Καλλιτεχνική Λογοκρισία(;) και η χρήση του περιεχόμενου των στίχων εναντίον των ερμηνευτών: το παράδειγμα της ραπ μουσικής

Εμμανουήλ Σ. Καρούσος, ΜΔΕ

Αναρίθμητες είναι εκείνες οι φορές κατά τις οποίες οι ερμηνευτές, στιχουργοί και ενορχηστρωτές προσπάθησαν να “μιλήσουν” μέσα από τα τραγούδια τους, να επικοινωνήσουν τη «δική τους αλήθεια». Αυτή η τακτική μπορεί να θεωρηθεί ως ένα εμπορικό τρικ ώστε να βοηθήσει στις πωλήσεις δίσκων και να αποφέρει τεράστια κέρδη στις εταιρείες παραγωγής. Πολλάκις όμως έχει δημιουργήσει προβλήματα στους καλλιτέχνες, κυρίως λόγω του περιεχομένου των στίχων τους, οδηγώντας τους στην πόρτα των δικαστηρίων είτε ακόμη και σε μια καταδικαστική απόφαση εις βάρος τους.

Το συνηθέστερο παράδειγμα είδους μουσικής το οποίο έχει επωμιστεί την ταμπέλα της “βίαιης” και “γραφικής” περιγραφής (γλαφυρών) εικόνων μέσα από τους στίχους των τραγουδιών της, είναι η ραπ. Ένα από τα κύρια γνωρίσματα της ραπ και των αντιπροσώπων αυτής, είναι η ωμότητα και η αμεσότητα (προς τον ακροατή) των στίχων της. Δεν είναι τυχαίο που τα περισσότερα τραγούδια τα οποία περιέχουν βωμολοχίες ή απρεπείς εκφράσεις ανήκουν σε αυτό το είδος. Δεν θα πρέπει όμως να παρατηρήσουμε την ραπ μουσική αποκομμένη από το χιπ - χοπ και τα υπόλοιπα τρία στοιχεία που απαρτίζουν το εν λόγω ρεύμα.^[1]Το χιπ - χοπ κατά βάση είναι μια μορφή έκφρασης όσων θεωρούν πως είναι καταφρονεμένοι, αντιμάχονται το εκάστοτε πολιτικό σύστημα, κριτικάροντας οτιδήποτε αντιβαίνει την κοσμοθεωρία και τους κώδικες αξιών τους.^[2] Ακόμη δεν θα πρέπει να προξενεί εντύπωση που η κουλτούρα της χιπ-χοπ αναπτύχθηκε από Αφρό - Αμερικανούς στα γκέτο των ΗΠΑ, μια παραδοσιακά βαλλόμενη από τις εκάστοτε κυβερνήσεις φυλετική ομάδα.

Εάν θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε ένα από τα προαναφερθέντα τέσσερα στοιχεία που απαρτίζουν το χιπ - χοπ, τότε θα δίναμε ένα μικρό προβάδισμα στη ραπ, ένα είδος μουσικής το οποίο πλέον θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως είναι αναπόσπαστο συστατικό στοιχείο της μαύρης κουλτούρας.^[3] Οι καλλιτέχνες της ραπ θέλοντας να αποτίσουν φόρο τιμής στις περιοχές από τις οποίες προέρχονται, να τις εκπροσωπήσουν όπως χαρακτηριστικά λένε στο ευρύτερο κοινό, περιγράφουν κάθε πιθανό και απίθανο γεγονός στο οποίο ήταν μάρτυρες, έζησαν είτε τους το διηγήθηκαν. Αυτά δεν αφορούν μόνο διαπροσωπικές σχέσεις εξυμνώντας τον ρομαντισμό και τον έρωτα, την διάχυση πολιτικών μηνυμάτων, αλλά και την τάση για ανασκόπηση του βαθύτερου εαυτού. Πολλές φορές αναφέρουν εγκληματικές ενέργειες οι οποίες είναι ποινικά κολάσιμες (μαστροπεία, δολοφονίες, εμπόριο ναρκωτικών) σε βαθμό αποθέωσης και προτροπής για μίμηση. Σαφώς και τα εν λόγω παραδείγματα είναι προς αποφυγή και σε καμία περίπτωση δεν θα έπρεπε να λειτουργούν ως κανόνας.^[4]

Γεγονός είναι πως οι Διωκτικές Αρχές των ΗΠΑ δεν είχαν στο στόχαστρο τους τους καλλιτέχνες της ραπ, παρά μόνο όταν οι τελευταίοι κέρδισαν αναγνωρισιμότητα στο ευρύ κοινό γράφοντας τραγούδια για την αστυνομική και συστημική βία αλλά και την προτροπή για αντίσταση και την εφαρμογή αντιποίνων. Όσο τα ραπ τραγούδια βρίσκονται στο καλλιτεχνικό επίκεντρο τόσο περισσότερο θα υποβάλλονται σε έλεγχο για το περιεχόμενο τους. Στην κορυφή του παγόβουνου βρίσκονται στίχοι οι οποίοι εξιστορούν γλαφυρά εγκληματικές ενέργειες όπως το εμπόριο ναρκωτικών, τη σωματική βία, την απόπειρα (είτε ακόμη και διάπραξη) δολοφονίας, ιστορίες από την φυλακή, τρόπους επιβίωσης στα γκέτο, έχοντας ως κοινό τόπο την παραβατικότητα.

Δικάζοντας την ραπ

Key for key, pound for pound I’m the biggest Dope Dealer and I serve all over town,
Rock 4 Rock Self 4 Self, give me a key let me go to work for more Dollars than your average businessman ^[5]

Το περιεχόμενο των ανωτέρω στίχων, για παράδειγμα, είναι αρκετό για να καταδικάσει έναν καλλιτέχνη και να τον φέρει ενώπιον της Δικαιοσύνης κατηγορούμενο για εμπόριο ναρκωτικών. Ως υπερασπιστική γραμμή των ράπερ σε αντίστοιχες περιπτώσεις, αναφέρεται η μεταφορά της καθημερινότητας τους στην μουσική και όχι η υιοθέτηση αντίστοιχων πρακτικών και ενεργειών. Ακόμη πέραν αυτού, ισχυρίζονται πως οι στίχοι τους είναι προϊόν καλλιτεχνικής δημιουργίας, δεν ανταποκρίνονται δηλαδή στις πραγματικές δραστηριότητες τους (βιοπορισμού και μη) άλλα μόνο στην εξιστόρηση γεγονότων προς ψυχαγωγία του κοινού. Ως αποτέλεσμα αυτού δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον τους επιβαρυντικά.^[6]

Οι Δικαστικές Αρχές των ΗΠΑ και οι εκπρόσωποι αυτής μοιάζει να έχουν διαφορετική γνώμη, τοποθετούμενοι παράλληλα ξεχωριστά για κάθε υπόθεση, στοιχειοθετώντας και δικαιολογώντας το σκεπτικό της απόφασης τους (όταν αυτή επισύρει ποινή φυλάκισης). Οι δικαστές λοιπόν, υποστηρίζουν πως ορισμένοι καλλιτέχνες εξιστορούν με τέτοιο τρόπο ένα συμβάν ωσάν να έλαβαν μέρος οι ίδιοι σε αυτό (π.χ. δολοφονία, σωματική βλάβη), είτε να είχαν πρότερη γνώση και εμπειρία στο πως μπορεί να διαπραχθεί (εμπόριο ναρκωτικών, μαστροπεία).^[7]

Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να μην παραγνωρίσουμε πως: “Αντί να αναγνωρίζεται (ενν. στην χώρα και το δικαιικό σύστημα αυτής) ότι αυτοί οι στίχοι είναι προϊόν δημιουργικής αδείας, το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αρνήθηκε ουσιαστικά από την ραπ το στάτους αυτής ως τέχνης, επιτρέποντας στην Αστυνομία και τους εισαγγελείς να την παρουσιάσουν (ενν. τη ραπ) στα δικαστήρια ως μια αυτοβιογραφία η οποία ριμάρονταν (ενν. οτι εξιστορούνταν, rhymed στην Αγγλ. έκδοση) πάνω σε ένα beat (ενν. τον μουσικό ρυθμό του τραγουδιού) συχνά με καταστροφικές συνέπειες.” ^[8]

Εξετάζεται λοιπόν το κίνητρο και το περιεχόμενο των στίχων αποκομμένο από τα υπόλοιπα στοιχεία όπως το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο του καλλιτέχνη που ερμηνεύει το εν λόγω τραγούδι.^[9] Τίθεται όμως μια σειρά σοβαρών ερωτημάτων όπως: μπορεί να θεωρηθεί το συγκεκριμένο είδος μουσικής ή τα παράγωγα αυτού απειλητικά; και επιπροσθέτως:  η ποινικοποίηση του περιεχομένου των στίχων αυτής δεν καταπατά την 1η Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ που μεταξύ άλλων αναφέρεται στην ελευθερία λόγου και έκφρασης; Για ποιο λόγο οι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων ή ιστοριών τρόμου δεν αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα; Μήπως το ζήτημα της μυθοπλασίας περιπλέκεται ακόμη περισσότερο;

Η προσπάθεια παγίδευσης μιας καλλιτεχνικής έκφρασης

Μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, ψηφίστηκε μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων γνωστή ως PATRIOT Act^[10], το περιεχόμενο των οποίων έθετε το πλαίσιο έρευνας οποιασδήποτε ενέργειας ή δήλωσης μπορούσε να χαρακτηριστεί  ως τρομοκρατική^[11]. Αντικείμενο εξέτασης για τους νέους αντιτρομοκρατικούς νόμους υπήρξαν και οι στίχοι της ραπ.^[12]

Στοχοποιήθηκε για ακόμη μια φορά το συγκεκριμένο μουσικό είδος μέσω κρατικών ενεργειών στην προσπάθεια της επιβολής αυστηρότερων περιορισμών στους πολίτες των ΗΠΑ. Οι συγκεκριμένες υποθέσεις ονομάστηκαν threat cases (υποθέσεις που ενείχαν το στοιχείο της απειλής) και ακόμη περισσότερο οι στίχοι καθαυτοί των υπό εξέταση τραγουδιών, ως αληθινές απειλές (true threats). Περισσότερες από 500 υποθέσεις ακολούθησαν την δικαστική οδό και μάλιστα σε ορισμένες πολιτείες όπως οι California, Florida, Pennsylvania, New York αποτέλεσαν αρκετά συνηθισμένη τακτική.^[13]

Τα σοβαρά εγκλήματα επέφεραν και σοβαρές ποινές, μεγαλύτερες ίσως σε διάρκεια από ότι θα μπορούσε να επιβληθεί σε κάποιον ο οποίος δεν ασχολούνταν με τη ραπ μουσική. Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε πως ισόβιες καθείρξεις (25 to life), είτε δίχως αναστολή (life without parole sentence) είτε ακόμη και η θανατική ποινή^[14] (συναντάται σε 30 υποθέσεις) καταδεικνύουν και την βαρύτητα των λεγομένων. ^[15]

Φυλετικές διακρίσεις παρατηρούνται και σε αυτό το σημείο. Οφείλει να υπογραμμισθεί ένα μοτίβο το οποίο ακολουθείται και αφορά τους κατηγορούμενος: α) είναι Αφρό - Αμερικανοί ή Ισπανόφωνοι, άρα εκ των πραγμάτων ανήκουν στις εθνοτικές/φυλετικές μειονότητες των ΗΠΑ, β) είναι νεαροί ηλικίας 18-25, πράγμα που σημαίνει ότι αποστερούνται των πολιτικών και εκλογικών δικαιωμάτων τους είτε αποκόπτονται από την αγορά εργασίας σε αρκετά παραγωγική ηλικία και γ) συνήθως λαμβάνουν σκληρότερες ποινές εν συγκρίσει με τους λευκούς. Αυτό δεν παρατηρείται μόνο στις καταδικαστικές αποφάσεις αλλά ακόμη και στις συλλήψεις αυτών, δηλαδή συλλαμβάνονται ευκολότερα Αφρό - Αμερικανοί ή Ισπανόφωνοι εν αντιθέσει με τους λευκούς ακόμη και εάν κατηγορούνται για το ίδιο αδίκημα^[16]. Συμπεραίνουμε λοιπόν από τα παραπάνω ότι η φυλετική κατηγοριοποίηση (racial profiling) συναντάται και εδώ.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθούν δυο υποθέσεις προς επίρρωση των παραπάνω. Η πρώτη αφορά τον Ronnie Fuston. Ο Fuston καταδικάστηκε σε θάνατο για ανθρωποκτονία στην Oklahoma.^[17] Ο δικηγόρος υπεράσπισης του υποστήριξε πως ο κατηγορούμενος έχει νοητικό πρόβλημα (σύμφωνα με IQ test), είχε κακοποιηθεί στην παιδική του ηλικία και δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να διαπράξει ένα ειδεχθές έγκλημα. Ο κατήγορος από την πλευρά του υποστήριξε πως οι στίχοι του Fuston αποδείκνυαν το αντίθετο, δηλαδή ότι ήταν νοήμων αρκετά, πράγμα το οποίο αποδεικνυόταν από τους στίχους και την ικανότητα γραφής αυτών, και ως εκ τούτου θα έπρεπε να καταδικαστεί με την πιο ακραία μορφή τιμωρίας, την θανατική ποινή. Είναι αλήθεια πως οι στίχοι του Fuston ανήκαν στην παραδοσιακή θεματολογία της ραπ, αναφερόμενος σε ναρκωτικά και όπλα. Παρόλα αυτά δεν προέκυπτε σε καμία περίπτωση από το περιεχόμενο αυτών ότι προέβη σε ανθρωποκτονία. Οδηγούμαστε λοιπόν στο συμπέρασμα πως ο κατήγορος προσπάθησε να προκαταβάλει τους ενόρκους και το ακροατήριο εις βάρος του Fuston, εστιάζοντας στο περιεχόμενο των στίχων και όχι στην εγκληματική πράξη για την οποία κατηγορούνταν. Άλλωστε ήταν συνηθισμένη αυτή η τακτική για τους κατηγόρους, δηλαδή την κυριολεκτική ερμηνεία των στίχων των τραγουδιών των κατηγορουμένων για να αποδείξουν την ενοχή των τελευταίων. Θα λέγαμε λοιπόν πως ο Fuston θα πλήρωνε το “ωμό” ύφος και το σκληρό περιεχόμενο της μουσικής του.

Η δεύτερη υπόθεση αφορά μια λευκή γυναίκα ονόματι Elsebeth Baumgartner, η οποία το 2006 κατηγορήθηκε για εκφοβισμό και ανταπόδοση/ανταπάντηση.^[18] Σύμφωνα με τα κατηγορητήρια η Baumgartner φερόταν να είχε παρενοχλήσει έναν συνταξιούχο δικαστή αστικού δικαστηρίου ο οποίος τύγχανε να προεδρεύει των υποθέσεων στις οποίες ήταν διάδικος η πρώτη. Η Baumgartner κατηγόρησε τον δικαστή για πρόκληση βλάβης, στέλνοντας του παράλληλα ηλεκτρονικά μηνύματα τα οποία περιείχαν ψευδείς πληροφορίες για τα παιδιά του. Ακόμη η κατηγορούμενη φέρεται πως απείλησε και ένα ζευγάρι μαρτύρων. Όλες οι παραπάνω ενέργειες εκφράστηκαν μέσω στίχων της ραπ, οι οποίοι δημοσιεύτηκαν διαδικτυακά από την Baumgartner αντιγράφοντας ένα αντίστοιχο και πολύ αναγνωρίσιμο τραγούδι της ραπ κατά την συγκεκριμένη περίοδο.^[19] Στην ουσία η Baumgartner χρησιμοποίησε το τραγούδι αλλάζοντας μόνο ορισμένες λέξεις. Ως αποτέλεσμα είχε την ευθεία στοχοποίηση του ζεύγους μαρτύρων οι οποίοι αναγκάστηκαν να μετακομίσουν από τον τόπο  διαμονής τους για ορισμένο χρονικό διάστημα φοβούμενοι για την ζωή τους. Η Baumgartner στην δίκη της επικαλέστηκε την 1η Τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ, ισχυριζόμενη πως η δημοσίευση της ήταν μια “καλλιτεχνική ομιλία”^[20] και όχι μια πραγματική απειλή και ως εκ τούτου προστατευόταν από το Σύνταγμα. Οι δικαστικές αρχές είχαν αντίθετη άποψη καταδικάζοντας την σε 7 χρόνια φυλάκιση. Μετά την αποφυλάκιση της, της αφαιρέθηκε το δικαίωμα πρόσβασης σε κρατικά έγγραφα και συγκεκριμένα στο τμήμα μητρώου του δημοτικού δικαστηρίου.^[21]

Τα παραπάνω μας οδηγούν σε μερικές πολύ σημαντικές παρατηρήσεις όπως οτι οι Αφρό - Αμερικανοί και γενικότερα οι πληθυσμιακές μειονότητες στις ΗΠΑ οταν κατηγορούνται για βαριά εγκλήματα συνήθως λαμβάνουν εξοντωτικές ποινές. Από την άλλη οι λευκοί κατηγορούνται για μικρότερης έντασης εγκλήματα όπως οι απειλές, και όταν καταδικάζονται λαμβάνουν μικρότερες ποινές.^[22] Παρόλα αυτά τους αφαιρείται το δικαίωμα πρόσβασης σε κρατικά έγγραφα, δικαίωμα  το οποίο εν δυνάμει θα μπορούσε να έχει κάθε πολίτης ή ερευνητής.

Αφαιρούνται λοιπόν δικαιώματα (πολιτικά, εκλογικά, ενοικίασης σπιτιού κλπ) από σχεδόν όλους τους καταδικασθέντες τοποθετώντας τους ταυτόχρονα σε μια διαφορετική κάστα, ένα δίπολο Εμείς (οι έχοντες ποινικό μητρώο) και οι Άλλοι. Οι περισσότερες καταδικαστικές αποφάσεις όμως αφορούν το περιεχόμενο του λόγου τους και των γραφομένων τους και όχι απαραίτητα τις πράξεις τους.

Παραδείγματα υποθέσεων που βρίσκουν πεδίο εφαρμογής

Μετά λύπης παρατηρείται πως οι υποθέσεις που βρίσκουν εφαρμογή στα γραφόμενα είναι αριθμητικά αρκετές. Πιο συγκεκριμένα, ο Αlex Medina, ένα δεκατετράχρονο αγόρι κατηγορήθηκε και δικάστηκε ως ενήλικας για φόνο πρώτου βαθμού^[23] στην πόλη της Ventura στην πολιτεία της California το 2013. Κατά τον έλεγχο της Αστυνομίας, έπειτα από την σύλληψη του, ευρέθη ένα τετράδιο με στίχους του Medina, τετράδιο το οποίο χαρακτηρίστηκε ως “αυτοβιογραφικό περιοδικό¨ κατά την διάρκεια της δίκης του.^[24] O Medina καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη χαρακτηριζόμενος παράλληλα και ως “ψυχοπαθής”.^[25]

Παρόλα αυτά δεν βρίσκονται υπό εξέταση μόνο οι στίχοι των ράπερ αλλά και τα καλλιτεχνικά προσωνύμια αυτών. Αρκετοί από αυτούς δανείζονται ονόματα παρελθόντων πραγματικών προσώπων (εγκληματικών φυσιογνωμιών και μη) στην προσπάθεια τους για περισσότερη αναγνώριση και προβολή.^[26] Μερικοί εξ αυτών  χρησιμοποιούν ως δεύτερο συνθετικό του ονόματος την λέξη murder (φόνος/δολοφονία) στην προσπάθεια να ενισχύσουν το βίαιο και σκληρό προφίλ τους. Η συγκεκριμένη πρακτική όμως ενδέχεται να αποβεί μοιραία και να τους δημιουργήσει προβλήματα με το νόμο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ράπερ αντίστοιχης πρακτικής είναι οι Uncle Murda και C-Murder.  Ειδικότερα στην περίπτωση του δεύτερου (C-Murder - πραγματικό όνομα: Corey Miller) το προσωνύμιο του χρησιμοποιήθηκε ως επιβαρυντικό στοιχείο.^[27] Οι κατήγοροι υποστήριξαν πως το αρχικό γράμμα C του ψευδωνύμου του παρέπεμπε στο αρχικό γράμμα του πραγματικού του ονόματος, άρα ως εκ τούτου θα μπορούσε να έχει προβεί στην πράξη για την οποία κατηγορούνταν.^[28] Ο Miller από την πλευρά του υποστήριξε πως το γράμμα C αναφερόταν στην ηχητική χρήση αυτού ,και όχι στην γραπτή, παραπέμποντας ταυτόχρονα στο ρήμα βλέπω (see) της Αγγλικής .^[29]

Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να επισημάνουμε πως δεν διώκεται μόνο η ραπ μουσική ή οι καλλιτέχνες αυτής αλλά και όσοι δήλωσαν πως εμπνεύστηκαν μια εγκληματική τους πράξη από ένα ραπ τραγούδι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση του Antonio Britt ο οποίος το 1996 καταδικάστηκε για δολοφονία, κλοπή και απαγωγή. Κατά την ακροαματική διαδικασία παρουσιάστηκε ένα τραγούδι, οι στίχοι του οποίου περιέγραφαν το έγκλημα του Britt. Οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα λοιπόν οι δικαστές πως εμπνεύστηκε από το συγκεκριμένο τραγούδι τον τρόπο τέλεσης των αδικημάτων για τα οποία κατηγορούνταν, με αποτέλεσμα την καταδίκη αυτού.^[30]

Πόσο επικίνδυνη είναι τελικά η ραπ;

Για να κατανοήσει κάποιος την ραπ και το περιεχόμενο αυτής δεν θα πρέπει απαραίτητα να είναι Αφρό - Αμερικανός μεγαλωμένος σε γκέτο αλλά να την έχει μελετήσει εις βάθος. Αρκετοί ράπερ σήμερα δεν έχουν κάνει τα όσα εγκληματικά και παραβατικά εξιστορούν στα τραγούδια τους. Είτε δανείζονται ιστορίες χρησιμοποιώντας α’ ενικό πρόσωπο ωσάν να τις έζησαν οι ίδιοι, είτε παρουσιάζουν μια ουδέτερη εικόνα ενός γεγονότος.^[31] Κατά κύριο λόγο υπηρετούν και χτίζουν ένα προσωπείο, μια persona^[32] όχι μόνο για εμπορικούς σκοπούς αλλά και για να επικοινωνήσουν μηνύματα τα οποία οι πραγματικοί δρώντες και βιώσαντες δεν μπορούν, είτε λόγω έλλειψης στιχουργικού/καλλιτεχνικού ταλέντου είτε διότι εάν το κάνουν θα αναγκαστούν να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη.^[33]

Στην στοχοποίηση της ραπ σημαντικά αρνητικό ρόλο έπαιξε και η (ανεκπαίδευτη) ομάδα εμπειρογνωμόνων που ασχολείται με ζητήματα πολιτικών των συμμοριών (gang policies). ^[34] Ακολουθώντας μια επιδερμική και γενικευτική προσέγγιση, αδυνατώντας να εμβαθύνουν στους άτυπους ή τυπικούς, ηθικούς και μη,  κώδικες των συμμοριών και στα μεταφερόμενα νοήματα της ραπ, λειτουργούν ισοπεδωτικά τοποθετώντας σε όλους την ταμπέλα του εν δυνάμει ή οιονεί παραβατικού/εγκληματία. Δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες καλούνται να καταθέσουν στα δικαστήρια ως ειδικοί αλλά δεν μπορούν να τεκμηριώσουν την άποψη τους.^[35] Για παράδειγμα ισχυρίζονται πως, εάν σε ένα μουσικό βίντεο εμφανίζονται μέλη μιας συμμορίας μεταξύ των εικονιζόμενων (συμπεριλαμβανομένων και των ερμηνευτών), τότε αυτό σημαίνει πως όλοι οι συμμετέχοντες είναι μέλη της συγκεκριμένης συμμορίας. Ένα συμπέρασμα βαθιά αυθαίρετο χωρίς το βάρος της απόδειξης. Κρίνεται λοιπόν κάποιος ένοχος με συνυπαιτιότητα. ^[36]

Το φυλετικό κριτηριο, αν και με την πάροδο του χρόνου τίθενται υπό αμφισβήτηση ακριβώς επειδή στο κοινό της ραπ ανήκουν ολοένα και περισσότεροι λευκοί ακροατές, δεν θα πρέπει να βρεθεί εκτός πλαισίου συζήτησης. Η μουσική country, παραδείγματος χάριν, αλλά και οι καλλιτέχνες αυτής δεν έχουν δεχθεί τα πυρά που έχει δεχθεί η ραπ ή τουλάχιστον όχι σε τόσο ακραίο βαθμό. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν πως τα τραγούδια της country είναι το ίδιο επιθετικά με αυτά της ραπ αλλά επειδή το κοινό στο οποίο απευθύνονται είναι λευκό, τότε όλες οι αστοχίες κρύβονται κάτω από το χαλί.^[37]

Η μυθοπλασία που συναντούμε στις νουβέλες μοιάζει περισσότερο εύπεπτη από την ωμή πραγματικότητα την οποία περιγράφουν οι ράπερ. Ίσως κάτι το οποίο ο μέσος Αμερικανός θεωρεί προϊόν φαντασίας να είναι λιγότερο απειλητικό και επιθετικό από την ίδια την αλήθεια, μια αλήθεια η οποία δεν απέχει παρά μονάχα λίγα μίλια μακριά από τον τόπο κατοικίας του. Η κοινωνία των ΗΠΑ με αυτή της τη στάση αποδεικνύει για ακόμη μια φορά γιατί χαρακτηρίζεται από αρκετούς ως συντηρητική, γεμάτη αντιφάσεις, η οποία αρέσκεται να (αντι)δρα έχοντας ως γνώμονα δύο διαφορετικά μέτρα και σταθμά. Πόσες φορές άραγε δεν έχουμε βρεθεί σε συζητήσεις και δεν έχουμε γίνει μάρτυρες της εξής φράσης: “αυτά γίνονται μόνο στις ταινίες/μυθιστορήματα;” Ίσως ήρθε η στιγμή λοιπόν να αναθεωρήσουμε την παραπάνω ρήση.

Εμμανουήλ Σ. Καρούσος, Κοινωνιολόγος - Κοινωνικός Ανθρωπολόγος, Mέλος της Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας