E-Trafficking: Εμπορία Ανθρώπων στο Διαδίκτυο
| Περίληψη: Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα που απασχολεί τις Αρχές παγκοσμίως τα τελευταία 30 χρόνια. Πρόκειται για ένα έγκλημα που ανήκει στην αφανή εγκληματικότητα και ως απόρροια αυτού τα στατιστικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα είναι πλασματικά. Την τελευταία δεκαετία παρατηρήθηκε έξαρση στα περιστατικά εμπορίας ανθρώπων μέσω του διαδικτύου. Η συγκεκριμένη μορφή εμπορίας είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, λόγω της ανωνυμίας που επικρατεί στο διαδίκτυο, και τα κράτη δεν την έχουν κατανοήσει πλήρως. Ενώ θεσπίζονται νόμοι, το human trafficking εξακολουθεί να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά. |
Εισαγωγή
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει αναφορικά με το φλέγον ζήτημα του e-trafficking, που στις μέρες μας αποτελεί καθημερινό θέμα στα ειδησεογραφικά δελτία. Για τη πλήρη κατανόηση του φαινομένου δίνονται οι παρακάτω ορισμοί.
Ορισμοί
Human trafficking: «η στρατολόγηση, διακίνηση, μετακίνηση, υπόθαλψη ή παραλαβή προσώπων, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής ή μεταβίβασης του ελέγχου επί του προσώπου αυτού, μέσω της απειλής ή χρήσης βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, απαγωγής, απάτης, εξαπάτησης, κατάχρησης εξουσίας ή μέσω μιας ευάλωτης θέσης ή της παροχής ή λήψης πληρωμών ή ωφελημάτων για την εξασφάλιση της συναίνεσης ενός προσώπου που ασκεί έλεγχο επί άλλου προσώπου, με σκοπό την εκμετάλλευση».[1]
Μορφές εκμετάλλευσης μπορούν να είναι: εργασιακή, σεξουαλική/γενετήσια, επαιτεία, αφαίρεση οργάνων, καταναγκαστική εγκληματική δραστηριότητα, αναγκαστικοί γάμοι και άλλα.[2]
E-trafficking (/cyber trafficking): η προσέλκυση θυμάτων μέσω διαδικτύου με σκοπό την (σεξουαλική) εκμετάλλευση. Μπορεί να λάβει χώρα μόνο του ή σε συνδυασμό με το «παραδοσιακό» trafficking.[3]
Deep Web & Dark Web/Net: Το «βαθύ διαδίκτυο» είναι εκείνο το οποίο δεν είναι προσβάσιμο μέσα από μηχανές αναζήτησης. Κομμάτι του είναι το «σκοτεινό διαδίκτυο», το οποίο είναι προσβάσιμο από ειδικούς browsers (π.χ. TOR) και προσφέρει ανωνυμία στο χρήστη. Χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, για εμπόριο ναρκωτικών, όπλων, κλοπή ταυτοτήτων, εύρεση πληρωμένων δολοφόνων, εμπορία ανθρώπων, διακίνηση υλικού πορνογραφίας ανηλίκων κ.α..[4]
E-trafficking στο Surface Web
Οι e-traffickers χρησιμοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία για τη συγκέντρωση πληροφοριών πιθανών θυμάτων, τη στρατολόγηση και εκμετάλλευσή τους.
Η εκμετάλλευση μπορεί να λάβει χώρα αποκλειστικά μέσω διαδικτύου. Οι διακινητές απομονώνουν τα θύματά τους από άτομα του περιβάλλοντός τους, μέσω απειλών ή άλλων τεχνικών ελέγχου (πχ. εκβιασμός, παρακολούθηση τοποθεσίας κ.λπ.).
Συνήθως συναντάται στο surface web (επιφανειακός ιστός, που είναι προσβάσιμος σε όλους), αφού απλές ιστοσελίδες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι αυτά που χρησιμοποιούνται για την αρχική επαφή με πιθανά θύματα, για παράδειγμα δημοφιλή social media (Instagram/Facebook), site γνωριμιών, αγγελίες για εργασία.
O Covid-19 απομόνωσε παιδιά και νέους, με αποτέλεσμα να περνούν περισσότερο χρόνο online.[5]
«Οι διαδικτυακές πλατφόρμες επιτρέπουν στους διακινητές να εξαπατούν και να στρατολογούν άτομα με ψεύτικες υποσχέσεις. Το Dark Web τους επιτρέπει να κρύβουν τις ταυτότητές τους ενώ διαδίδουν το υλικό τους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εκμεταλλεύονται παιδιά σεξουαλικά. Η τεχνολογία παρέχει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να ζητούν ανώνυμα όλο και πιο επικίνδυνο περιεχόμενο, που τροφοδοτεί την εμπορία ανθρώπων», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε..[6]
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Πολιτειών για τη Διεθνή Ανάπτυξη, «σήμερα, η εμπορία ανθρώπων επηρεάζει περίπου 25 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, αριθμός που αυξήθηκε με τον Covid-19. Ενώ οποιοσδήποτε μπορεί να κινδυνεύει από εμπορία ανθρώπων, περισσότερα από 6 στα 10 θύματα είναι γυναίκες και κορίτσια».[7]
E-trafficking στο Dark Web
Το μεγαλύτερο ποσοστό θυμάτων αφορά ανηλίκους.[8] Γίνεται χρήση του Dark Web από τους διακινητές επειδή είναι ευκολότερες και φθηνότερες η αγορά και η εκμετάλλευση παιδιών. Επίσης, λόγω της ανωνυμίας είναι δύσκολο να εντοπιστούν οι εμπλεκόμενοι.
Στο Dark Web εμφανίζονται κυκλώματα trafficking. Πουλούν «σκλάβους του σεξ» και δημοπρατούν νεαρά κορίτσια, διαφημίζοντάς τα βάσει ηλικίας, χρώματος μαλλιών και σωματικών διαστάσεων.9 Τα θύματα είναι αναλώσιμα και τα απειλούν πως όταν «τα βαρεθούν» θα τα ξεφορτωθούν σκοτώνοντάς τα.[9]
Υπάρχει άμεση σύνδεση του e-trafficking με την πορνογραφία, αφού διακινείται στο Dark Web και υλικό (φωτογραφίες-βίντεο) τόσο ενηλίκων όσο και ανηλίκων να επιδίδονται σε σεξουαλικές δραστηριότητες.[10]
Στατιστικά
Έρευνα του UNODC (2020)[11] σε παγκόσμια κλίμακα ανέδειξε ότι:
- Τριπλασιάστηκε ο αριθμός παιδιών-θυμάτων
- Πενταπλασιάστηκε ο αριθμός αγοριών-θυμάτων την τελευταία 15ετία
- 46% των θυμάτων είναι γυναίκες και 19% κορίτσια [12]
Κίνδυνοι και τρόποι αποφυγής[13]
Η συγκεκριμένη «βιομηχανία» είναι πολύ καλά οργανωμένη και προσεκτική με τις κινήσεις της. Υπάρχουν παρόλα αυτά ενδείξεις ότι κάτι είναι ύποπτο:
- Διαφημίσεις/αγγελίες για απατηλές θέσεις εργασίας
- Γραμματικά, ορθογραφικά, συντακτικά λάθη.
- Ασαφείς περιγραφές των απαιτήσεων της δουλειάς.
- Μη ρεαλιστικές προσφορές (πχ. μισθοί, συνθήκες εργασίας).
- Απροσδόκητα αιτήματα, όπως προσωπικές πληροφορίες και φωτογραφίες.
- Τα ταξιδιωτικά έγγραφα δίνονται από τον εργοδότη.
- Η μέθοδος του «αγαπητικού»
- Προσποίηση ρομαντικού ενδιαφέροντος. Ο δράστης προσπαθεί να χτίσει μια αισθηματική σχέση. Έτσι, προκαλείται σχέση εμπιστοσύνης και πέφτουν θύματα των διακινητών οι χρήστες.
- Σωματική και ψυχολογική πίεση και μέθοδοι πειθούς.
- Διαφήμιση παρεχόμενων υπηρεσιών από τα θύματα
- Χρήση συγκεκριμένων εικόνων σε ψηφιακές πλατφόρμες με διαφορετικές πληροφορίες.
- Χρήση των ίδιων τρόπων επικοινωνίας σε διαφορετικές διαφημίσεις.
- Χρήση εικόνων από ανήλικα/νεαρά άτομα.
- Προώθηση του σεξ χωρίς προφύλαξη.
Καταπολέμηση του φαινομένου [14]
Το e-trafficking είναι ένα σύνθετο έγκλημα, οπότε καλύπτεται τόσο από το Πρωτόκολλο του Παλέρμο (2000)[15] («παραδοσιακή» μορφή trafficking) όσο και από τη Σύμβαση της Βουδαπέστης (2001)[16] (για το κυβερνοέγκλημα).
Τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν υιοθετήσει έναν εθνικό μηχανισμό αναγνώρισης θυμάτων trafficking.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, αναφορικά με το νομικό πλαίσιο, η εμπορία των ανθρώπων αναφέρεται στο άρθρο 323Α Π.Κ. (Ν. 4619/2019)[17]. Επίσης, η επίσημη αναγνώριση ενός θύματος είναι στενά συνδεδεμένη με τη συνεργασία του ατόμου με τις Αρχές στη διάρκεια της ποινικής δίωξης. Οι καταγγελίες στις Αρχές είναι περιορισμένες, καθώς τα θύματα είτε δεν εμπιστεύονται τις Αρχές, είτε φοβούνται να καταγγείλουν λόγω των απειλών και της σωματικής βίας που υπέστησαν, είτε ο θύτης τα έπεισε πως ό,τι έγινε, έγινε με τη συναίνεση των θυμάτων.[18] Ως αποτέλεσμα τα στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν για το φαινόμενο δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Ο Εθνικός Εισηγητής για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, Ηρακλής Μοσκώφ , δήλωσε πως γίνεται προσπάθεια καταγραφής του αριθμού των θυμάτων από τις οργανώσεις, στις οποίες τα θύματα ζητούν βοήθεια.[19]
Είναι εμφανές πως τα νομοθετικά συστήματα των κρατών χρήζουν βελτιώσεων. Μέχρι και σήμερα το trafficking έχει υψηλό σκοτεινό αριθμό, χαμηλά ποσοστά συλλήψεων και τα θύματα μένουν απροστάτευτα.
«Υπήρξε σημαντική αύξηση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών στο διαδίκτυο κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19. Αναγκαία είναι η συνεργασία των κρατών με την Κοινωνία των Πολιτών και με τον ιδιωτικό τομέα», επισήμανε η πρόεδρος της GRETA, Helga Gayer.[20]
Συμπεράσματα
Τα 2/3 όσων εργάζονται ενάντια στο human trafficking αναφέρουν τη δραματική αύξηση του e-trafficking.21 Παρά την αύξηση, το e-trafficking δεν έχει κατανοηθεί και αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά. Επιπλέον, είναι ελλιπείς οι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους επαγγελματίες.[21]
Στην εποχή μας επικρατεί ασυδοσία στο διαδίκτυο, γεγονός που διευκολύνει σκιώδεις χρήστες να ικανοποιήσουν τις σκοτεινές τους φαντασιώσεις. Η κοινωνία συστηματικά αδιαφορεί, και με τη βοήθεια της ανωνυμίας στο διαδίκτυο, εθελοτυφλεί αναφορικά με αυτές τις κακοποιητικές συμπεριφορές και δεν λαμβάνει δραστικά μέτρα για την αντιμετώπισή τους.
Όμως, η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία. Στόχος των κρατών πρέπει να είναι η ενημέρωση των πολιτών τόσο για τους τρόπους εξαπάτησης όσο και για τους δείκτες αναγνώρισης θυμάτων.
Καλλιού Ελένη, Κοινωνική Επιστήμονας
* Φωτογραφία από Canva
[1] Οδηγία 2011/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
[2] Trafficking and Smuggling: Από τον Ορισμό στην Πράξη. (2009). ΕΟΔΥ/ΚΕΕΛΠΝΟ
[3] E-Learning Πρόγραμμα Κυβερνοέγκλημα και Κυβερνοασφάλεια, Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης, ΕΚΠΑ (2020)
[4] Darknet. Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ΕΛ.ΑΣ., στο: https://cyberalert.gr/darknet/ (δημοσιεύτηκε στις 26/10/2018) και Υλικό από E-Learning Πρόγραμμα του ΕΚΠΑ με τίτλο Κυβερνοέγκλημα και Κυβερνοασφάλεια (2020)
[5] Κατσαρός, Γ., Παγκόσμια Ημέρα κατά του Human Trafficking: Tα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν τους εμπόρους ανθρώπων να παγιδεύουν θύματα, στο: https://www.huffingtonpost.gr/entry/paykosmia-emera-kata-tes-emporias-anthropon-pos-ta-mesa-koinonikes-dikteoses-dieekolenoen-toes-emporoes-anthropon-na-payideeoen-themata_gr_62e5495ee4b0d0ea9b777998 (δημοσιεύτηκε στις 30/07/2022)
[6] Secretary-General's message on World Day Against Trafficking in Persons, στο: https://minurso.unmissions.org/secretary-generals-message-world-day-against-trafficking-persons (δημοσιεύτηκε στις 30/07/2022)
[7] World Day Against Trafficking In Persons. USAID, στο: https://www.usaid.gov/news-information/press-releases/jul-30-2022-statement-administrator-power-world-day-against-trafficking-persons (δημοσιεύτηκε στις 30/07/2022)
[8]Ο ρόλος της τεχνολογίας στο human trafficking. Cyber Security International Institute, στο: https://www.csii.gr/o-rolos-tis-technologias-sto-human-trafficking/ (δημοσιεύτηκε στις 10/10/2022)
[9] Gupta, R. The Darknet: A Safe Haven for Human Trafficking, στο: https://onebread.org/blog/2021/3/15/the-darknet-a-safe-haven-for-human-trafficking (δημοσιεύτηκε στις 15/03/2021)
[10] E-Learning Πρόγραμμα Κυβερνοέγκλημα και Κυβερνοασφάλεια, Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης, ΕΚΠΑ (2020)
[11] Global Report on Trafficking In Persons. (2020). UNODC.
[12] Κατσαρός, Γ. Παγκόσμια Ημέρα κατά του Human Trafficking: Tα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν τους εμπόρους ανθρώπων να παγιδεύουν θύματα, στο: https://www.huffingtonpost.gr/entry/paykosmia-emera-kata-tes-emporias-anthropon-pos-ta-mesa-koinonikes-dikteoses-dieekolenoen-toes-emporoes-anthropon-na-payideeoen-themata_gr_62e5495ee4b0d0ea9b777998 (δημοσιεύτηκε στις 30/07/2022)
[13] The Free2Link Advocacy Tool Against E-Trafficking of women and girls, στο: https://free2link.eu/wp-content/uploads/2022/07/interactive-FREE2LINK-22-07-25-b.pdf (δημοσιεύτηκε στις 25/07/2022)
[14] Η εικόνα πάρθηκε από το The Free2Link Advocacy Tool Against E-Trafficking of women and girls, στο: https://free2link.eu/wp-content/uploads/2022/07/interactive-FREE2LINK-22-07-25-b.pdf (δημοσιεύτηκε στις 25/07/2022)
[15]Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons Especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime, στο: https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/protocol-prevent-suppress-and-punish-trafficking-persons (δημοσιεύτηκε στις 15/11/2000)
[16]Σύμβαση της Βουδαπέστης για το έγκλημα στον Κυβερνοχώρο, στο: https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/n-4411-2016/symvasi-tis-voydapestis-gia-egklima-ston-kyvernohoro-0 (η Σύμβαση υπεγράφη στις 23/11/2001)
[17] Άρθρο 323Α ΠΚ, Ν. 4619/2019, στο: https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/n-4619-2019/arthro-323a-poinikos-kodikas-nomos-4619-2019-emporia (ημερομηνία ισχύος 12/11/2021)
[18]Βίντεο Εμπορία Ανθρώπων. Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, στο: https://www.youtube.com/watch?v=ILdDG-E-QgQ&t=1s (δημοσιεύτηκε στις 27/07/2021)
[19] Τα στατιστικά στοιχεία για την εμπορία ανθρώπων στην Ελλάδα απέχουν από την πραγματικότητα. HuffPost, στο: https://www.huffingtonpost.gr/entry/ta-statistika-stoicheia-yia-ten-emporia-anthropon-sten-ellada-apechoen-apo-ten-praymatikoteta_gr_5d402301e4b0db8affae30cd (δημοσιεύτηκε στις 30/07/2019)
[20]Ρούσσης Ν., Greta: “Η εμπορία ανθρώπων ευδοκιμεί στο διαδίκτυο”, στο: https://www.reporter.gr/Diethnh/Diethneis-Eidhseis/456139-GRETA-%C2%ABH-emporia-anthrwpwn-eydokimei-sto-Diadiktyo-%C2%BB?m (δημοσιεύτηκε στις 18/10/2020)
[21] Free2Link. Καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στο: https://free2link.eu/wp-content/uploads/2022/07/F2L-communication-toolkit-by-Latte-Greek_final.pptx.pdf (δημοσιεύτηκε 07/2022)
Βιβλιογραφία
Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία
Σκαλιώνη, Δ. (2022), Εμπορία ανθρώπων μέσω διαδικτύου (e-trafficking): Εκδήλωση για την προστασία δυνητικών θυμάτων. Ανακτήθηκε από: https://www.ertnews.gr/eidiseis/ellada/emporia-anthropon-meso-diadiktyoy-e-trafficking-ekdilosi-gia-tin-prostasia-dynitikon-thymaton/
Κατσαρός, Γ. (2022), Παγκόσμια Ημέρα κατά του Human Trafficking: Tα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διευκολύνουν τους εμπόρους ανθρώπων να παγιδεύουν θύματα. Ανακτήθηκε από: https://www.huffingtonpost.gr/entry/paykosmia-emera-kata-tes-emporias-anthropon-pos-ta-mesa-koinonikes-dikteoses-dieekolenoen-toes-emporoes-anthropon-na-payideeoen-themata_gr_62e5495ee4b0d0ea9b777998
Ρούσσης, Ν. (2020), GRETA: «Η εμπορία ανθρώπων ευδοκιμεί στο Διαδίκτυο!». Ανακτήθηκε από: https://www.reporter.gr/Diethnh/Diethneis-Eidhseis/456139-GRETA-%C2%ABH-emporia-anthrwpwn-eydokimei-sto-Diadiktyo-%C2%BB?m
Άρθρο 323Α Π.Κ.: Εμπορία ανθρώπων. (Ημερομηνία ισχύος: 12/11/2021). Νόμος 4619/2019. Ανακτήθηκε από: https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/n-4619-2019/arthro-323a-poinikos-kodikas-nomos-4619-2019-emporia
Εμπορία Ανθρώπων. (2021). Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Ανακτήθηκε από: https://www.youtube.com/watch?v=ILdDG-E-QgQ&t=1s
Ο ρόλος της τεχνολογίας στο human trafficking. (2022). Cyber Security International Institute. Ανακτήθηκε από: https://www.csii.gr/o-rolos-tis-technologias-sto-human-trafficking/
Σύμβαση της Βουδαπέστης για το έγκλημα στον Κυβερνοχώρο. (23/11/2001). Ανακτήθηκε από: https://www.lawspot.gr/nomikes-plirofories/nomothesia/n-4411-2016/symvasi-tis-voydapestis-gia-egklima-ston-kyvernohoro-0
Τα στατιστικά στοιχεία για την εμπορία ανθρώπων στην Ελλάδα απέχουν από την πραγματικότητα. (2019). Huffpost. Ανακτήθηκε από: https://www.huffingtonpost.gr/entry/ta-statistika-stoicheia-yia-ten-emporia-anthropon-sten-ellada-apechoen-apo-ten-praymatikoteta_gr_5d402301e4b0db8affae30cd
Darknet. (2018). Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ΕΛ.ΑΣ.. Ανακτήθηκε από: https://cyberalert.gr/darknet/#
E-Learning Πρόγραμμα Κυβερνοέγκλημα και Κυβερνοασφάλεια. (2020). Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης, ΕΚΠΑ.
Free2Link. Καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. (2022). Ανακτήθηκε από: https://free2link.eu/wp-content/uploads/2022/07/F2L-communication-toolkit-by-Latte-Greek_final.pptx.pdf
Trafficking: Ορισμοί. (2016). Social Policy. Ανακτήθηκε από: https://socialpolicy.gr/2016/10/trafficking-%CE%BF%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF.html
Trafficking and Smuggling: Από τον Ορισμό στην Πράξη. (2009). ΕΟΔΥ/ΚΕΕΛΠΝΟ. Ανακτήθηκε από: https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2019/12/Trafficking_and_smuggling.pdf
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Gupta, R. (2021). The Darknet: A Safe Haven for Human Trafficking. Ανακτήθηκε από: https://onebread.org/blog/2021/3/15/the-darknet-a-safe-haven-for-human-trafficking
Global Report on Trafficking In Persons. (2020). UNODC. Ανακτήθηκε από: https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/tip/2021/GLOTiP_2020_15jan_web.pdf
Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons Especially Women and Children, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime. (15/11/2000). OHCHR. Ανακτήθηκε από: https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/protocol-prevent-suppress-and-punish-trafficking-persons
Secretary-General's message on World Day Against Trafficking in Persons. (2022). MINURSO. Ανακτήθηκε από: https://minurso.unmissions.org/secretary-generals-message-world-day-against-trafficking-persons
The Free2Link Advocacy Toolkit Against E-Trafficking of women and girls. (2022). Ανακτήθηκε από: https://free2link.eu/wp-content/uploads/2022/07/interactive-FREE2LINK-22-07-25-b.pdf
World Day Against Trafficking in Persons. (2022). USAID. Ανακτήθηκε από: https://www.usaid.gov/news-information/press-releases/jul-30-2022-statement-administrator-power-world-day-against-trafficking-persons