Ανάλυση χωρικών προτύπων εγκληματικής συμπεριφοράς στην Καλαμάτα: μια διεπιστημονική προσέγγιση

Δημήτριος Βούλγαρης, MSc

Περίληψη

Το έγκλημα αναφέρεται στην παραβίαση των θεσμοθετημένων κανόνων μίας κοινωνίας. Η εγκληματική συμπεριφορά έχει απασχολήσει τις επιστήμες τους τελευταίους αιώνες με προσεγγίσεις που εστιάζουν στη βιολογική/θετικιστική, ψυχολογική και κοινωνική ουσία της παραβατικότητας. Ωστόσο, δεν υπάρχει ενιαία θεωρία που να εξηγεί πλήρως τις αντίστοιχες ενέργειες. Η παρούσα εργασία προσεγγίζει το έγκλημα ως «κοινωνική κατασκευή». Στις μέρες μας, η γεωγραφία του εγκλήματος αποτελεί ορόσημο στην κοινωνικο-χωρική μελέτη και τις πολιτικές διαστάσεις αυτού του φαινομένου, όχι μόνο μέσω της χωρικής ανάλυσης αλλά και μέσω της οπτικοποίησης με τη χρήση των Γεωγραφικών Πληροφοριακών Συστημάτων (GIS). Το άρθρο εστιάζει στη χωρική συσχέτιση μεταξύ του φαινομένου της εγκληματικότητας και ορισμένων συγκεκριμένων κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου στην πόλη της Καλαμάτας. Παράλληλα, δόθηκε έμφαση στην εξέλιξη της εγκληματικότητας τα τελευταία χρόνια τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, όπως προαναφέρθηκε. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε αφορά τη δημιουργία χαρτών που προκύπτουν από την αξιοποίηση εμπιστευτικών απόρρητων χωρικών δεδομένων, που προσφέρονται για τις ανάγκες της έρευνας από το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας και την Ελληνική Στατιστική Αρχή με στόχο την ανάλυση της φύσης του φαινομένου. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας παρουσιάζουν τις οδούς της Καλαμάτας με τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας για τα έτη 2005, 2008, 2011, 2013 σε σύγκριση με τα κοινωνικοοικονομικά των οδών αυτών σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου. Τέλος, αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να συμβάλουν στην κατανόηση των παραγόντων που ευθύνονται για τη χωρική συγκέντρωση του εγκλήματος.

Λέξεις κλειδιά: γεωγραφία του εγκλήματος, χωρική ανάλυση του εγκλήματος, ελληνική οικονομική κρίση, GIS

Εισαγωγή ¹

Η υπάρχουσα έγκριτη βιβλιογραφία στερείται ολοκληρωμένης έρευνας που να συνδέει την εγκληματική συμπεριφορά με την οικονομική κρίση στην Ελλάδα (Σπινέλλη, 2014). Η παρούσα εργασία εξετάζει τις επιπτώσεις της ελληνικής οικονομικής κρίσης στα χωρικά πρότυπα της εγκληματικότητας στην Καλαμάτα. Συγκεκριμένα, συσχετίζει την οικονομική ύφεση που ξεκίνησε το 2008 με τα ποσοστά εγκληματικότητας σε επίπεδο οδών στον αστικό ιστό της Καλαμάτας.

Αρχικά, παρουσιάζεται η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που αφορά τη γεωγραφία του εγκλήματος και τα αστικά πρότυπα εγκληματικότητας. Στη συνέχεια, αναλύεται η μεθοδολογία και τα δεδομένα, καταλήγοντας στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων που οδηγούν στο τελικό συμπέρασμα.

Θεωρητικό υπόβαθρο

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, το έγκλημα υπάρχει σε κάθε χώρα και παντού (Newman, 1999). Διάφορες μελετητές συζητούν και εξετάζουν την αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου, της κοινωνίας και του χώρου (Smith, 2010; Wright, 1938; Maguire et al., 2007; Giddens, 1989; Bernard et al., 2010; Leaute, 1972; Hall, 1998; Zarafonitou, 2004). Ωστόσο, τόσο οι φυσικές και ανθρώπινες γεωγραφίες κάθε περιοχής είναι διαφορετικές, με αποτέλεσμα να γίνεται λόγος για τις διαφορετικές τυπολογίες και ποσοστά εγκληματικότητας.

Η Ceccato (2012: 4), συζητώντας τη μικρογεωγραφική κλίμακα του εγκλήματος, αναφέρει ορισμένες χωρικές τυπολογίες, όπως: «τύπους κτιρίων, προσόψεις, σοκάκια, δρόμους, στάσεις λεωφορείων και τους τύπους ανθρώπινων δραστηριοτήτων που αυτές δημιουργούν». Αναφέρει επίσης ότι «ορισμένες εξηγήσεις για τα διαφοροποιημένα επίπεδα εγκλήματος και φόβου συνδέονται καλύτερα με τα οικολογικά χαρακτηριστικά των περιοχών, όπως οι γειτονιές, ή με ποιότητες που μπορούν να συγκεντρωθούν, για παράδειγμα, από απογραφικά φυλλάδια» (οπ. π.).

Ο σύγχρονος χώρος έχει λάβει την ευρύτερη μορφή του από την έναρξη της αστικοποίησης και ειδικότερα με τη μετατροπή χώρων από φυσικούς σε αστικούς ή δομημένους. Αυτή η εντατική συγκέντρωση του πληθυσμού σε μεγάλα αστικά κέντρα έχει δημιουργήσει έντονη ετερογένεια (τόσο χωρική όσο και πληθυσμιακή). Αυτή η ετερογένεια προκαλεί αλλαγές στην προσωπικότητα του ατόμου, οδηγώντας σε απρόσωπες σχέσεις που δημιουργούν το αίσθημα της μοναξιάς και της ανομίας και τελικά οδηγούν σε απόκλιση μέσω της αποξένωσης (Wirth, 1938).

Οι χωρικές προσεγγίσεις του εγκλήματος σχετίζονται με τη μελέτη της μικρογεωγραφίας, καθώς δίνεται έμφαση στο σημείο όπου διαπράχθηκε το έγκλημα, αλλά και στις κατοικίες των δραστών και των θυμάτων. Η ενσωμάτωση αυτών των μεταβλητών στην έρευνα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα όταν συγκρίνονται με άλλες μεταβλητές μεγαλύτερης κλίμακας (σε επίπεδο πόλης και οικοδομικών τετραγώνων), όπου είναι εφικτό να εξεταστούν διάφοροι παράγοντες - κυρίως κοινωνικοί και οικονομικοί (Park, 1925).

Η μελέτη του χώρου σε συνδυασμό με την αποκλίνουσα συμπεριφορά διευκολύνει τη μελέτη των διαστάσεων του φαινομένου σε συγκεκριμένη κλίμακα χώρου και χρόνου. Η χαρτογράφηση τέτοιων φαινομένων στον γεωγραφικό χώρο επιτυγχάνεται μέσω χαρτών. Έτσι, αναπόσπαστο μέρος της μελέτης του χώρου είναι η οπτικοποίησή του.

Η επιστήμη της γεωγραφίας – και στην παρούσα εργασία η ανθρωπογεωγραφία – αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον μέσω της αναπαράστασης των φαινομένων σε δύο ή τρεις διαστάσεις. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της χαρτογραφίας και της γεωπληροφορικής.

Μελέτη Περίπτωσης

Η Καλαμάτα είναι η πρωτεύουσα του Νομού Μεσσηνίας (σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Καποδίστρια), που βρίσκεται στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο. Τα τελευταία χρόνια, παρά την οικονομική κρίση, βρίσκεται στο επίκεντρο λόγω της ανάπτυξης των υποδομών της και της αύξησης των επισκεπτών (Σπανογιάννη, 2012).

Σύμφωνα με την Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών της ΕΛΣΤΑΤ το 2011, 54.100 πολίτες ζούσαν στον αστικό ιστό της Καλαμάτας. Παρά την ύφεση που υπήρχε σε όλη τη χώρα εκείνη την χρονική περίοδο, δεν παρατηρούνται υψηλά ποσοστά ανεργίας. Συγκεκριμένα, το 8,78% του πληθυσμού είναι χρόνια ή/και νέοι άνεργοι, το 10,39% ασχολείται με οικιακά, το 35.25% εργάζεται και το 17,40% φοιτά (σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες) (Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών ΕΛΣΤΑΤ, 2011).

Τα τελευταία χρόνια, η πόλη βρίσκεται στο επίκεντρο της ελληνικής κοινής γνώμης λόγω της τουριστικής και τοπικής ανάπτυξης που αυξάνονται ραγδαία. Όπως αναφέρουν οι Drakakis et. al. (2017), η Μεσσηνία δεν συγκαταλέγεται στις πλουσιότερες ελληνικές περιοχές (ΑΕΠ ανά κάτοικο: 12.064 € το 2013), ωστόσο υπάρχει σημαντική συμμετοχή στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό (κυρίως κατά την καλοκαιρινή περίοδο). Επιπλέον, οι ίδιοι επισημαίνουν ότι η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής δεν βασίζεται σε πολυεθνικές εταιρείες, αλλά σε ντόπιους. Η συνεργασία τοπικών επιχειρήσεων με τοπικούς, κρατικούς και διεθνείς οργανισμούς έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μεταμόρφωση της πόλης σε τουριστικό προορισμό. Ως αποτέλεσμα, τα ποσοστά επισκεπτών στο τοπικό αεροδρόμιο αυξάνονται συνεχώς, ξεπερνώντας το 70% (οπ. π.).

Δεδομένα και Μεθοδολογία

Τα δεδομένα αυτής της έρευνας προέρχονται από την Ελληνική Αστυνομία και την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). Τα χαρτογραφικά υπόβαθρα σε μορφή shape file προέρχονται από το οδικό δίκτυο και τα οικοδομικά τετράγωνα της ΕΛΣΤΑΤ. Επιπλέον, από την ΕΛΣΤΑΤ, για την συγκεκριμένη εργασία αξιοποίηθηκαν στατιστικά δεδομένα από την απογραφή του 2011, και συγκεκριμένα:

1. Μόνιμος πληθυσμός κατά ομάδες υπηκοοτήτων (Ελλάδος, Χωρών ΕΕ, Χωρών Ευρώπης εκτός ΕΕ, Λοιπών Χωρών) και κατάσταση ασχολίας 
2. Μόνιμος πληθυσμός κατά φύλο και επίπεδο εκπαίδευσης,
3. Απασχολούμενοι κατά φύλο και θέση στην εργασία, ώρες συνήθους απασχόλησης,
4. Κανονικές κατοικίες κατά κατάσταση κατοικίας (κατοικούμενες, κενές),

Όλα αυτά τα δεδομένα παρασχέθηκαν ανά οικοδομικό τετράγωνο για τον οικισμό της Καλαμάτας, του Δήμου Καλαμάτας, της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας. Ωστόσο, η διαδικασία λήψης αυτών των δεδομένων ήταν χρονοβόρα και γραφειοκρατική.

Τέλος, χρησιμοποιήθηκαν τα αρχεία εγκληματικότητας της Ελληνικής Αστυνομίας για την Καλαμάτα. Αυτά τα δεδομένα είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την έρευνα, καθώς εξετάζουν την επίδραση της οικονομικής κρίσης στην εγκληματικότητα και αναλύουν το φαινόμενο σε αστικό επίπεδο. Τα εν λόγω δεδομένα αφορούν τα έτη 2005, 2008, 2011, 2013 και 2014 και μας βοηθούν να μελετήσουμε την εξέλιξη της εγκληματικότητας πριν και μετά την οικονομική κρίση. Τα δεδομένα παρέχονται σε πίνακες ανά έτος, περιλαμβάνοντας τα καταγεγραμμένα περιστατικά, οδό και αριθμό όπου διαπράχθηκε το έγκλημα, καθώς και το είδος της παραβατικότητας.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, όπως ενημερωθήκαμε από την Ελληνική Αστυνομία, λόγω μετάβασης σε νέα εφαρμογή καταγραφής το 2011, τα δεδομένα του 2005 και 2008 είχαν καταγραφεί από χρήστη, με αποτέλεσμα η ίδια οδός καταχωρήθηκε με διαφορετικούς τρόπους (π.χ., ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΙΣΑΡΗ, ΚΑΙΣAΡΗ, ΠΑΝ. ΚΑΙΣΑΡΗ, Π. ΚΑΙΣΑΡΗ κλπ.). Έτσι, εφαρμόστηκε ενιαία κωδικοποίηση στα αρχεία. Επίσης αλλάχθηκε η κωδικοποίηση στον πίνακα χαρακτηριστικών των οδών της ΕΛΣΤΑΤ, ώστε να είναι εφικτή η σύνδεση των χωρικών επιπέδων με τα δεδομένα της εγκληματικότητας. 

Σχετικά με τα δεδομένα εγκληματικότητας, ορισμένα στοιχεία απουσίαζαν, με αποτέλεσμα να αλλαχθεί η αρχική κλίμακα της μελέτης. Η έρευνα αρχικά, είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να εντοπιστούν τα σημεία της πόλης με την περισσότερη εγκληματικότητα (αξιοποίηση σημειακών δεδομένων με στόχο της δημιουργία heat map), αλλά λόγω ελλείψεων στον αριθμό οδού σε αρκετά περιστατικά, εν τέλει επελέγη η ανάλυση της εγκληματικότητας σε επίπεδο οδού. 

Έχοντας επεξεργαστεί τα παραπάνω δεδομένα, έγινε η σύνδεση και η συσχέτισή τους. Χρησιμοποιώντας το λογισμικό QGIS, με τη διαδικασία ένωσης πινάκων, συνδέθηκε ο πίνακας δεδομένων εγκληματικότητας με τον πίνακα των οδών/περιοχών. Ορισμένα περιστατικά εγκληματικότητας δεν περιέγραφαν σε κάθε περιστατικό την ακριβή διεύθυνση του συμβάντος. Αφενός – όπως προαναφέρθηκε, σε κάποια συμβάντα απουσίαζε ο αριθμός της οδού, αφετέρου, σε άλλες καταγραφές η τοποθέτηση του συμβάντος γινόταν σε μία περιοχή (συνοικία, πλατεία κ.ο.κ.). Γι’ αυτό το λόγο έγινα οι εξής προσαρμογές:

• Συμβάντα τα οποία χαρακτηρίζονται από συνοικία ή περιοχή/γειτονία, κατατάχθηκαν σε οδούς, προσπαθώντας να αντιπροσωπεύουν την περιοχή που περιγράφουν (π.χ. οδός που διασχίζει την περιοχή)
• Συμβάντα τα οποία χαρακτηρίζονται από χώρους χωρίς οδούς (λ.χ. πλατείες) ψηφιοποιήθηκαν ως πολύγωνα. Στους ακόλουθους χάρτες παρουσιάζονται ως «ανοιχτοί χώροι» και περιλαμβάνουν πλατείες, πάρκα καθώς και το νεκροταφείο της πόλης ². 
• Συμβάντα σε γωνίες, ψηφιοποιήθηκαν και αυτά ξεχωριστά για δύο λόγους. Πρώτον δεν μπορούσαμε να τα εντάξουμε με βεβαιότητα σε κάποια οδό και δεύτερον ίσως μέσω αυτής της ανάλυσης, καταφέρουμε να οδηγηθούμε σε κάποια επιπλέον συμπεράσματα. 

Να τονίσουμε επίσης, ότι για τον εντοπισμό ορισμένων περιοχών χρειάστηκε επιτόπια έρευνα. Αυτό συνέβη καθώς δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα που να ορίζουν με ακρίβεια αυτές τις περιοχές, ενώ λογισμικά όπως το Google Earth ή δεν τις ορίζουν καθόλου ή τις ορίζουν λανθασμένα. Λογικό, αν λάβουμε υπόψη μας ότι ακόμα και οι κάτοικοι της περιοχής δεν ήταν βέβαιοι για τα όρια αυτών των περιοχών. Σε κάθε περίπτωση έγινε προσπάθεια μείωσης του  ποσοστού σφάλματος.

Τελικά, καταφέραμε να συνδέσουμε και να βελτιστοποιήσουμε τα δεδομένα. Ωστόσο, η απεικόνιση της εγκληματικότητας σε συνδυασμό με τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου είναι ατελέσφορη, καθώς δεν επιτρέπει τη λεπτομερή συσχέτιση των μεταβλητών. Για το λόγο αυτό, για κάθε έτος υπάρχει ένας χάρτης εγκληματικότητας σε επίπεδο οδού στην Καλαμάτα και ορισμένοι δρόμοι ή περιοχές με τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας θα συσχετιστούν με τα δεδομένα από την απογραφή του 2011.

Αποτελέσματα

Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζονται τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας. Ο χάρτης 1 αναδεικνύει τις οδούς με διαφορετικά ποσοστά παραβατικότητας κατά τα έτη μελέτης. Ακολουθεί ένα δείγμα χαρτών (χάρτες 2 και 3), που συσχετίζουν τα σημεία υψηλής εγκληματικότητας με τις μεταβλητές που αναφέρθηκαν στην ενότητα «Δεδομένα και Μεθοδολογία».

   

Το 2005, καταγράφηκαν 525 εγκληματικά περιστατικά 24 διαφορετικών τύπων από την Ελληνική Αστυνομία. Η πλειονότητα ήταν κλοπές (236), κυκλοφορία πλαστών χρημάτων (172 - εκ των οποίων τα 94 στην οδό Αριστομένους) και 51 περιστατικά σχετιζόμενα με ναρκωτικά. Οι οδοί (και/ή περιοχές) με τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας ήταν: Αριστομένους (101), Σιδηροδρομικού Σταθμού (19), Ναυαρίνου (17), Πλατεία Βασιλέως Γεωργίου (17), Αθηνών (10) και Νέδοντος (10).

Ενώ η πλειονότητα της εγκληματικότητας ήταν συγκεντρωμένη στο κέντρο της πόλης, λιγότερα περιστατικά καταγράφηκαν στο νότιο τμήμα. Δεν παρατηρείται εγκληματικότητα στα περίχωρα, εκτός από ορισμένους κύριους δρόμους που καταλήγουν στο κέντρο της πόλης.

Συσχετίζοντας τις περιοχές με τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας με τις ώρες συνήθους εργασίας, παρατηρήθηκε ότι η πλειοψηφία του πληθυσμού που ζει σε αυτές τις περιοχές εργάζεται 40-49 ώρες την εβδομάδα, ενώ η μειοψηφία  εργάζεται 0-29 ώρες την εβδομάδα.

Όσον αφορά τις κατοικίες γύρω από τις οδούς με περισσότερα από 10 εγκλήματα το 2005, οι περισσότερες κατοικούνται από μόνιμο πληθυσμό. Στην παραθαλάσσια περιοχή, πολλές κατοικίες είναι εξοχικές ή δευτερεύουσες.

Το επίπεδο εκπαίδευσης ποικίλλει και δεν παρατηρείται ένας κοινός τύπος στις οδούς που εστιάζουμε. Στις περιοχές κοντά στην οδό Αθηνών, η πλειονότητα του πληθυσμού έχει λάβει εκπαίδευση από λιγότερα από 6 έως πάνω από 12 χρόνια. Στην οδό Ναυαρίνου, οι περισσότεροι πολίτες έχουν ολοκληρώσει 12 χρόνια εκπαίδευσης και αρκετοί είναι κάτοχοι πτυχίων ή μεταπτυχιακών.

Το 2008, καταγράφηκαν 392 εγκληματικά περιστατικά 21 διαφορετικών τύπων στην Καλαμάτα. Από αυτά, 256 αφορούσαν κλοπές, 55 ναρκωτικά και μόνο 32 πλαστογραφία χρημάτων (140 λιγότερα από το 2005). Παρότι η εγκληματικότητα το 2008 συγκεντρώθηκε στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης, το κέντρο παρέμεινε εστία εγκληματικότητας. Οι οδοί Αριστομένους (19), Αθηνών (11) και Ναυαρίνου (10) συγκέντρωσαν τα υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας.

Το 2011, χρονιά μετάβασης της Ελληνικής Αστυνομίας σε νέα εφαρμογή καταγραφής, καταγράφηκαν μόνο 92 περιστατικά, ενδεχομένως λόγω στατιστικού σφάλματος. Παρατηρήθηκε μείωση της εγκληματικότητας στον αστικό ιστό, με τα περισσότερα περιστατικά να αφορούν κλοπές και κλοπές οχημάτων.

Το 2013, καταγράφηκαν 478 εγκληματικά περιστατικά και 48 διαφορετικοί τύποι παραβατικής συμπεριφοράς. Πάνω από 10 περιστατικά καταγράφηκαν σε 9 διαφορετικούς δρόμους: Αρτέμιδος (23), Αθηνών (20), Αριστομένους (20), Λακωνικής (18), Ναυαρίνου (14), Ηρώων Πολυτεχνείου (13), Φαρών (13), Ψαρών (13), Βασιλέως Γεωργίου (11). Παρατηρήθηκε ότι στη νοτιοανατολική πλευρά της συμβολής των οδών Λακωνικής και Φαρών, υπάρχει υψηλό ποσοστό πληθυσμού που εργάζεται λιγότερο από 10 ώρες την εβδομάδα.

Τέλος, το 2014 καταγράφηκαν 464 εγκληματικά περιστατικά κατηγοριοποιημένα σε 58 διαφορετικούς τύπους. Οι περισσότεροι καταγράφηκαν στις οδούς: Αθηνών (40), Αριστομένους (37), Αρτέμιδος (19), Ηρώων Πολυτεχνείου (13), Ναυαρίνου (13), Ψαρών (13), Νέδοντος (12), Λεϊκων (11), Καλλιπατείρας (10), Κρήτης (10), Μαυρομιχάλη (10), Πάμισου (10), Φαρών (10). Τα κύρια εγκλήματα περιλάμβαναν κυκλοφορία πλαστών χρημάτων, παραβιάσεις δικαστικών αποφάσεων, απειλές, κλοπές οχημάτων, κλοπές και παραβάσεις σε χώρους διασκέδασης.

Η πλειοψηφία του πληθυσμού στις περιοχές γύρω από τις οδούς Καλλιπατείρας, Μαυρομιχάλη και Πάμισου, καθώς και στο νότιο τμήμα του κέντρου της πόλης, εργάζεται 40-49 ώρες την εβδομάδα. Στη δυτική πλευρά της οδού Καλλιπατείρας παρατηρούνται κυρίως λιγότερες από 19 ή περισσότερες από 50 ώρες εργασίας.

Όπως αναφέρθηκε ήδη, οι περισσότερες κατοικίες στις περιοχές με υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας είναι κατοικούμενες από μόνιμους πολίτες, με εξαίρεση την περιοχή από την οδό Αρτέμιδος έως την οδό Μαυρομιχάλη, όπου οι κατοικίες είναι και μόνιμες και δευτερεύουσες ή ενοικιαζόμενες.

Σχετικά με το επίπεδο εκπαίδευσης, μεταξύ των οδών Αρτέμιδος και Φαρών, καθώς και γύρω από τις οδούς Καλλιπατείρας και Κρήτης, παρατηρείται υψηλό ποσοστό αποφοίτων ανώτατης εκπαίδευσης.

Συμπεράσματα

Το έγκλημα είναι ένα σύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο που δεν πρέπει ποτέ να προσεγγίζεται μονομερώς. Μια συνδυαστική μελέτη που συνδέει διαφορετικούς παράγοντες μπορεί να οδηγήσει σε πληρέστερες ιδέες σχετικά με τα αίτια του φαινομένου. Μια λύση για πολυκριτηριακή ανάλυση είναι το GIS, μέσω του οποίου μπορούμε να εντοπίσουμε τις περιοχές με τα υψηλότερα ποσοστά παραβατικότητας και να τις συγκρίνουμε με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Έτσι, η επιστήμη της γεωγραφίας αποτελεί σημαντικό πεδίο μελέτης του φαινομένου της εγκληματικότητας, καθώς μας επιτρέπει να το μελετήσουμε υπό το πρίσμα διαφορετικών μεταβλητών σε διαφορετικές κλίμακες.

Παρατηρείται έλλειψη βιβλιογραφίας που αναλύει τη σχέση μεταξύ της ελληνικής οικονομικής κρίσης και της εγκληματικότητας, ενώ οι στατιστικές προσεγγίσεις μόνες τους δεν μπορούν να οδηγήσουν σε επιστημονικά ορθά συμπεράσματα.

Στην πόλη της Καλαμάτας, παρατηρείται θετική συσχέτιση μεταξύ των ωρών συνήθους εργασίας ανά εβδομάδα και των περιοχών που αποτελούν εστίες παραβατικής συμπεριφοράς. Λιγότερο σημαντική είναι η σχέση της κατάστασης κατοικίας με την εγκληματικότητα, ενώ δεν παρατηρείται συσχέτιση μεταξύ του επιπέδου εκπαίδευσης και της εγκληματικότητας.

Χωρικά, σε όλα τα έτη που μελετήσαμε, η εγκληματικότητα συγκεντρώνεται σε κεντρικές περιοχές και σε δρόμους που διασχίζουν το κέντρο της πόλης. Επιπλέον, τα πρώτα χρόνια της μελέτης, η παραβατική συμπεριφορά ήταν έντονη γύρω από το κέντρο της πόλης, ωστόσο, αυτό άλλαξε τα τελευταία χρόνια, καθώς η παραβατικότητα καταγράφεται κυρίως στο κέντρο της πόλης.

Τέλος, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η οικονομική κρίση δεν επηρέασε άμεσα τον αριθμό παραβατικών συμπεριφορών στην πόλη. Ως εκ τούτου, δίνουμε έμφαση στην ανάγκη για περισσότερη έρευνα που να συνδέει την ελληνική οικονομική ύφεση με την εγκληματικότητα, ενώ μια ανάλυση σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου, αντί του επιπέδου δρόμου, μπορεί να μας προσφέρει μια πληρέστερη εικόνα των ακριβών χαρακτηριστικών των περιοχών.

Τέτοιες έρευνες απαιτούν όσο το δυνατόν περισσότερα συγκεντρωμένα και καταγεγραμμένα δεδομένα και θα ήταν ιδιαίτερα επωφελής για τους ερευνητές αν οι διάφοροι φορείς συνεργάζονταν για τη δημιουργία κοινών πεδίων στις βάσεις δεδομένων τους.

•  Ο Δημήτριος Βούλγαρης είναι Γεωγράφος MSc /  Project Manager @ΑΜΚΕ Mataroa

Βιβλιογραφία

Bernard, J. Th., Snipes, B. J., Gerould L. A. (2010) Vold’s theoretical criminology, New York: Oxford University Press 

Ceccato, V. (2012) The Urban Fabric of Crime and Fear, Springer: Netherlands

Drakakis, P., Papadaskalopoulos, A. and Christofakis, M. (2017) Exploring the potential operation of a local tourism production system: The case of Messinia, Greece. Local Economy, 32(2), pp.110-128. 

Giddens, A. (1989) Sociology, Cambridge: Polity Press 

Hall, T., (1998) Urban Geography, London and New York: Routledge 

Leaute, J. (1972) Criminologie et science penitemtiaire, Paris: PUF

Maguire, M., Morgan, R., Reiner, R., (2007) The Oxford Handbook of Criminology. Fourth Edition, Oxford: Oxford University Press 

Newman, G. (1999) Global report on crime and justice (United Nations Office for Drug control and Crime Prevention) New York, NY: Oxford University Press

Park, R. (1925) The city: Suggestions fot the Investigation of Human behaviour in the Urban Environment. In Park, R., Burgess, E. (eds) The City. Chicago and London: University of Chicago Press

Smith, S.J. (2010) Crime, Space and Society (Originally published in 1986), Cambridge: Cambridge University Press

Wirth, L. (1938) Urbanism as a Way of Life. American Journal of Sociology. Vol. 44 (No. 1), p. 1-24.

Βούλγαρης, Δ. (2017). Η γεωγραφία του εγκλήματος: η περίπτωση της Καλαμάτας. Πτυχιακή Εργασία – Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Γεωγραφίας. Διαθέσιμη στο: https://hellanicus.lib.aegean.gr/handle/11610/18032 

Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) (2011). Απογραφή Πληθυσμού-Kατοικιών 2011. Ανάκτηση από Ελληνική Στατιστική Αρχή: http://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous, Ανακτήθηκε στις 11/9/2024

Ζαραφωνίτου, Χ. (2004) Εμπειρική Εγκληματολογία, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη

Σπανογιάννη, Α. (2012) Η εξέλιξη της πόλης της Καλαμάτας με επίκεντρο το ιστορικό της Κέντρο. Διπλωματική εργασία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, Τομέας Γεωγραφίας και Περιφερειακού Σχεδιασμού

Σπινέλλη, Κ. (2014) Εγκληματολογία. Σύγχρονες και παλαιότερες κατευθύνσεις. 3η έκδοση, Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη ΑΕΒΕ