η τεχνολογία συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής-συντροφικής βίας;
«Το σπίτι δεν είναι καταφύγιο για τους ανθρώπους που ζουν σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον. Αντιθέτως, εκεί είναι που τα άτομα είναι πιο ευάλωτα, μοναχικά, και εκτεθειμένα.»
Γεωργία Λαλέ, καλλιτέχνης-ακτιβίστρια
Εισαγωγή
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα πολύπλευρο φαινόμενο που περιγράφει όλες τις μορφές σωματικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας μεταξύ μελών της οικογένειας, νυν ή πρώην συντρόφων / συζύγων (Artinopoulou, κ.α., 2018˙ Council of Europe, 2011˙ Νόμος 3500/2006 για την Αντιμετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας, 2006). Είναι μια μάστιγα σε κάθε κοινωνία και κάθε εποχή, βασισμένη στις έμφυλες διαφορές και τις διαχρονικές άνισες σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών (Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, 2022 ˙ Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, 2020 ˙ Παπακίτσου, 2021). Οι περισσότερες έρευνες (Seow & Foo, 2006˙ Meurens, κ.α., 2020˙ Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, 2022 ˙ Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, 2020) δείχνουν ότι τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι κατά κύριο λόγο οι γυναίκες.
Επιπλέον, τα μέτρα περιορισμού που εφαρμόστηκαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του COVID-19, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και η κοινωνική αποστασιοποίηση έχουν καταστήσει πολλά θύματα πιο ευάλωτα στην κακοποίηση (Gasparikova & Djurickovic, 2020). Χωρίς πρόσβαση σε καταφύγια, τα θύματα ενδοοικογενειακής και συντροφικής βίας δεν είχαν διέξοδο. Πολλά θύματα αισθάνθηκαν ανίσχυρα απέναντι στους καταπιεστές τους, τόσο λόγω της κακοποίησης που βίωναν όσο λόγω της έλλειψης υποστήριξης.
Στις μέρες μας, υπάρχει πληθώρα εφαρμογών για να καλέσουμε βοήθεια όταν βρισκόμαστε σε κίνδυνο, όπως για παράδειγμα όταν αντιμετωπίζουμε μία έκτακτη ανάγκη σε θέματα υγείας. Μάλιστα τα smartphones έχουν ενσωματωμένα συστήματα εντοπισμού και έκτακτης ανάγκης με τη δυνατότητα να κοινοποιήσουν την τοποθεσία του χρήστη στις επαφές και τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, όταν υπάρχει κίνδυνος στο σπίτι, τα θύματα μπορεί να δυσκολευτούν να καλέσουν βοήθεια, ειδικά αν έχουν να κάνουν με έναν/μία κακοποιητικό σύντροφο που ελέγχει κάθε τους κίνηση. Σε περιπτώσεις όπου η ευημερία των παιδιών βρίσκεται σε κίνδυνο, ο γονέας-θύμα μπορεί να αισθάνεται υποχρεωμένος να κάνει ό, τι χρειάζεται για να τα προστατεύσει. Όμως, η έκκληση για βοήθεια δεν αποτελεί πάντα επιλογή σε κακοποιητικές περιστάσεις.
Η τεχνολογία μπορεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία και να εκπαιδεύσει τους ανθρώπους σχετικά με τις υγιείς σχέσεις. Διάφορες πλατφόρμες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι ιστότοποι, τα διαδικτυακά φόρουμ και οι εφαρμογές για κινητά, μπορούν να διαδώσουν πληροφορίες, να μοιραστούν ιστορίες και να παρέχουν πόρους για τα θύματα και τις οικογένειές τους. Επιπλέον, η τεχνολογία μπορεί να διευκολύνει την πρόσβαση σε γραμμές βοήθειας και υπηρεσίες υποστήριξης για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες συνομιλίας, οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων και οι αποκλειστικές εφαρμογές για κινητά παρέχουν διακριτικά και εύκολα προσβάσιμα κανάλια για τα θύματα προκειμένου να ζητήσουν βοήθεια, να λάβουν συμβουλές και να έχουν πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες και πόρους.
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτύξει εφαρμογές για να βοηθήσουν τα θύματα να αναζητήσουν βοήθεια και να διώξουν τους κακοποιητές τους, ιδίως σε περιπτώσεις έμφυλης βίας (Gasparikova & Djurickovic, 2020). Η συνεργασία με τα θύματα κατά την ανάπτυξη τέτοιων εφαρμογών για την αντιμετώπιση των αναγκών, των δικαιωμάτων και των αιτημάτων τους είναι ζωτικής σημασίας. Διαφορετικά, η έκθεσή τους σε επικοινωνία υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης θα μπορούσε να τους θέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο εάν το ανακαλύψουν οι κακοποιητές τους (Binder & Poulton, 2021).
Οι εφαρμογές Panic Button και BrightSkyGr είναι μία αρχή για την Ελλάδα, ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, ώστε να δημιουργηθούν διαδικτυακές πλατφόρμες για τη διευκόλυνση της ανώνυμης καταγγελίας περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Επιπλέον, η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην ανάλυση προτύπων και στον εντοπισμό καταστάσεων υψηλού κινδύνου ή ατόμων που εμπλέκονται σε ενδοοικογενειακή βία. Η προηγμένη ανάλυση δεδομένων και οι αλγόριθμοι μηχανικής μάθησης μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό πρώιμων προειδοποιητικών σημείων, επιτρέποντας την παρέμβαση και τα προληπτικά μέτρα.
Παραδείγματα εφαρμογών για την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας:
Η τεχνολογία μπορεί να είναι επωφελής με πολλούς τρόπους για την πρόληψη της έμφυλης βίας και την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ισότητα των φύλων (Binder & Poulton, 2021). Διάφορα τεχνολογικά εργαλεία, όπως εφαρμογές και πλατφόρμες, είναι πλέον διαθέσιμα για τον μετριασμό του κινδύνου βίας και την ευαισθητοποίηση των χρηστών. Για παράδειγμα, ένα πρωτοποριακό εργαλείο για την αντιμετώπιση του sextortion και της διαδικτυακής παρενόχλησης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής και συντροφικής βίας, είναι ένα chatbot που αναπτύχθηκε με τεχνητή νοημοσύνη από τη UNICEF στη Βραζιλία (Unicef, 2019). Ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2018 και πρόκειται για μία πλατφόρμα που απεικονίζει έναν φανταστικό χαρακτήρα, την Fabi Grossi, να αλληλεπιδρά με νέους μεταξύ 13 και 24 ετών για να συζητήσουν τους κινδύνους διαρροής ευαίσθητου περιεχομένου. Αυτή η πλατφόρμα έχει επηρεάσει θετικά πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους, κυρίως κορίτσια, και έχει υιοθετηθεί στην Αργεντινή, τη Νότια Αφρική και την Ουκρανία.
Η UNICEF έχει επίσης δημιουργήσει έναν εικονικό ασφαλή χώρο (Virtual Safe Spce - VSS) που επιτρέπει στα έφηβα κορίτσια να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη βία με βάση το φύλο, τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και την ενδυνάμωση (Unicef, 2023). Το πρόγραμμα αυτό παρέχει πληροφορίες και ασφαλή πρόσβαση σε εγκαταστάσεις, ιδιαίτερα για τα κορίτσια που αντιμετωπίζουν περιθωριοποίηση και περιορισμένη φυσική πρόσβαση σε τέτοιες εγκαταστάσεις. Ο πυρήνας αυτού του ασφαλούς χώρου είναι να δώσει στις γυναίκες και τα κορίτσια τη δύναμη των πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματά τους γύρω από τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία καθώς και να τους δώσει τον έλεγχο αυτών των πληροφοριών δίνοντάς τους εύκολη και εμπιστευτική πρόσβαση σε αυτές.
Κατά τη διάρκεια του COVID-19, η UNICEF ενσωμάτωσε διακριτικές πληροφορίες σχετικά με την έμφυλη και την ενδοοικογενειακή βία σε διάφορες εφαρμογές, chatbots και πλατφόρμες για την προστασία πιθανών θυμάτων (Amazon Brown & Binder, n.d.). Η ενσωμάτωση περιελάμβανε στοιχεία επικοινωνίας των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης για όσους διατρέχουν κίνδυνο να ζητήσουν βοήθεια και εργαλεία για την αναγνώριση λέξεων και φράσεων σχετικά με τον βιασμό, τη βία και τον φόβο. Όταν οι χρήστες αναφέρουν τέτοιες λέξεις-κλειδιά, ενεργοποιείται ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός για την παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και στοιχείων επικοινωνίας σχετικά με υπηρεσίες για την προστασία και την πρόληψη της έμφυλης βίας.
Σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, πρέπει να υπάρχει ένας εύκολα προσβάσιμος οδηγός για να διαβάσουν και να ακολουθήσουν οι επαγγελματίες. Οι κατευθυντήριες γραμμές της IASC για την ενσωμάτωση των παρεμβάσεων βίας με βάση το φύλο σε ανθρωπιστικά περιβάλλοντα (GBV Guidelines, 2023) ξεκίνησαν το 2015 και εκπαίδευσαν περισσότερους από 2.500 ανθρωπιστικούς εμπειρογνώμονες σε 18 χώρες σχετικά με τη μείωση των κινδύνων έμφυλης βίας (A Step-By-Step Pocket Guide for Humanitarian Practitioners-Version 2.0 BACKGROUND NOTE, 2018˙ GBV Guidelines, 2023). Ο οδηγός είναι διαθέσιμος για δωρεάν λήψη σε περισσότερες από 20 γλώσσες, όχι όμως στα ελληνικά, καθιστώντας χρήσιμη την προσαρμογή του περιεχομένου σε τοπικό επίπεδο για αστυνομικούς και επαγγελματίες υγείας σε όλη τη χώρα για την υποστήριξη θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.
Οι νέες τεχνολογίες βελτιώνουν επίσης την αντιμετώπιση των θυμάτων σε περιπτώσεις έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Για παράδειγμα, το Primero/GBVIMS+ είναι μια εφαρμογή για κινητά που συλλέγει εμπιστευτικά δεδομένα και επιτρέπει στα θύματα να συνεργάζονται εξ αποστάσεως με αστυνομικούς και εργαζόμενους σε υποθέσεις (Gender Based Violence Information Management System, n.d.). Το HeHop (Help for Hope) επιτρέπει στους επιζώντες να καταγράφουν περιστατικά κακοποίησης με ασφάλεια, να τα αποθηκεύουν σε κρυπτογραφημένη βάση δεδομένων και να τα χρησιμοποιούν σε δικαστικές δίκες (Unicef, 2023˙ Welsch, 2021). Τα εργαλεία αυτά αποσκοπούν στην παροχή διακριτικής βοήθειας στα θύματα έμφυλης βίας.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κατοχή κινητού τηλεφώνου δεν αποτελεί συνήθη πρακτική παγκοσμίως. Υπάρχουν ακόμα έφηβοι και ενήλικες παγκοσμίως που δεν έχουν πρόσβαση σε κινητό για να επικοινωνήσουν με τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, τους φίλους και την οικογένεια όταν βρίσκονται σε κίνδυνο. Ως εκ τούτου, έχει προταθεί να εγκατασταθούν κλειστοί τηλεφωνικοί θάλαμοι σε αγροτικές και απομονωμένες περιοχές όπου δεν υπάρχουν καταφύγια ή εγκαταστάσεις κοινωνικών υπηρεσιών (Erskine, 2020). Οι τηλεφωνικοί αυτοί θάλαμοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ασφαλείς φυσικοί χώροι όπου τα θύματα μπορούν να κλειστούν προσωρινά και να καλέσουν βοήθεια.
Εφαρμογές για την ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα:
Στη χώρα μας από τις αρχές του 2023 έχουν τεθεί σε λειτουργία δύο εφαρμογές για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής-συντροφικής βίας, το Bright Sky από το Vodafone Foundation και το Panic Button από την Ελληνική Αστυνομία (βλ. σχετικό άρθρο για την εφαρμογή Panic Button εδώ). Η εφαρμογή Bright Sky είναι διαθέσιμη δωρεάν στο Playstore όλων των smartphones, ενημερώνει τα θύματα σχετικά με υπηρεσίες υποστήριξης, όπως συμβουλευτικά κέντρα και αστυνομικά τμήματα, στις περιοχές που διαμένουν (BrightSkyGR, χ.χ.). Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι υπάρχουν ερωτηματολόγια ώστε οι χρήστες να καταλάβουν αν οι ίδιοι ή μέλη της οικογένειάς τους είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Επίσης, η εφαρμογή διαθέτει ημερολόγιο όπου τα θύματα μπορούν να ανεβάσουν φωτογραφίες, βίντεο και ηχητικά μηνύματα που αποδεικνύουν την κακοποίηση ώστε να τα χρησιμοποιήσουν κατά την ποινική διαδικασία.
Συμπεράσματα:
Η καταγγελία ενδοοικογενειακής βίας μέσω μιας εφαρμογής προσφέρει έναν εμπιστευτικό και διακριτικό τρόπο στα θύματα να ζητήσουν βοήθεια (Gasparikova & Djurickovic, 2020). Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για όσους μπορεί να αισθάνονται διστακτικοί ή ανασφαλείς να αναφέρουν κακοποίηση αυτοπροσώπως ή μέσω τηλεφώνου, ειδικά εάν ο/η κακοποιητής είναι παρών. Τα θύματα μπορούν να έχουν ιδιωτική πρόσβαση στην εφαρμογή, να τεκμηριώνουν περιστατικά και να ζητούν βοήθεια χωρίς να εγείρουν υποψίες (Binder & Poulton, 2021). Ένα από τα πλεονεκτήματα των εφαρμογών αναφοράς είναι η άμεση πρόσβαση σε πόρους. Αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις τοπικές υπηρεσίες υποστήριξης, τις γραμμές βοήθειας, τα καταφύγια, την παροχή συμβουλών και τη νομική συνδρομή. Τα θύματα μπορούν να συνδεθούν γρήγορα με τις κατάλληλες υπηρεσίες και να λάβουν βοήθεια αμέσως.
Οι εφαρμογές επιτρέπουν επίσης στους χρήστες να τεκμηριώνουν περιστατικά καταπίεσης, συμπεριλαμβανομένων ημερομηνιών, ωρών, περιγραφών, φωτογραφιών ή βίντεο (Binder & Poulton, 2021˙ BrightSkyGR, χ.χ.˙ Unicef, 2023˙ Welsch, 2021). Αυτή η τεκμηρίωση μπορεί να είναι πολύτιμη όταν καταγγέλεται η κακοποίηση στις αρχές ή όταν αναζητούν νομική προστασία. Η καταγραφή των περιστατικών μπορεί να ενισχύσει την υπόθεση του θύματος και να συμβάλει στη λογοδοσία του δράστη. Οι εφαρμογές αναφοράς μπορούν να βελτιώσουν τη συλλογή δεδομένων παρέχοντας δομημένες φόρμες και προτροπές για τη συλλογή σχετικών πληροφοριών. Αυτό μπορεί να βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι δεν παραβλέπονται κρίσιμες λεπτομέρειες και ότι οι εκθέσεις υποβάλλονται με ακρίβεια. Επιπλέον, τα συγκεντρωτικά δεδομένα από αναφορές εφαρμογών μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό μοτίβων, hotspots και τάσεων που σχετίζονται με την ενδοοικογενειακή βία, επιτρέποντας στους οργανισμούς και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αναπτύξουν στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης και να κατανείμουν αποτελεσματικά τους πόρους.
Οι εφαρμογές αναφοράς ενδυναμώνουν τα θύματα, δίνοντάς τους τον έλεγχο και την εξουσία της κατάστασής τους. Τους επιτρέπει να κάνουν ένα ενεργό βήμα προς την αναζήτηση βοήθειας και την τεκμηρίωση της κακοποίησης που έχουν βιώσει. Αυτή η ενδυνάμωση μπορεί να συμβάλει στη συνολική ανθεκτικότητα και τη διαδικασία ανάκαμψης ενός επιζώντος. Ενώ οι εφαρμογές καταγγελίας της ενδοοικογενειακής βίας προσφέρουν πολύτιμη υποστήριξη, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μαζί με άλλα εργαλεία, όπως η επικοινωνία με τοπικές γραμμές βοήθειας, η επικοινωνία με οργανισμούς υποστήριξης ή η επέμβαση των αστυνομικών όταν είναι απαραίτητο. Αυτές οι εφαρμογές μπορούν να χρησιμεύσουν ως χρήσιμο εργαλείο στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου δικτύου υποστήριξης για επιζώντες ενδοοικογενειακής βίας.
Κατά τη δημιουργία τεχνολογικών λύσεων για την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας, οι προγραμματιστές πρέπει να ακολουθήσουν μια προοπτική με επίκεντρο το θύμα για τα σχέδια. Πρέπει να κατανοήσουν την κατάσταση ζωής των θυμάτων και τους κινδύνους που μπορούν να τους θέσουν όταν ζητούν βοήθεια (Binder & Poulton, 2021). Ως εκ τούτου, τα δυνητικά θύματα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της διαδικασίας. Ακόμη, οι συντελεστές δημιουργίας των εφαρμογών πρέπει να επικεντρώνονται στην έρευνα καινοτόμων τρόπων πρόληψης ή/και ενδοοικογενειακής βίας, μαθαίνοντας και βελτιώνοντας καθώς εξελίσσεται η τεχνολογία.
Ενώ οι εφαρμογές αναφοράς μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση των ποσοστών αναφοράς ενδοοικογενειακής βίας, δεν αποτελούν ολοκληρωμένη λύση. Τα πολιτισμικά εμπόδια, ο φόβος αντιποίνων, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα και ο κοινωνικός στιγματισμός εξακολουθούν να επηρεάζουν τα ποσοστά αναφοράς (GBV Guidelines, 2023). Για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την ενδοοικογενειακή βία, χρειαζόμαστε μια ολιστική προσέγγιση που συνδυάζει την τεχνολογία με υπηρεσίες υποστήριξης, εκστρατείες ευαισθητοποίησης και συμμετοχή της κοινότητας. Η επιτυχία εξαρτάται από την ευαισθητοποίηση, την εμπιστοσύνη, τη γλωσσική προσβασιμότητα και τον πολιτισμό. Οι συνεργατικές προσπάθειες με τη συμμετοχή κρατικών φορέων, ΜΚΟ και κοινοτικών οργανώσεων είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της αποτελεσματικότητας των εφαρμογών αναφοράς στην Ελλάδα.
Τέλος, η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη και την παροχή διαδικτυακών προγραμμάτων κατάρτισης για επαγγελματίες που εργάζονται στην πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας, όπως η επιβολή του νόμου, οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης, οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι εκπαιδευτικοί. Αυτά τα προγράμματα μπορούν να ενισχύσουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και την ευαισθησία τους σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Ενώ οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν ευκαιρίες για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι πτυχές της ιδιωτικής ζωής, της ασφάλειας και της προσβασιμότητας για να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ευημερία των θυμάτων (GBV Guidelines, 2023). Επιπλέον, οι υπηρεσίες υποστήριξης και η ανθρώπινη παρέμβαση θα πρέπει πάντα να είναι διαθέσιμες για τη συμπλήρωση και την υποστήριξη τεχνολογικών λύσεων.
- Η Λαμπρινή Ντουντούμη είναι Υποψήφια Διδάκτωρ Εγκληματολογίας.
Βιβλιογραφία:
A step-by-step Pocket Guide for humanitarian practitioners-Version 2.0 BACKGROUND NOTE. (2018). https://gbvguidelines.org/wp/wp-content/uploads/2018/03/GBV_Background_Note021718.pdf
Amazon Brown, I., & Binder, G. (n.d.). Innovation and Technology for Gender Equality. Retrieved May 3, 2023, from https://www.unicef.org/eap/media/5376/file
Artinopoulou, V., Koufouli, A., & Michael, I. (2018). Towards a victim-centered police response Training Manual. https://www.eurocrime.eu/wp-content/uploads/2019/01/PROTASIS_Training-Manual.pdf
Binder, G., & Poulton, C. (2021). Six ways tech can help end gender-based violence | UNICEF East Asia and Pacific. Www.unicef.org. https://www.unicef.org/eap/blog/six-ways-tech-can-help-end-gender-based-violence#
BrightSkyGR. (χ.χ.). Bright Sky. Gr.bright-Sky.org. Retrieved December 30, 2023, from https://gr.bright-sky.org/el/home
Council of Europe. (2011). CETS 210 - Council of Europe Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence. https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=090000168008482e
Erskine, D. (2020). Not just hotlines and mobile phones: GBV Service provision during COVID-19. https://www.unicef.org/media/68086/file/GBV%20Service%20Provision%20During%20COVID-19.pdf
Gasparikova, D., & Djurickovic, K. (2020). “Be Safe” - A mobile app to protect victims of violence | United Nations Development Programme. UNDP. https://www.undp.org/eurasia/blog/%E2%80%9Cbe-safe%E2%80%9D-mobile-app-protect-victims-violence
GBV Guidelines. (2023). How to support survivors of gender-based violence when a GBV actor is not available in your area. GBV GUIDELINES. https://gbvguidelines.org/en/pocketguide/
Gender Based Violence Information Management System. (n.d.). Primero/GBVIMS+. GBVIMS: Gender-Based Violence Information Management System. https://www.gbvims.com/primero/
Meurens, N., D’Souza, H., Mohamed, S., Leye, E., Chowdhury, N., Charitakis, S., & Regan, K. (2020). Tackling violence against women and domestic violence in Europe The added value of the Istanbul Convention and remaining challenges Policy Department for Citizens’ Rights and Constitutional Affairs Directorate-General for Internal Policies PE. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/658648/IPOL_STU(2020)658648_EN.pdf
Seow, E., & Foo, C. (2006). A Profile of Male Domestic Violence Victims Presenting to an Emergency Department in Singapore. Hong Kong Journal of Emergency Medicine, 13(4), 212–216. https://doi.org/10.1177/102490790601300404
Unicef. (2019) Projeto Caretas. Www.unicef.org. https://www.unicef.org/brazil/projeto-caretas
Unicef. (2023). INNOVATIVE APPROACHES TO GBV SERVICE PROVISION IN EMERGENCIES Virtual safe spaces for adolescent girls. https://www.unicef.org/media/83381/file/Innovative-GBV-Service-Provision-Emergencies%20.pdf
Welsch, C. (2021). App uses blockchain to help domestic violence victims gather evidence against abusers. European Investment Bank. https://www.eib.org/en/stories/domestic-violence-evidence-app
Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων. (2022). 3η Ετήσια Έκθεση για τη Βία κατά των Γυναικών. https://isotita.gr/wp-content/uploads/2022/11/3h-ethsia-ekthesi-Via-kata-twn-Gynaikwn-GGDOPIF.pdf
Νόμος 3500/2006 για την Αντιμετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας, (2006). https://www.ministryofjustice.gr/wp-content/uploads/2019/08/82Nomos_3500_2006.pdf
Παπακίτσου, Β. (2021). Μορφές βίας στις συντροφικές σχέσεις των εφήβων. iWrite.
Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. (2020). 25-11-2020: Δελτίο Τύπου σχετικά με τις δράσεις του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη για την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών. Www.minocp.gov.gr. https://www.minocp.gov.gr/2020/11/25/25-11-2020-deltio-typou-schetika-me-tis-draseis-tou-ypourgeiou-prostasias-tou-politi-gia-tin-pagkosmia-imera-exaleipsis-tis-vias-kata-ton-gynaikon/