Το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης γυναικών αιτουσών άσυλο στα ελληνικά hotspot

Αναστασία Αλβανού

 

Εισαγωγή

Εδώ και ένα χρόνο τουλάχιστον, με την ανάδειξη του κινήματος #metoo στη χώρα μας γίνεται μία προσπάθεια να καταγγελθούν περιστατικά κακοποίησης τα οποία ξεκινώντας από τον χώρο του αθλητισμού και του θεάματος επεκτάθηκαν σε όλα τα κοινωνικά πεδία. Θύματα κακοποίησης βρήκαν το θάρρος να καταγγείλουν περιστατικά βίας εις βάρος τους με στόχο την απόδοση δικαιοσύνης αλλά και την υποστήριξη και ενδυνάμωση άλλων θυμάτων. Υπάρχουν όμως κάποιες κοινωνικές ομάδες οι οποίες δεν είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν τις ιστορίες τους και να μιλήσουν ανοιχτά για ό,τι πιθανά τους έχει συμβεί. Υπάρχουν κάποιες ομάδες οι οποίες ακόμη και σήμερα ζουν κοινωνικά αποκλεισμένες χωρίς να τους παρέχεται υποστήριξη και χωρίς να δίνεται η ευκαιρία στις εμπειρίες τους να ακουστούν. Παρόλο που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μεταδίδουν ειδήσεις επί εικοσιτετραώρου βάσεως και η διάδοση της πληροφορίας μέσω διαδικτύου εκμηδενίζει τις αποστάσεις, κάποιες ιστορίες παραμένουν στην αφάνεια.

Με το παρόν άρθρο, πραγματοποιείται μία προσπάθεια ανάδειξης του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης γυναικών αιτουσών άσυλο στα ελληνικά κέντρα υποδοχής, αλλά και τρόπων αντιμετώπισής του. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται βασίζονται στη βιβλιογραφική έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο διπλωματικής εργασίας[1]. Σκοπός της έρευνας ήταν να διερευνηθούν οι παράγοντες κινδύνου για σεξουαλική κακοποίηση σε βάρος των γυναικών αιτουσών άσυλο στα ελληνικά κέντρα υποδοχής. Σε ένα δεύτερο βαθμό μελετήθηκαν οι συνέπειες που μπορεί να επιφέρει η κακοποίηση, αλλά και οι τρόποι αντιμετώπισης ή ακόμα και πρόληψης. Για τις ανάγκες της έρευνας αναζητήθηκαν πηγές οι οποίες συμπεριελάμβαναν στο δείγμα τους γυναίκες που αναζήτησαν άσυλο στα ελληνικά hotspot μέχρι και το 2020 και προέρχονταν από τη Μέση Ανατολή ή την Αφρική. Συγκεκριμένα συμπεριελήφθησαν έρευνες και άρθρα από επίσημους οργανισμούς, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και ερευνητές που πραγματοποίησαν έρευνα πεδίου.

Τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια αναζήτησης πληροφοριών ήταν αρκετά καθώς η σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα και πολλά θύματα διστάζουν να αποκαλύψουν την εμπειρία τους σε άτομα που προέρχονται από διαφορετικό πολιτισμικό και γλωσσικό υπόβαθρο, σε ένα όχι και τόσο προσφιλές περιβάλλον όπως ένα κέντρο υποδοχής. Τα χαμηλά ποσοστά καταγραφής δεν επιτρέπουν τη δημιουργία μίας καθαρής και αξιόπιστης εικόνας, παρόλα αυτά εκτιμάται ότι το φαινόμενο είναι πιο εκτεταμένο από όσο φαίνεται.

Το παρόν άρθρο χωρίζεται σε τρεις θεματικές ενότητες. Αρχικά παρουσιάζονται οι παράγοντες επικινδυνότητας για σεξουαλική κακοποίηση γυναικών, προχωρώντας παραγωγικά από τον γενικό πληθυσμό προς τις γυναίκες αιτούσες άσυλο στα ελληνικά hotspot. Στη συνέχεια, με την ίδια συλλογιστική πορεία, περιγράφονται οι συνέπειες της σεξουαλικής κακοποίησης ενώ στο τέλος παρέχονται κάποιες προτάσεις για βελτίωση και έρευνα.

Παράγοντες επικινδυνότητας

Σε γενικές γραμμές, οι έρευνες αναφορικά με την κακοποίηση γυναικών δείχνουν πως η θυματοποίηση στο παρελθόν αυξάνει τις πιθανότητες θυματοποίησης και στο μέλλον (Basile & Smith, 2011). Οι θύτες ανήκουν κυρίως στον κοντινό κύκλο των θυμάτων καθώς μπορεί να είναι μεταξύ άλλων άτομα μέσα από την οικογένεια, νυν ή πρώην σύντροφοι (FRA, 2014). Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα για τη βία κατά των γυναικών του 2014, παράγοντες οι οποίοι φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο θυματοποίησης είναι το χαμηλό εισόδημα, η νεαρή ηλικία, το εκπαιδευτικό επίπεδο και η περιοχή διαμονής χωρίς βέβαια τα ανωτέρω να αποτελούν αποκλειστικά κριτήρια (FRA, 2014). Σε μια προσπάθεια συγκεκριμενοποίησης του φαινομένου στο δείγμα της έρευνας, η αναζήτηση έδειξε πως οι μεταναστευτικές ομάδες είναι ανάμεσα στους πιο ευάλωτους πληθυσμούς για κακοποίηση, με τις γυναίκες να θυματοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό (Kalt et al., 2013).

Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και μέσα στα ευρωπαϊκά σύνορα, καθώς η παραμονή σε κέντρα υποδοχής αυξάνει τον κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης (Keygnaert et al., 2015). Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως οι θύτες φαίνεται να είναι κυρίως άτομα άγνωστα προς τις γυναίκες όπως επαγγελματίες που δουλεύουν σε κέντρα υποδοχής, πολίτες κλπ.. Παρόλο που το ταξίδι προς τη χώρα υποδοχής είναι μεγάλο, οι Kygnaert & Guieu (2015) τονίζουν πως η βία μπορεί να λάβει χώρα και μετά την άφιξη σε αυτή. Τα δεδομένα αυτά δεν ξεφεύγουν πολύ από την ελληνική πραγματικότητα καθώς αναφορές από αιτούσες άσυλο μέσα στα ελληνικά hotspot έδειξαν πως οι τελευταίες έχουν γίνει μάρτυρες σεξουαλικής κακοποίησης στα ελληνικά κέντρα υποδοχής (Jauhiainen, 2017). Ορισμένες μάλιστα μπορεί να έχουν υποστεί βία ήδη από τη χώρα προέλευσης ή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους (Oliveira et al., 2019) επομένως οι πιθανότητες επαναθυματοποίησης αυξάνονται (De Schrijver et al., 2018).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για Πρόσφυγες και Εξόριστους (ECRE) με δείγμα 622 γυναίκες που είχαν υποστεί κάποιας μορφής σεξουαλική κακοποίηση και παρέμεναν σε ελληνικά κέντρα υποδοχής. Οι μαρτυρίες των γυναικών έδειξαν πως ο κίνδυνος σεξουαλικής κακοποίησης είναι μεγαλύτερος στα κέντρα της Λέσβου και της Σάμου και πως ο φόβος επίθεσης είναι συνεχής (ECRE, 2018). Επιπλέον, σημειώθηκε πως τα περιστατικά βίας είναι διάχυτα καθώς γυναίκες δήλωσαν ότι απόπειρες σεξουαλικών επιθέσεων, ακατάλληλη συμπεριφορά και σεξουαλική παρενόχληση είναι οι πιο συχνές μορφές βίας που υφίστανται στα κέντρα υποδοχής (ECRE, 2018). Τα δεδομένα αυτά, δείχνουν πως το φαινόμενο είναι αρκετά διαδεδομένο και πραγματικά συμβαίνει παρόλο που δεν λαμβάνει την απαραίτητη προσοχή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Δυστυχώς όμως, οι συνθήκες διαβίωσης στα ελληνικά κέντρα υποδοχής αντί να παρέχουν προστασία, αυξάνουν τον κίνδυνο κακοποίησης. Πιο συγκεκριμένα, από την έρευνα του Jauhiainen το 2017 προέκυψε πως οι συνθήκες διαβίωσης σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες και λίγες ευκαιρίες για το μέλλον έχουν συνδεθεί με περισσότερες πιθανότητες σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης στα ελληνικά hotspot. Ο παραπάνω ισχυρισμός φαίνεται να επιβεβαιώνεται από την έλλειψη ικανοποιητικού φυλακτικού προσωπικού, τον υπερπληθυσμό των δομών, τη μικτή στέγαση και την έλλειψη παροχής ικανοποιητικών συνθηκών υγιεινής και τροφίμων (Oliveira et al., 2018, Silverman, 2018, Lombardi, 2017). Για παράδειγμα, ανάμεσα στις γυναίκες αιτούσες άσυλο οι οποίες διέμεναν στο κέντρο της Μόριας στη Λέσβο, σημειωνόταν μεγάλη ανασφάλεια καθώς είχαν δηλώσει στο παρελθόν πως η σεξουαλική παρενόχληση είναι αρκετά συχνή και πως δεν παρέχεται η απαραίτητη προστασία (Human Rights Watch, 2019). Επιπροσθέτως, δεν υπάρχουν καταφύγια γυναικών ή δομές που να φιλοξενούν αποκλειστικά και μόνο γυναίκες με αποτέλεσμα να είναι υποχρεωμένες να περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους με αγνώστους (Lombardi, 2017).

Ακόμη, η έλλειψη επαρκούς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και οι ιατρικοί έλεγχοι δυσχεραίνουν περισσότερο την κατάσταση, εφόσον μέσα από αυτούς θα μπορούσε να ανιχνευτεί και να επιβεβαιωθεί σεξουαλική κακοποίηση (Stathopoulou et al., 2019). Η περιορισμένη πρόσβαση σε υγεία και νομική βοήθεια δημιουργεί ένα μη υποστηρικτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο οι αιτούσες άσυλο αδυνατούν να λάβουν αφενός την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την ψυχολογική υποστήριξη που τους αναλογούν και αφετέρου την απαραίτητη πληροφόρηση για νομικά θέματα που τους απασχολούν (Episkopou et al., 2019, Stathopoulou et al., 2019).

Συμπληρωματικά, η απουσία γυναικών επαγγελματιών δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη ανασφάλεια στις γυναίκες, οι οποίες δυσκολεύονται να μοιραστούν ευαίσθητες πληροφορίες μπροστά σε άνδρες ενώ σε περιπτώσεις που το έκαναν οι τελευταίοι τις αντιμετώπισαν με χλευασμό (Amnesty International, 2018). Το πρόβλημα αυτό εντείνεται και από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν αρκετοί μεταφραστές/στριες οι οποίοι/ες θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τα θύματα, επομένως οι καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση είναι χαμηλότερες (Alpes et al., 2017). Επιπλέον, φόβοι για αντίποινα ή ακόμη και για σύλληψη λειτουργούν αποτρεπτικά ώστε να αναζητήσουν βοήθεια (De Schrijver et al., 2018). Τέλος, ας μην ξεχνάμε το πολιτισμικό υπόβαθρο των γυναικών που προέρχονται από κοινωνίες στις οποίες το να μιλάει κάποιος για σεξουαλική κακοποίηση θεωρείται μεμπτό και κατακριτέο ενώ σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί σε στιγματισμό ακόμη και στον κοινωνικό αποκλεισμό των θυμάτων (De Schrijver et al., 2018, Karla & Bhugra, 2013).

Όλα τα παραπάνω, όχι μόνο αυξάνουν το κίνδυνο σεξουαλικών επιθέσεων εις βάρος γυναικών αλλά δημιουργούν κι ένα μη υποστηρικτικό πλαίσιο για όσες έχουν βιώσει κακοποίηση. Απόρροια όλων αυτών είναι τα χαμηλά ποσοστά καταγραφών, αλλά και η έλλειψη παροχής ψυχολογικής υποστήριξης στα θύματα (Human Rights Watch, 2019). Οι γυναίκες που διαμένουν στα ελληνικά κέντρα υποδοχής έχουν δηλώσει πως ανησυχούν για την ψυχική τους υγεία (Human Rights Watch, 2019), επομένως αναμένεται πως οι συνέπειες σε αυτήν πιθανά θα είναι σοβαρές και μακροχρόνιες.

Οι συνέπειες της σεξουαλικής κακοποίησης στην ψυχική υγεία των γυναικών

Η σεξουαλική κακοποίηση συνήθως συμβαίνει παράλληλα με άλλα είδη κακοποίησης, όπως σωματική και ψυχολογική. Κατά κοινή ομολογία, γυναίκες οι οποίες κακοποιούνται σεξουαλικά από τους συντρόφους τους είναι πιο ευάλωτες σε θέματα ψυχικής υγείας (Jina & Thomas, 2013). Οι συνέπειες της κακοποίησης μπορούν να διακριθούν σε σωματικές και ψυχολογικές. Οι πρώτες, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν και συνέπειες στην αναπαραγωγική υγεία των γυναικών, είναι πιο άμεσες και εμφανείς ενώ οι ψυχολογικές πιο έμμεσες και μακροχρόνιες (Jina & Thomas, 2013). Οι τελευταίες μάλιστα μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές ή και να εμφανιστούν αρκετά αργότερα μετά το περιστατικό (Jina & Thomas, 2013).

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία η σεξουαλική κακοποίηση αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι γυναίκες τον κόσμο (Basile & Smith, 2011). Αρχικά, τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι μεταξύ άλλων σοκ, φόβος, άρνηση, άγχος, απόσυρση, χαμηλή αυτό-εκτίμηση, αίσθημα ντροπής και ανηδονία (Keygnaert, 2014; Kalra & Bhugra, 2013). Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα μπορεί να αναπτυχθεί και ψυχοπαθολογία με τις περισσότερες διαγνώσεις να αφορούν γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και διαταραχή μετατραυματικού στρες ενώ παρατηρούνται επίσης μείζων καταθλιπτική διαταραχή, διαταραχές πρόσληψης τροφής και διαταραχές ύπνου (Keygnaert, 2014). Επιπλέον η σεξουαλική κακοποίηση έχει και κοινωνικές προεκτάσεις καθώς ο στιγματισμός του θύματος από την κοινωνία ή ακόμη και την ίδια την οικογένεια είναι έντονος και όπως προαναφέρθηκε μπορεί να οδηγήσει σε αποκλεισμό και κοινωνική απομόνωση (Keygnaert, 2014).

Πώς όμως μπορούν να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω στοιχεία στον υπό συζήτηση πληθυσμό εφόσον τα ποσοστά καταγραφής είναι πολύ χαμηλά; Παρόλο που δεν μπορούμε να βγάλουμε αυθαίρετα συμπεράσματα, εκτιμάται πως οι συνθήκες διαβίωσης και οι κίνδυνοι τους οποίους υφίστανται καθημερινά οι γυναίκες αιτούσες άσυλο στα ελληνικά κέντρα υποδοχής, μπορούν να επιφέρουν σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Ειδικότερα, έχει αναφερθεί πως οι χρονοβόρες διαδικασίες ασύλου οι οποίες χαρακτηρίζονται ως αρκετά απαιτητικές, μπορεί να εγείρουν ζητήματα ψυχικής υγείας (Kalt et al., 2013). Οι συνθήκες μετά τη μετανάστευση σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στις διαδικασίες ασύλου μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα ψυχολογικού στρες (Stathopoulou et al., 2019). Από την άλλη πλευρά, η εχθρική αντιμετώπιση από τη χώρα υποδοχής προσθέτει επιπλέον στρεσογόνους παράγοντες (Kalt et al., 2013).

Τα ανωτέρω δεδομένα δείχνουν ότι η ψυχολογική κατάσταση των γυναικών αιτουσών άσυλο είναι ευάλωτη σε ένα ήδη πρώιμο στάδιο. Πιο συγκεκριμένα, διάφορες έρευνες έχουν αναδείξει πως οι άνθρωποι που φτάνουν στα ελληνικά κέντρα υποδοχής είναι εκτεθειμένοι σε υψηλότερα επίπεδα τραύματος (Stathopoulou et al., 2019). Το υψηλά ποσοστά στρεσογόνου υποβάθρου σε συνδυασμό με κακομεταχείριση στα κέντρα υποδοχής και άσκηση βίας, έχουν σχετιστεί με αυξημένα ποσοστά άγχους (Ben Farhat et al., 2018). Παρόλο που δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα, έχουν υπάρξει αναφορές για απόπειρες αυτοκτονίας και αυτοτραυματισμού σε γυναίκες λόγω σεξουαλικής παρενόχλησης στη Λέσβο (Human Rights Watch, 2017). Η απουσία ειδικών δομών διαχείρισης τραύματος και κρίσεων στα ελληνικά hotspot οδηγούν τις τελευταίες σε αδυναμία λήψης απαραίτητης βοήθειας (Human Rights Watch, 2019). Από τη στιγμή λοιπόν που τα επίπεδα στρες είναι ήδη επιβεβαρυμμένα από προ-μεταναστευτικούς παράγοντες ή από παράγοντες μετά την εγκατάσταση στη χώρα υποδοχής και οι γυναίκες αιτούσες άσυλο διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικής κακοποίησης λόγω συνθηκών διαβίωσης, οι συνέπειες στην ψυχική υγεία των τελευταίων μετά από μία πιθανή επίθεση αναμένονται σοβαρές και εκτεταμένες (Human Rights Watch, 2019).

Συμπεράσματα και προτάσεις για αλλαγή

Παρόλο που τα προαναφερθέντα δεδομένα έχουν παρουσιάσει μέχρι στιγμής μία δυσάρεστη πραγματικότητα, στο τελευταίο κομμάτι του άρθρου θα γίνει μία προσπάθεια παροχής προτάσεων για εξέλιξη και βελτίωση. Μπορεί μέχρι στιγμής τα νούμερα να είναι απογοητευτικά και η πραγματική έκταση του φαινομένου να μην αντικατοπτρίζεται στα μέσα ενημέρωσης, εντούτοις υπάρχει πάντα η δυνατότητα αλλαγής και παρέμβασης. Ανάμεσα στις πιο σημαντικές προτάσεις για βελτίωση τονίζεται η άμεση υποστήριξη θυμάτων σεξουαλικής αλλά και οποιουδήποτε είδους κακοποίησης. Ειδικότερα, πολλοί οργανισμοί και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις προτείνουν να γίνεται καλύτερη και ταχύτερη ταυτοποίηση των ευάλωτων πληθυσμών όπως για παράδειγμα οι γυναίκες και τα παιδιά (Human Rights Watch, 2017). Επιπρόσθετα, θα πρέπει να διαμορφωθούν περισσότερο ευαίσθητες διαδικασίες παροχής ασύλου ως προς το φύλο έτσι ώστε οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να τίθενται σε προτεραιότητα (GEC, 2018). Όσον αφορά τα κέντρα υποδοχής πληθυσμών, κρίνεται αναγκαία η αναδιαμόρφωση των χώρων φιλοξενίας ώστε να διαχωρίζονται με βάση το φύλο και να προστατεύονται από κατάλληλο προσωπικό και εξοπλισμό για να αποφευχθούν περαιτέρω περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης (Human Rights Watch, 2017). Η δημιουργία καταφυγίων γυναικών, αλλά και κέντρων διαχείρισης κρίσεων θα μπορούσε να παράσχει περισσότερη ασφάλεια, αλλά και άμεση βοήθεια σε θύματα (Amnesty International, 2018).

Σχετικά με τα περιστατικά βίας σε βάρος γυναικών, θα πρέπει να γίνεται άμεση ταυτοποίηση και καταγραφή τους, αλλά και να παρέχονται υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης άμεσα (Eleftherakos et al., 2018). Προκειμένου λοιπόν οι διαδικασίες καταγραφής και παροχής υπηρεσιών να προσφέρονται ευκολότερα και πιο αποτελεσματικά, προτείνεται να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι συνεντεύξεις εξαρχής. Πιο συγκεκριμένα, οι συνεντεύξεις καλό θα είναι να πραγματοποιούνται από γυναίκες επαγγελματίες οι οποίες να γνωρίζουν τη γλώσσα και το πολιτισμικό υπόβαθρο των γυναικών ενώ οι τελευταίες καλό θα ήταν να μη συνοδεύονται από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους αν το επιθυμούν, προκειμένου να υπάρχει μεγαλύτερη ιδιωτικότητα (Women’s Refugee Commission, 2016). Κατ’ επέκταση, μεγάλη σημασία χρειάζεται να δοθεί στην εκπαίδευση των επαγγελματιών οι οποίοι/οποίες θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται σε περιστατικά βίας και να είναι ευαισθητοποιημένοι/ες σε περίπτωση που υποπέσει κάτι στην αντίληψή τους. Με την κατάλληλη εκπαίδευση, θα καταστεί δυνατό και για το σύστημα να δράσει και σε προληπτικό επίπεδο (Keygnaert et al., 2014).

Επιλογικά

Συμπερασματικά, οι κίνδυνοι σεξουαλικής κακοποίησης που διατρέχουν οι γυναίκες αιτούσες άσυλο στα ελληνικά κέντρα υποδοχής είναι διάχυτοι και συνεχείς. Οι συνέπειες μίας πιθανής θυματοποίησης αναμένονται σοβαρές και μακροχρόνιες, επηρεάζοντας τη μετέπειτα πορεία της ζωής των γυναικών. Παρά τις ελλείψεις του συστήματος σε τοπικό και εθνικό επίπεδο, υπάρχουν πολλές προτάσεις για βελτίωση και αντιμετώπιση. Διεθνείς οργανισμοί, αλλά και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις έχουν παράσχει πολύτιμη βοήθεια στους ευάλωτους πληθυσμούς και με κατάλληλη συνεργασία με κρατικούς φορείς είναι δυνατό να πραγματοποιηθούν σημαντικές αλλαγές στο πεδίο με κύριους επωφελούμενους τα άτομα που έχουν πραγματικά ανάγκη από αυτήν τη βοήθεια. Με τον τρόπο αυτόν, θα καταστεί δυνατή μία νότα αισιοδοξίας σε μία ζοφερή πραγματικότητα που να δίνει ελπίδα ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να λάβουν βοήθεια και να βελτιώσουν τη ζωή τους, ακόμη και αν οι περιστάσεις φαντάζουν εχθρικές.

Τέλος, δε θα πρέπει να παραβλέπεται επίσης και η ανάγκη διεξαγωγής ερευνών ευρύτερης κλίμακας που θα μπορέσουν να προσφέρουν έγκυρα αποτελέσματα από το πεδίο. Ειδικότερα, έρευνες σχετικά με μορφές κακοποίησης σε βάρος γυναικών αλλά και το αντίκτυπο που προκαλούν στα θύματα περιστατικά βίας θα μπορέσουν να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την έκταση του φαινομένου, να αναδείξουν την ανάγκη διαμόρφωσης υποστηρικτικού πλαισίου, αλλά και να αφυπνίσουν και να ευαισθητοποιήσουν την ευρύτερη κοινότητα.

Μέσα από το παρόν άρθρο έγινε μία προσπάθεια ανάδειξης του φαινομένου της σεξουαλικής κακοποίησης στα ελληνικά κέντρα υποδοχής μέσα από ένα πολυπαραγοντικό πρίσμα, καθώς δε θεωρείται πως υπάρχει ένας μεμονωμένος παράγοντας που να οδηγεί στη βία. Αυτό σημαίνει πως και οι παρεμβάσεις θα πρέπει να προέρχονται από ποικίλες πηγές με στόχο την κατανόηση και αντιμετώπιση της βίας. Απώτερος στόχος όλων των προγραμμάτων παρέμβασης θα πρέπει να είναι η ασφάλεια και υποστήριξη των γυναικών ώστε οι φωνές τους να ακουστούν και να ληφθούν σοβαρά υπόψη για το ταξίδι τους προς την ελευθερία και την επανένταξη.

 Αναστασία  Αλβανού, Ψυχολόγος