ΤΕΥΧΟΣ #4 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2017

Θαύματα τέχνης από... κρατούμενους

Μαίρη Φωσκόλου
Πώς είναι να ονειρεύεσαι την ελευθερία μέσα από ένα κατάστημα κράτησης; Πώς η τέχνη βοηθάει έναν άνθρωπο που κρατείται να βρει τον δρόμο του προς την ομαλή επανένταξη του στην κοινωνία; Σε αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα απαντάει η φετινή Πανελλήνια Έκθεση Έργων Κρατουμένων και Προϊόντων Φυλακών που φιλοξενήθηκε στο νεοκλασικό κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στο κέντρο της Αθήνας.

Η 32η Πανελλήνια Έκθεση άνοιξε τις πόρτες της για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στις 23 Σεπτεμβρίου στο εμβληματικό κτίριο της οδού Ερμού, κοντά στο Θησείο, μετά από μια μεγάλη διακοπή 8 ετών. Για 9 ημέρες, το κοινό της πρωτεύουσας είχε τη δυνατότητα να θαυμάσει ή ακόμη και να αποκτήσει έργα και προϊόντα ανθρώπων που βρίσκονται στην φυλακή ή έχουν αποφυλακισθεί και δίνουν ένα δυνατό μήνυμα για την πλήρη επανένταξη τους στην κοινωνία, μέσα από την χαρά της δημιουργίας.

Μικρά και μεγάλα ξυλόγλυπτα θαύματα, πήλινες κατασκευές και πίνακες ζωγραφικής που θα ζήλευε και η πιο φημισμένη γκαλερί τέχνης, είναι μερικά από τα εκθέματα των κρατουμένων από φυλακές σε όλη τη χώρα. Στην έκθεση έλαβαν μέρος 22 καταστήματα κράτησης, από τα οποία περίπου 150 κρατούμενοι συμμετείχαν ατομικά με δημιουργίες τους ή συνεργατικά, με ομάδες χειροτεχνίας και μονάδες παραγωγής προϊόντων.

Από τα έργα ξεχώρισαν ένα δημιούργημα φτιαγμένο από ξύλα, που έμοιαζε με ανθρώπινη μορφή και είχε φιλοτεχνηθεί από κρατούμενο του Νοσοκομείου των φυλακών Κορυδαλλού, αλλά και ένα μοντέρνο έργο αποτελούμενο από μια κούκλα βιτρίνας σε φυσικό μέγεθος, την οποία ένας κρατούμενος είχε μετατρέψει σε Home Theatre, με λογισμικό Android, με την επιθυμία να εκτεθεί κάποια στιγμή στο μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Πολλά από τα έργα έλαβαν τιμητικές διακρίσεις από ειδική επιτροπή αξιολόγησης, στελεχωμένη από ανθρώπους της Τέχνης και της Αντεγκληματικής Πολιτικής. Τα καλύτερα εκθέματα έλαβαν βραβεία που συνοδεύονταν από χρηματικό ποσό, αλλά και επαίνους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα χρήματα από τα βραβεία συνολικού ύψους 5.600€, αλλά και τα έσοδα από τις πωλήσεις των έργων κατατέθηκαν στους προσωπικούς λογαριασμούς των κρατουμένων.

Σύμφωνα με τον κ. Ιωάννη Λαμπράκη, Πρόεδρο της Επιτροπής Διοργάνωσης της έκθεσης και Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Αντεγκληματικής Πολιτικής, ο κύριος σκοπός της έκθεσης είναι η εξωστρέφεια. Πιο συγκεκριμένα, η παρούσα έκθεση αποσκοπεί να προωθήσει την ιδέα ότι οι φυλακές διαθέτουν δράσεις μέσα από τις οποίες προετοιμάζεται η επανένταξη των κρατουμένων. Η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής ενδιαφέρεται μέσα από αυτό το εγχείρημα να περάσει αυτό το γεγονός στην κοινωνία.

Πόσο σημαντική είναι όμως η οργάνωση παραγωγικών δραστηριοτήτων μέσα σε ένα κατάστημα κράτησης, αλλά και κατά την διάρκεια της επανένταξης ενός πρώην κρατούμενου; Σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, στόχος των επιμέρους δράσεων μέσα στις φυλακές είναι η προσπάθεια κατεύθυνσης της σωφρονιστικής πολιτικής σε έναν περισσότερο ανθρώπινο δρόμο, όπου ο κρατούμενος μπορεί να νιώσει ότι έχει στην πραγματικότητα μια δεύτερη ευκαιρία.

Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο, που έχει εξαχθεί τόσο από τις μαρτυρίες των κοινωνικών λειτουργών αλλά είναι επίσης εμφανές κατά την διάρκεια της προετοιμασίας των έργων και τον προϊόντων, είναι το γεγονός ότι μέσα από την δημιουργία ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του κρατουμένου. Σύμφωνα με τον κ. Λαμπράκη, δυναμική ώθηση σε αυτό το ήδη θετικό περιβάλλον δίνει και η επιβράβευση που λαμβάνει ο κρατούμενος από το έργο του, αλλά και το οικονομικό όφελος που μπορεί να έχει αυτός, μέσα από τα χρηματικά βραβεία.

Τη θαυμαστή θετική επίδραση της δημιουργίας μέσα από την φυλακή μπορεί να παρακολουθήσει αυτή την περίοδο και το κοινό του Λονδίνου στην έκθεση με τίτλο «Inside: Art by Offenders, Secure Patients and Detainees», όπου παρουσιάζονται έργα από καταστήματα κράτησης σε όλη τη Μεγάλη Βρετανία, αλλά και από πρώην κρατούμενους . Όπως και στην Νέα Υόρκη, όπου διοργανώνεται τον Οκτώβριο του 2017 η έκθεση των έργων κρατουμένων από τις φυλακές του Γκουαντάναμο.

Η ύπαρξη τέτοιου είδους εκθέσεων όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και στις Ηνωμένες Πολιτείες, δείχνει την ανάγκη κατανόησης του συστήματος απονομής δικαιοσύνης από τους πολίτες, ενώ μπορεί να δώσει τις απαραίτητες γνώσεις στην κοινωνία, με σκοπό αυτή να δεχθεί τους αποφυλακισθέντες με τον τρόπο που τους αξίζει, δίνοντας τους μια δεύτερη ευκαιρία για μια ελεύθερη ζωή.


Η Μαίρη Φωσκόλου είναι δημοσιογράφος.