50	54	56
21	24	27	31	38	45	51	55	57
22	25	28	32	39	46	52	56	58
23	26	29	33	40	47	53	57	59
24	27	30	34	41	48	54	58	60

Παρατηρήσεις

α. Οι Αστυνομικοί είναι ορθότερο  να δύναται  εξεταστούν δύο (2) φορές στις Πανελλήνιες για την είσοδό τους στην Σχολή Αξιωματικών. Κατ΄ αρχήν για τη Σχολή Αστυφυλάκων στα γενικά μαθήματα που προβλέπονται στο συγκεκριμένο πεδίο, ενώ στη συνέχεια για τη Σχολή Αξιωματικών, εκτός από τα βασικά μαθήματα του πεδίου (όπως έκθεση) θα εξετάζονται σε ειδικά μαθήματα που αφορούν την Υπηρεσία ( π.χ. Ποινικό Δίκαιο- Δικονομία, Εγκληματολογία κλπ).

β. Θα πρέπει να προβλεφθεί (ημερολογιακά) το δικαίωμα εξετάσεων για τον επόμενο βαθμό, αμέσως μετά τη συμπλήρωση του δικαιώματος αυτού.

γ. Η ενσωμάτωση των αντίστοιχων βαθμών (π.χ. Υπαστυνόμου, Αστυνόμου, Διευθυντή) περιλαμβάνεται σε απόλυτο βαθμό και σε συνδυασμό με τα χρόνια υπηρεσίας τα αντίστοιχα ισχύοντα μισθολογικά κλιμάκια.

3. Σχετικά με την εκπαίδευση και τη δια ( υπηρεσιακού ) βίου μετεκπαίδευση:

Απαιτείται ριζική μεταρρύθμιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας προκειμένου η αστυνομική εκπαίδευση να συνάδει τόσο με τις ανάγκες της σύγχρονης αστυνόμευσης όσο και με τα εκπαιδευτικά προγράμματα των σύγχρονων ευρωπαϊκών αστυνομικών σχολών. Η εκπαίδευση στις αστυνομικές σχολές, Αξιωματικών και Αστυφυλάκων, παρουσιάζει αναχρονιστικά στοιχεία καθώς η δομή των οργάνων που τη στελεχώνουν και το πρόγραμμα σπουδών με τα επιμέρους χαρακτηριστικά του παραμένει αναλλοίωτο τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια. Υπάρχει ελλιπές θεωρητικό και πρακτικό υπόβαθρο δίχως να δίνεται η απαιτούμενη βαρύτητα σε σημαντικά πεδία της αστυνομικής καθημερινότητας (π.χ. θεωρητική, δικονομική και παράλληλα πρακτική εξάσκηση, πρακτική εφαρμογή αστυνομικών σεναρίων). Από το 2010 και έπειτα ο νέος αστυφύλακας φοιτά στη Σχολή Αστυφυλάκων μόλις για μία περίοδο 9 μηνών. Τον υπόλοιπο καιρό και μέχρι να ορκιστεί καλείται στο πλαίσιο της πρακτικής του εκπαίδευσης να στελεχώσει μάχιμες υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ με ελλιπές θεωρητικό υπόβαθρο καθώς και λειψή πρακτική εφαρμογή των αστυνομικών καθηκόντων που θα αντιμετωπίσει. Η περιορισμένη γνώση οδηγεί σε κακή κρίση, εμπειρική ερμηνεία κρίσιμων αστυνομικών ζητημάτων, όπως και κίνδυνο για τη ζωή του ίδιου αλλά και των  πολιτών. Ομοίως, οι παθογένειες αυτές εμφανίζονται και στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Σχολής Αξιωματικών. Απαιτείται ολική αναδιαμόρφωση του προγράμματος σπουδών με μείωση διδακτικών ωρών σε μαθήματα όπως αστικό, εμπορικό δίκαιο, πολιτική δικονομία και άλλα, όπως και και έμφαση σε μαθήματα που αποτελούν την εργαλειοθήκη του αστυνομικού-ανακριτικού υπαλλήλου όπως το διοικητικό-αστυνομικό δίκαιο, το ποινικό δίκαιο και η ποινική δικονομία.

Επίσης, η πρακτική εφαρμογή της θεωρίας  σε Α.Τ, Τ.Α, Τ.Τ είναι αναγκαία καθ’ όλη τη διάρκεια της φοίτησης και όχι μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Απαιτούνται συγκεκριμένες αλλαγές που θα αναδιαμορφώσουν ριζικά τη σημερινή μορφή της εκπαίδευσης και θα συνθέσουν το σύγχρονο Ελληνικό Αστυνομικό Πανεπιστήμιο.

ΣΥΝΟΨΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

• Μετατροπή της Αστυνομικής Ακαδημίας, που αποτελεί τη «μήτρα» της εκπαιδευτικής διαδικασίας σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ). Η ακαδημαϊκή υπόσταση της  Ακαδημίας και η μετεξέλιξή της σε Αστυνομικό Πανεπιστήμιο αποτελεί μονόδρομο, καθώς μόνο έτσι θα υπάρξει αναβάθμιση των αστυνομικών σπουδών.

Η στελέχωση με διδακτικό προσωπικό ναι μεν ικανό πλην όμως υπό το καθεστώς «συμβασιούχου» δεν δύναται να επιφέρει την ακαδημαϊκή πρόοδο και εξέλιξη του αστυνομικού.   Η παρουσία μόνιμου διδακτικού προσωπικού με Ακαδημαϊκή έδρα (Επίκουροι, Αναπληρωτές Καθηγητές, Καθηγητές) συνεπάγεται  συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα, σύνδεση με άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα αλλά και Ευρωπαϊκές Αστυνομικές Σχολές, εξασφάλιση Ευρωπαϊκών ακαδημαϊκών κονδυλίων, Προγράμματα Erasmus, πιστωτικές μονάδες στα μαθήματα (ECDS),  δυνατότητα συμμετοχής σε αστυνομικούς ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Ο διοικητής της Αστυνομικής Ακαδημίας, στο πλαίσιο ενός ομογενοποιημένου Ακαδημαϊκού Ιδρύματος, να έχει  αρμοδιότητες πρύτανη. Οι διοικητές των Σχολών Αξιωματικών και Αστυφυλάκων αντίστοιχα προτείνεται να λειτουργούν με αρμοδιότητες προέδρου-κοσμήτορα Τμήματος, υπό τους οποίους θα υφίσταται το εκπαιδευτικό συμβούλιο της κάθε Σχολής αποτελούμενο από μέλη Δ.Ε.Π και εκπρόσωπο των Σπουδαστών Αστυνομικών.

• Σύνδεση των Σχολών Αξιωματικών και Αστυφυλάκων με πανεπιστημιακές σχολές και συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία στα ομοειδή εκπαιδευτικά ιδρύματα όπως για παράδειγμα στη νομική σχολή, παρακολούθηση μαθημάτων σε μεταπτυχιακά προγράμματα του δημόσιου management, με τη σύνταξη σχετικού μνημονίου συνεργασίας .
• Η πρακτική εκπαίδευση να μην είναι αποκομμένη από την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά να γίνει κομμάτι του προγράμματος σπουδών. Η θεωρητική εκπαίδευση να εφαρμόζεται στην πράξη επί εβδομαδιαίας βάσεως. Το υλικό από την πρακτική του εκπαιδευόμενου να αξιολογείται από επιτροπή της Σχολής σε συνδυασμό με την αξιολόγηση που έκανε ο υπεύθυνος βαθμοφόρος του τμήματος στον εκπαιδευόμενο.

Ως προς την εκπαίδευση των Αστυνομικών μετά την έξοδό τους από τις Σχολές παρατηρείται η απουσία συντηρητικής-δια βίου εκπαίδευσης στα πόστα που βρίσκονται, καθώς υπάρχουν και περιπτώσεις όπου έπειτα από δέκα πέντε χρόνια υπηρεσίας δεν έχουν περάσει τόσο συντηρητική εκπαίδευση όσο και αθλητικές δοκιμασίες επιβεβαίωσης μιας στοιχειώδους φυσικής κατάστασης. Κρίνεται επομένως επιτακτική η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση και σωματική συντήρηση του αστυνομικού προσωπικού και δη εκείνων των αστυνομικών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή κρούσης, με διεξαγωγή εκπαιδεύσεων και σεμιναρίων ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

 4. Σχετικά με τη ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ, τις ΚΡΙΣΕΙΣ και τις ΠΡΟΑΓΩΓΕΣ

Μείζων ζήτημα για την αναμόρφωση του θεσμού αποτελεί τέλος και η αξιοκρατική ανέλιξη των στελεχών καθότι αποτελεί το υγιές θεμέλιο πάνω στο οποίο θα χτιστεί η Αστυνομία του μέλλοντος. Μια Αστυνομία σύγχρονη, με στελέχη εκπαιδευμένα και αξιοπρεπή που το μόνο που θα χρειάζονται κατά τη διαδικασία της κρίσης τους σε ανώτατους βαθμούς θα είναι η εικόνα και η ποιότητα του ατομικού φακέλου επίδοσης των προηγούμενων δεκαετιών και τίποτα άλλο.

Η ετήσια βαθμολογία θα στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:

• Την υπηρεσία που υπηρετεί ο Αστυνομικός με βάση την αντίστοιχη ζώνη.
• Τα αποτελέσματα της υπηρεσίας με βάση τους μετρήσιμους δείκτες αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας.
• Τα τυπικά και τα ουσιαστικά του προσόντα.

Για να προσδιοριστούν τα παραπάνω κριτήρια θα πρέπει να γίνουν οι κάτωθι ενέργειες:

α. Η Αστυνομία να χωρίζεται σε υπηρεσιακές ζώνες με βάση κατ΄ αρχήν την επικινδυνότητα την πληθυσμιακή, την κοινωνικοοικονομική σύνθεση και τους δείκτες εγκληματικότητας. Η κάθε ζώνη ανάλογα με τα κριτήρια που θα προσδιοριστούν θα κατατάσσεται και η κάθε υπηρεσία με αντίστροφη βαθμολογική κλίμακα, από το 1 έως το 10 ( όπου 10 η πιο επικίνδυνη). Ανάλογα θα κατατάσσονται και οι άλλες ζώνες σε όλη την επικράτεια .

β. Να τίθενται συγκεκριμένοι δείκτες αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας με βάση τους στόχους που θα προσδιορίζονται και θα επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση. Οι στόχοι αυτοί θα καταχωρούνται σε επιμέρους επιχειρησιακά σχέδια τα οποία θα αποτελούν μέρος του συνολικού Στρατηγικού Σχεδιασμού τριετούς πρόβλεψης.

γ. Ο Διοικητής, οι Αξιωματικοί αλλά και οι λοιποί Αστυνομικοί να βαθμολογούνται με αντικειμενικό τρόπο ανάλογα με τα αποτελέσματα επί των τεθέντων στόχων και για το σύνολο της Υπηρεσίας, αλλά και για την επιμέρους απόδοση ενός εκάστου.

δ. Τα ουσιαστικά και τυπικά προσόντα προσδιορίζονται από τις εκπαιδεύσεις- μετεκπαιδεύσεις που συμμετείχε ο Αστυνομικός, οι οποίες κατά πρώτη εκτίμηση θα πρέπει να έχουν άμεση σχέση με το λειτούργημα που επιτελεί (νομικές σπουδές, διοίκηση, εγκληματολογία, κοινωνιολογία κλπ) και δεύτερον με άλλα επιστημονικά πεδία τα οποία θα καταδεικνύουν τη γενικότερη μόρφωση και την διάπλαση της προσωπικότητας του στελέχους, αλλά και την θέλησή του για προσωπική και υπηρεσιακή εξέλιξη (φιλοσοφικές επιστήμες, ιστορικές σπουδές κλπ).

 Αυτά τα επιστημονικά πεδία θα καταγραφούν με λεπτομέρεια και η κάθε σχολή θα λαμβάνει αντίστοιχα μόρια. Η πρόθεση που υπάρχει είναι το σύνολο των τυπικών προσόντων, εκτός από τη χρονιά κτήσης του αντίστοιχου διπλώματος, να λαμβάνεται στους κρίσιμους βαθμούς από αυτόν του Ταξιάρχου και πάνω.

 Ομοίως οι υπηρεσιακές μετεκπαιδεύσεις και τα έμπρακτα αποτελέσματά τους θα λαμβάνονται κατά τον ίδιο τρόπο υπόψη με την αντίστοιχη βαθμολογική κλίμακα.

 Αυτονόητο είναι ότι το τελικό αποτέλεσμα θα αποτυπώνεται στην πράξη ανάλογα με το αποτέλεσμα που θα έχει η κάθε εκπαίδευση και μετεκπαίδευση και δε θα αποτελεί από μόνο του προσόν διαβαθμισμένης κλίμακας στο Άριστα (ήτοι οι απαιτήσεις για πιο άρτια αποτελέσματα διοίκησης και απόδοσης θα εξάγεται επί των σχέσεων με τους συνεργάτες, τα αντεγκληματικά αποτελέσματα, αλλά και από το υπηρεσιακό και κοινωνικό αποτύπωμα που θα καταγραφεί στις επιμέρους τοπικές κοινωνίες. Αυτό  θα αποτελεί κατ΄ ουσία το μετρήσιμο μέγεθος και όχι από μόνος του ο τίτλος κτήσης.

ε. ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΡΧΗΓΟΥ

Όσοι κατέχουν τον βαθμό του Επιθεωρητή για δύο χρόνια μπορούν εφόσον το επιθυμούν να συντάξουν σχετικό φάκελο υποψηφιότητας, με στρατηγικό σχέδιο τριετούς διάρκειας και το όραμά τους για την Αστυνομία και να διεκδικήσουν τη θέση του Αρχηγού.

 Η επιλογή του Αρχηγού θα γίνεται από την αρμόδια διακοινοβουλευτική επιτροπή της Βουλής με βάση τον προαναφερόμενο  φάκελο και τα κριτήρια που αναφέρθηκαν παραπάνω και σε κάθε περίπτωση δε θα μπορεί Αξιωματικός με λιγότερα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα να προηγηθεί έναντι άλλων με περισσότερα.

 Η επιλογή θα πρέπει να γίνεται ανάμεσα σε Επιθεωρητές που έχουν τα ελάχιστα προσόντα τουλάχιστον, που θα έχουν προσδιοριστεί εκ των προτέρων (δεν νοείται δηλαδή να επιλεγεί Αρχηγός που δεν κατέχει τουλάχιστον σε προπτυχιακό επίπεδο Νομικές και Διοικητικές Σπουδές).

 Με τη λογική του αξιοκρατικώς επιλεγόμενου Αρχηγού  ο οποίος δεν μπορεί παρά με τη διαδικασία αυτή να αποτελεί και αδιαμφισβήτητο ηγέτη θα μπορεί με βάση το όραμά του και το στρατηγικό σχέδιο να υλοποιήσει τους στόχους του. Επίσης, θα μπορεί εμπράκτως να διοικήσει το Σώμα και να αξιολογεί πρόσωπα και θεσμούς κατά τον ίδιο τρόπο που αξιολογήθηκε και ο ίδιος.

Έτσι θα αποκτήσει αξιοπιστία ο θεσμός και της Αστυνομίας και του Αρχηγού, αλλά και των Αξιωματικών εν γένει.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

 Στο παρόν άρθρο αποτυπώθηκαν οι βασικοί άξονες στα τεθέντα ζητήματα (εισαγωγής, εκπαίδευσης, αξιολόγησης προσώπων και υπηρεσιών  και εξέλιξης) καθώς και τα ισχύοντα σε άλλες χώρες, προκειμένου να μπορεί να γίνει μια σύγκριση, αλλά και να αντληθούν ιδέες από το διεθνές περιβάλλον, οι οποίες να μπορούν να προσαρμοστούν με την κατάλληλη επεξεργασία στα ελληνικά δεδομένα.

Πρόθεση είναι για τα επιμέρους ζητήματα εκπαιδευτικού προγράμματος, ειδικών μαθημάτων, ειδικής βαθμολογικής κλίμακας και γεωγραφικών ή διαβαθμισμένων εγκληματογόνων περιοχών, να αναλυθούν και να παρατεθούν σε επόμενο άρθρο καθότι δεν ήταν δυνατόν να αποτυπωθούν όλα τα ζητήματα σε ένα μόνο άρθρο.

Κατεβάστε τη μελέτη μετά του παραρτήματος κάνοντας κλικ εδώ.

Βασίλης  Μαστρογιάννης, Δρ. Δημοσίου Δικαίου, Μέλος ΣΕΠ του  ΕΑΠ - Διδάσκων Σ.Α.Ε.Α

Χρήστος Χήρας, Πτυχιούχος ΣΕΦΑΑ Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας, Αξιωματικός ΕΛ.ΑΣ-Διδάσκων Σ.Α.Ε.Α

Νικόλαος Κορομηλάς, Πτυχιούχος Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης  Πανεπιστήμιου Πειραιά, Αξιωματικός ΕΛ.ΑΣ